Brexit Brıtanııanyń bas aýrýyna aınaldy
Ulybrıtanııanyń Eýropa odaǵynan shyǵýynyń jyry áli biter emes. Qart qurlyqtaǵy beldi uıymnyń quramynan shyǵý prosesiniń túıtkildi máseleleri aǵylshyndarǵa ońaı tıip turǵan joq. Kún tártibinde turǵan bul jolǵy másele – Brıtanııa men Eýroodaq arasyndaǵy saýda-sattyq jáne taýar aınalymy jónindegi zań jobasy.
Bıylǵy jazda Ulybrıtanııanyń Eýropa odaǵynan shyǵý jónindegi mınıstri Devıd Devıs joǵaryda atalǵan qujatty parlamenttiń nazaryna usynǵan bolatyn. Zań jobasy 1972 jyly qabyldanǵan Eýropa qoǵamdastyǵy aktisiniń kúshin joıyp, Eýroodaqtyń búkil zańyn Ulybrıtanııa jarǵylyq qujattary qataryna engizip, qajetsiz zańdardy ózgertýge nemese kúshin joıýǵa mınıstrlerge quqyq beredi. Birinshi oqylymda zań jobasyndaǵy kemshilikter aıtylyp, ózgertýler men túzetýler engizý úshin keri qaıtarylǵan bolatyn. Sodan beri eldegi halyq qalaýlylary birneshe márte qujatty talqylap úlgerdi. BBC arnasy «Breksıt» bastalǵanǵa deıin parlament naqty bir sheshimge kelýi kerek dep esepteıdi.
«Breksıt mınıstri Devıd Devıs shyǵý prosesi barysynda aqsha, azamattar quqyǵy jáne basqa birqatar máseleler parlamenttiń jańa aktisi arqyly zańǵa aınalýy kerektigin aıtqan bolatyn. Leıborıstik partııa mundaı «bas tartýdy» qoldap otyr, alaıda parlamenttiń basqa músheleri zań jobasy qaıta talqylanbasa, qarsylyq tanytýy múmkin», dep málimdeıdi BBC.
The Guardian basylymynyń aqparatyna súıensek, Ulybrıtanııa el parlamentiniń qandaı sheshimge kelgenine qaramastan, 2019 jyly Eýroodaq quramynan tolyq shyǵady.
«Breksıtti qoldaýshylardyń biri Oýen Paterson senimdilik maqsatynda D.Devısten «Parlament usynylǵan zań jobasyn qabyldamasa, Ulybrıtanııa 2019 jylǵy 29 naýryzda Eýropa odaǵynan shyǵa ma?» dep surady. Breksıt mınıstri «Iá» dep jaýap berdi. Sondaı-aq Devıs depýtattar zań jobasyn ózgertý arqyly Breksıt prosesin baıaýlatýǵa, ne odan bas tartýǵa múmkindigi joq ekenin jetkizdi», – dep habarlady The Guardian gazeti.
Tramptyń Azııadaǵy tabysy
CNN agenttigi jazǵandaı, AQSh prezıdenti Donald Tramptyń Azııaǵa sapary amerıkalyqtardyń nazarynan tys qalǵan. Aq úı basshysynyń jumysy óz eline qaraǵanda, Azııada keń talqylanǵan.
«Eger Tramptyń Japonııaǵa, Ońtústik Koreıaǵa, Qytaıǵa, Vetnamǵa jáne Fılıppın araldaryna saparyn atalǵan memleketter jáne olardyń basshylarymen qarym-qatynasty nyǵaıtý maqsatynda qarastyrsaq, onyń tabysqa toly bolǵany anyq. Prezıdenttiń Azııada ótkizgen ýaqyty shetelde onyń oń ımıdjin qalyptastyrdy», dep esepteıdi CNN.
BBC arnasy Azııadaǵy sapary barysynda Tramptyń urandatqan málimdemelerine qaramastan, onyń sózderin amerıkalyqtardyń este saqtap qalýy neǵaıbyl ekenin jazady.
«Ol aımaqty Soltústik Koreıanyń ballıstıkalyq raketaǵa jáne ıadrolyq qarý baǵdarlamasyna qatysty áreketine laıyq jaýap berýge úgittedi. Ol ózinen burynǵy basshylardy aıyptaı otyryp, saýda-sattyq máseleleri men amerıkalyq jumys jóninde talqylady. Ol Úndistannyń AQSh úshin aımaqtaǵy strategııalyq mańyzyn bildirý maqsatynda «Úndi-Tynyq muhıty» termınin birneshe qaıtara aıtty. Áıtse de AQSh-taǵy jańalyqtar aǵymy onyń bul áreketine qaramastan, óz arnasymen ketti», deıdi BBC.
BBC-diń habarlaýynsha, D.Tramp saparynyń alǵashqy aptasyna Tehastaǵy atys kóleńke túsirgen. Al Vırdjınııa shtatyndaǵy respýblıkashylardyń jeńilisi onyń sapary jónindegi apta ortasyndaǵy aqparattardan basym shyqty.
Qytaı – sýper-kompıýter jasaý sheberi
Qytaıdaǵy kompıýter jasaıtyn kompanııalar óz ónimderiniń myqtylyǵyn taǵy da dáleldedi. Japonııada jasalǵan sýperkompıýterler de bıyl amerıkalyq ónimderge qaraǵanda, úzdik shyqqan.
«Eki jyl saıyn júrgiziletin álemniń eń úzdik 500 sýperkompıýterin anyqtaıtyn reıtıngte Qytaıdyń Sunway TaihuLight kompıýteri tórtinshi márte №1 júıe atanyp, deńgeıi 93,01 petaflopqa jetti», dep jazady Xinhua agenttigi.
Flop – jyljymaly núkteli sandardy qosý operasııalarynyń bir sekýndtaǵy sanymen anyqtalatyn kompıýter ónimdiliginiń ólshem birligi. Iаǵnı, Sunway TaihuLight kompanııasynyń qýaty 93,01 kvadrıllıon flopqa jetip otyr.
Xinhua agenttiginiń aqparatyna saı, taǵy bir qytaılyq ónim Tianhe-2 álemniń teńdessiz ekinshi sýperkompıýteri atanǵan. Úzdik úshtikti Shveısarııada jasalǵan Piz Daint kompıýteri qorytyndylap tur. Japonııalyq Gyoukou kompıýteri tórtinshi satyǵa jaıǵassa, amerıkalyq Titan kompıýteri ónimdiligi turǵysynan besinshi oryndy mise tutty. Degenmen AQSh aqparattyq júıe jasaý turǵysynan eshkimge des beretin emes. Amerıkalyq HP kompanııasy sýperkompıýterge júıe ornatý jóninde birinshi orynda tur.
AQSh Reseıge ese jiberdi
«RIA Novostı» reseılik astyq óndirýshiler álemdik naryqta amerıkalyq fermerlerdiń ornyn almastyryp jatqanyn málimdedi. Reseılik agenttiktiń bulaı kósilýine The Wall Street Journal-ǵa shyqqan «Reseılik bıdaı fermerleriniń qaıta jandanýy AQSh-tyń tynysyn taryltty» atty maqala sebep bolyp otyr.
Keıingi ýaqytta álemdegi astyq naryǵy birqatar ózgeristerge ushyrady. Máselen Vashıngton bıligi «Astyq qaýymdastyǵynyń» Egıpettegi ókildigin jaýyp tynǵan. Bul – uıym úshin úlken soqqy. О́ıtkeni Mysyr bıdaıdy eń kóp ımporttaıtyn memleketter qatarynda.
«Keıingi jyldary reseılikterdiń aýyl sharýashylyǵynda tabysty bolýy dástúrge aınaldy. Alaıda bolyp jatqan úderisterdiń barysyn túsinip, oǵan oı júgirtý úshin syrtqy jáne peıili tar baqylaýshylardyń baǵasyn oqyp kórgen abzal. Jalpy, The Wall Street Journal-da shyqqan maqala aıtarlyqtaı derekterge súıene otyryp jazylǵan rııasyz saraptama», deıdi «RIA Novostı».
Máselen agenttik amerıkalyq jýrnalda aıtylǵan myna bir aqparatty negizsiz dep esepteıdi. The Wall Street Journal-dyń paıymdaýynsha, Reseıdegi rekordtyq mólsherdegi astyq túsimi álemdik naryqtaǵy baǵanyń 4 ese quldyraýyna ákelip soqqan. The Wall Street Journal keıingi bes jylda soltústiktegi kórshimizdiń astyq túsimi 70 paıyzǵa ulǵaıyp, AQSh-ta onyń kólemi 4 esege azaıǵanyn habarlaǵan. «RIA Novostı» amerıkalyq basylymda jarııalanǵan osy aqparatty da syn sadaǵyna túırep úlgeripti.
«WSJ shyqqan saraptama sekildi maqalalar Batysty sharpyǵan ırrasıonaldyq esirýdi, ıaǵnı álemniń kez kelgen núktesinde bolǵan oqıǵadan «orys qoltańbasyn» izdeýdi túsinýge múmkindik beredi. Bul – tylsymnyń rýhy anyq baıqalatyn fenomenmen kezdeskende paıda bolatyn, túsinýge turarlyq jáne adamı reaksııa», dep jazady «RIA Novostı».
Agenttik Reseıdegi astyq túsiminiń molshylyǵyn eldiń aýyl sharýashylyǵyna den qoıýynan bólek, tabıǵat-ananyń Reseı tarapyna jyly qabaq tanytqanymen túsindiredi.
Abaı ASANKELDIULY,
«Egemen Qazaqstan»
