Ekonomıka • 11 Maýsym, 2019

Kóktemgi egis sátti aıaqtaldy

Qazirgi tańda barlyq óńirler egis naýqanyn aıaqtady. Naýqan kezinde janar-jaǵarmaımen, tuqymmen jáne tyńaıtqyshtarmen qamtamasyz etýde esh másele týyndaǵan joq. Bul týraly Úkimettiń baspasóz ortalyǵynda ótken brıfıngte Aýyl sharýashylyǵy birinshi vıse-mınıstri Aıdarbek Saparov aıtty.

Suńǵat ÁLIPBAI

Bıyl kóktemgi egistik alqaby 19 mln gektardy qurady, onyń ishinde dándi daqyldar – 14,5 mln gektar, maıly daqyldar – 2,7 mln, kókónis pen baqsha jáne kartop – 458,3 myń, jemdik daqyldar – 1,2 mln, ónerkásiptik daqyldar (qant qyzylshasy, maqta, temeki) 144 myń gektar boldy.

Aǵymdaǵy egin egý naýqanyn júrgizý úshin shamamen 2,5 mln tonna tuqym egilip, 471,4 myń tonna tyńaıtqyshtar salý josparlanǵan. Ártaraptandyrý sheńberinde astyq daqyldarynyń (arpa, suly, burshaq jáne noqat, bıdaı úshin júgeri), kókónister men qaýyndar, kartop jáne jem-shóp daqyldary egiletin alqaptar keńeıtildi.

Birinshi vıse-mınıstr óndiristi ártaraptandyrý maqsatynda Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi Soltústik Qazaqstan oblysynyń ákimdigimen birlesip «Soltústik soıa» baǵdarlamasynyń ázirlengenin habarlady. Baǵdarlama soltústik óńirlerde soıa ónimderin óndirýde aýyl sharýashylyǵy taýarlaryn óndirýshilerge kómek kórsetýge baǵyttalǵan. Soltústik Qazaqstan oblysynda aǵymdaǵy egis naýqany aıasynda 14 myń gektar egildi. Jalpy alǵanda, «Soltústik soıa» baǵdarlamasyn iske asyrý 5 jylda 1,5 mln gektarǵa deıin soıa ósirý alańdaryn ulǵaıtýǵa, kirisin gektaryna 30 sentnerge deıin arttyrýǵa, jalpy ónimdi 3,2 mln tonnaǵa deıin óńdeýge arnalǵan jabdyqtardy jáne eksportty ulǵaıtýǵa múmkindik beredi, bul óz kezeginde ónimder eksportyn arttyryp, jumys oryndarynyń sanyn kóbeıtip, ónimdilikke yqpalyn tıgizedi.

«Problemalary bar agroholdıngter boıynsha kóktemgi egis jumystarynyń júrgizilýi týraly jekeleı aıta ketken jón. Tıisti jumystar atqaryldy, agroholdıngterdiń 1,6 mln gektar kólemindegi egis alqabyna egin salý boıynsha josparlanǵan sharalar oryndaldy, jalaqy jáne salyq boıynsha máseleler sheshildi. Bıyl kúzde úleskerler ózderiniń dıvıdendterin alady», dep naqtylady Aýyl sharýashylyǵy birinshi vıse-mınıstri.

Bıyl egis naýqanyna 147 myń traktor, 4 myń joǵary ónimdi egis keshenderi, 79,5 myń soqa, 249 myń jer óńdeýge arnalǵan qondyrǵy paıdalanyldy. Bul ótken jylǵy aýylsharýashylyq tehnıkalar parkinen 300 egis kesheni jáne 4 myń traktorǵa artyq. Sonymen qatar naýryz-maýsym aılarynda egin egýge 380 myń tonna dızel otyny bólindi (2018 jyly – 375 myń tonna). Qazirgi ýaqytta oblystarda 334,5 myń tonna (88%) otyn paıdalanyldy.

Aıdarbek Saparov atap ótkendeı, Qazaqstanda otandyq mashına jasaý salasyna kóńil bólinýde. «Jaqynda Premer-Mınıstr A.Mamınniń Máskeýge sapary kezinde RF Premer-Mınıstri D.Medvedevpen birge yntymaqtastyq týraly memorandýmǵa qol qoıyldy. Qazaqstanda K-744 kombaındaryn jınaý týraly kelisimge qol jetkizildi. Qostanaıda kombaındar, Kókshetaýda KamAZ-dar qurastyrylatyn bolady. Bizde qurastyrylatyn tehnıkaǵa 25% sýbsıdııa usynylady. Qosymsha taǵy 10% jergilikti bıýdjetten berilýi múmkin», dedi A. Saparov.

«QazAgro» UBH AQ basqarýshy dırektory Asylhan Djývashev aýyl sharýashylyǵy tehnıkasynyń lızıngin qarjylandyrý tetigi týraly aıtyp berdi. «Jyl saıyn tehnıkany 6%-ǵa deıin jańartý qajet. Búgingi tańda tehnıka jylyna 1,5-2%-ǵa jańartylady. Osyǵan baılanysty «QazAgroQarjy» belsendi jumys júrgizip jatyr», dedi A.Djývashev.

Qazirgi kezde Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń syıaqy mólsherlemesin sýbsıdııalaý baǵdarlamasyn engizýi arqyly syıaqy mólsherlemesin jylyna 4-6%-ǵa deıin tıimdi tómendetý múmkindigi paıda boldy. Nátıjesinde, tapsyrys kólemi ótken jylǵy tapsyrys kóleminen 1,5 esege artty.

«Búgingi tańda tehnıka lızıngine 50 mlrd teńgeden astam qarjy maquldandy, bul rette jyldyq jospar 65 mlrd teńgeni quraıdy. Qajettilik óte joǵary, biz osy sýbsıdııalaý baǵdarlamasyn engizý arqyly qarjylandyrý kólemin birneshe ese arttyrýdy kózdep otyrmyz», dedi ol.