Aýyldar ahýaly jaqsara túsedi

Ulttyq ekonomıka mınıstrliginiń de­rek­teri boıynsha, qazirgi tańda elimizde 18,4 mln shamasynda adam bar, olardyń ishinde qala turǵyndary – 10,7 mln adam, aýyl turǵyndary – 7,7 mln adam. Aýyl halqynyń sany 42%-dy quraıdy.  

E.Alpysovtyń aıtýynsha, jańa óńirlik saıasatqa sáıkes О́ńirlerdi damytýdyń jańa memlekettik baǵdarlamasy ázirlendi, bul basqarylatyn kentke aınalý arqyly halyqtyń turmys sapasyn jaqsartýǵa jáne óńirlerdiń ekonomıkalyq básekege qabilettigin arttyrýǵa baǵyttalǵan.

«Kentke aınalý máselelerimen qatar, memlekettik baǵdarlamada jańa sharalar qarastyrylǵan. Bul – «Aýyl – el besigi», iri qalalardyń tóńirekterin damytý jobalaryn iske asyrý jáne О́ńirlik standarttar júıesin engizý», dedi E. Alpysov. 

Aldaǵy úsh jylda «Aýyl – el besigi» jobasynyń is-sharalaryna respýblıkalyq bıýdjetten 90 mlrd teńge, onyń ishinde 2019 jyly 30 mlrd teńge bólindi. Sonymen birge jobany júzege asyrýǵa jergilikti bıýdjetten shamamen 4,7 mlrd teńge bólindi.

«Bıyl 700 myńǵa jýyq adam turatyn 53 aýyldy eldi meken tańdaldy. 2019 jyly jumystar úlken aýyldyq eldi mekenderde –  halqy kóp aýdan ortalyqtarynda júrgiziledi, onda jınaqtalyp qalǵan ótkir ınfraqurylymdyq problemalardy tez arada sheshý qajet», dedi ol.

Jobany iske asyrý qorytyndysy bo­ıynsha 2019 jyly 4673 jańa jumys orny qurylady, 73 mektep pen balabaqsha, 14 emhana, 47 mádenıet úıi men sport nysandary jóndeledi, 13 dene shynyqtyrý-saýyqtyrý kesheni, 13 abattandyrý nysanynyń qurylysy bastalady. Sondaı-aq 516 km jol, 35 km sýmen jabdyqtaý jelisi, 229 km elektrmen jabdyqtaý (jaryqtandyrý), 136 km gazben jabdyqtaý, 20 km jáne 6 jylýmen qamtamasyz etý nysandary jóndelip, salynady.

«Kelesi jyldan bastap klasterlik tásildi engizýdi kózdeımiz, onda aýyldyq eldi mekender jekelegen toptar – klasterler qurý (tirek aýyldan 10-15 shaqyrymdyq radıýs­ta) arqyly qarastyrylatyn bolady», dedi E.Alpysov.  

Máselen, Shortandy aýyly jaqyn or­nalasqan aýyldar úshin tirek aýyl bolyp sanalady. Atalǵan aýyldardyń halqy úshin barlyq áleýmettik ıgilikter men qyzmetter tirek aýylda usynylady. Kólik baılanysy ornaıdy.

«2025 jylǵa deıin 6,6 mln aýyl turǵynyn jaqsartylǵan ınfraqurylymmen jáne áleýmettik ıgiliktermen qamtý josparlanǵan», dedi vıse-mınıstr.

Aldyn ala derekter boıynsha, 3477 aýyldyq eldi mekendi biriktiretin 1150 aýyldyq klaster, onyń ishinde 1150 tirek aýyl, 2327 spýtnıktik jáne shekara mańy aýyl­dary bar.

Baspasóz konferensııasynda «Dıplommen – aýylǵa!» jobasyn iske asyrý qorytyndylary men tetikteri týraly aıtyldy. «Dıplommen – aýylǵa!» jobasynyń negizgi maqsaty – aýyldyq eldi mekenderge jumys isteýge jáne turýǵa kelgen densaýlyq saqtaý, bi­lim berý, áleýmettik qamsyzdandyrý, máde­nıet, sport jáne agroónerkásiptik keshen salasyndaǵy dıplomy bar mamandardy yn­talandyrý. Joba aıasynda 100 AEK nemese 252500 teńge mólsherinde kóterme jár­demaqy tóleý túrindegi áleýmettik qoldaý sha­ralary qarastyrylǵan. Áleýmettik qoldaý sharalarynyń qatarynda turǵyn úı alýǵa 1500 AEK nemese 3 787 500 teńgeden aspaıtyn mólsherde bıýdjettik nesıe qarastyrylǵan.

«Dıplommen – aýylǵa!» jobasyn júzege asyrý kezeńinde 60 myńnan astam mamanǵa 7,4 mlrd teńge kóleminde kóterme járdemaqy berildi, al 27,5 myńnan astam mamanǵa turǵyn úı satyp alýǵa 70,6 mlrd teńge bıýdjettik nesıe berildi. 2019 jyly 1,3 mlrd teńgege 7176 maman kóterme járdemaqy alady. 3908 mamanǵa 14,8 mlrd teńge kóleminde turǵyn úı alýǵa nesıe beriledi.

E.Alpysov «Dıplommen – aýylǵa!» jobasyn iske asyrýdyń tıimdiligin arttyrý maqsatynda sońǵy 10 jyl ishinde zańna­malyq jáne normatıvtik akti­lerge belgili bir ózgerister engi­zilgenin atap ótti. Sonymen 2011 jyly turǵyn úı satyp alýǵa bıýdjettik nesıe mólsheri 630 AEK-ten 1500 AEK-ke deıin ulǵaıtyldy. 2012 jyldan bastap áleýmettik qoldaý sharalary veterınarııa mamandaryna, al 2014 jyldan bastap agroónerkásiptik keshen mamandaryna usynyldy. Búginde aýyldyq jerlerde jumys isteýge jáne turýǵa kelgen mamandardy yntalandyrý jáne ustap qalý boıynsha jobanyń negizgi maqsaty tolyqtaı oryndalyp jatyr.

О́z kezeginde, «Aýyl sharýashylyǵyn qarjylaı qoldaý qory» AQ basqarýshy dırektory Dýman Ospanov «Aýyl sharýashylyǵyn qarjylaı qoldaý qory» 2010 jyldan bastap atalǵan jobanyń basty operatory ekenin aıtty.  Qor sodan beri aýylda 28 753 mamandy baspanamen qamtamasyz etý maqsatynda 75 mlrd teńge berdi. Búginge deıin bul mamandar baspanamen qamtamasyz etilgen.

D.Ospanovtyń aıtýynsha, bul nesıeni berý týraly túpkilikti sheshimdi jergilikti atqarýshy organ qabyldaıdy. Atap aıtqanda, ákimdikter mamannyń talaptarǵa sáıkestigin qarastyrady jáne olardan qajetti qu­jat­tardy qabyldaıdy, keıin olardy Aýyl sha­rýashylyǵyn qarjylaı qoldaý qoryna tapsyrady. Qordyń negizgi qyzmeti – nesıeniń ýaqytyly ótelýin baqylaý jáne monıtorıng jasaý.