Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń qol qoıǵan «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy keıbir zańdylyq aktilerge qylmystyq, qylmystyq-prosessýaldyq zańnamany jetildirý máselesi jóninde ózgerister men tolyqtyrýlar engizý jáne jeke adam quqyǵyn qorǵaýdy kúsheıtý týraly» Zańyna sáıkes qylmys jasaǵan jandardyń jaýaptylyǵyn arttyrý boıynsha birqatar normalar qarastyrylyp otyr.

Atalǵan normalar, aldymen Prezıdenttiń Qazaqstan halqyna arnaǵan Joldaýyndaǵy tapsyrmalardy oryndaýǵa jáne azamattardyń quqyn qorǵaýǵa baǵyttalǵandyqtan atalǵan zańǵa kóptegen ózgerister men tolyqtyrýlar endi. Kóptegen oqyrmandarymyzdy bul jaǵdaıdan tolyq habardar etý úshin jańa zańǵa engen ózgerister týraly tıisti mamandar pikirin bilgen edik.
- О́tken jyly statıstıka deregi boıynsha, spırtti ishimdik iship mas kúıde kólik júrgizgen 26 myńnan astam júrgizýshi ustalǵan eken. Bul on bir aıda bolǵan jaǵdaı. Sonyń saldarynan 495 jol-kólik oqıǵasy tirkelip, onda 98 adam opat boldy. Myńǵa jýyq adam túrli jaraqat aldy. Bul jaı san ǵana emes, bul qaıǵyly jaǵdaı ekeni belgili. Al 2018 jyly mas bolyp kólik júrgizgender tipten kóp. Endeshe mundaı jol-kólik oqıǵalardyń aldyn alýǵa bolmas pa edi? Bul suraǵymyzǵa Ishki ister mınıstrligi Ákimshilik komıteti tóraǵasynyń orynbasary Serik Túsipov, Memleket basshysy ótken jylǵy 30 jeltoqsanda birqatar zańǵa qol qoıdy. Endi jańa jyldan bastap mas kúıde kólik júrgizgenderge jaza qatańdatyldy, dedi.
Onyń aıtýynsha, budan bylaı jańa zańnyń kúshi boıynsha, eger júrgizýshi kólikke mas kúıinde otyryp, eshqandaı apatty jaǵdaı jasamaı, eshkimge zııan keltirmese de, ol 15 táýlikke qamalyp, 7 jylǵa júrgizýshi kýáliginen aıyrylady. Al zań buzýshylyq qaıtalanǵan jaǵdaıda, ol 20 táýlikke qamalyp, 8 jylǵa júrgizýshi kýáligimen qoshtasady.
Júrgizýshi mas kúıinde jol-kólik oqıǵasyna sebepker bolyp, azamattardyń densaýlyǵyna zııan keltirgen jaǵdaıda úsh jylǵa qamaýǵa alynyp, 10 jylǵa deıin merzimge júrgizýshi kýáliginen aıyrylady. Jol-kólik oqıǵasynan adam qaza tapqan jaǵdaıda, 10 jylǵa bas bostandyǵynan jáne ómir boıyna júrgizýshi kýáliginen aıyrylady.
Júrgizýshi kýáliginen aıyrylǵan adamdar, osyndaı zań buzýshylyqtar jasasa, ákimshilik emes, tek qana qylmystyq jaýapkershilikke tartylyp, 10 jylǵa deıin bas bostandyǵynan, ómir boıyna júrgizýshi quqyǵynan aıyrylady.
Jańa zań boıynsha, júrgizýshi quqyǵynan aıyrylǵan adam mas kúıinde kólik rýline otyratyn bolsa, oǵan mindetti túrde kólik quralyn júrgizýge ómir boıy tyıym salý jazasy taǵaıyndalady. Kólikti júrgizýshi quqyǵynan aıyrylǵan adam basqaryp kele jatqany anyqtalsa, tipti jol-kólik oqıǵasyn jasamaı, eshbir adamnyń densaýlyǵyna zııan keltirmese de, oǵan 5 jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrý (buryn 50 táýlikke deıin qamaýǵa alý) jazasy qoldanylady.
Abaısyzda kólik quraldarynyń ne ózge de múliktiń zaqymdanýyna, sondaı-aq adamnyń densaýlyǵyna jeńil zııan keltirýge ákep soqqan dál sol is-áreketter 4 jyldan 6 jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrýǵa ákep soǵady (buryn jaýaptylyqqa tartý praktıkasy qoldanyldy).
Abaısyzda adamnyń densaýlyǵyna ortasha aýyrlyqtaǵy zııan keltirýge ákep soqqan áreketter – 5 jyldan 7 jylǵa deıin (buryn 2 jylǵa deıin); kólikti basqarý quqyǵynan aıyrylǵan adamnyń mas kúıinde júrgizýi adamnyń densaýlyǵyna abaısyzda aýyr zııan keltirgende – 6 jyldan 8 jylǵa deıin (buryn 5 jylǵa deıin); abaısyzda adam ólimine ákep soqqan áreket – 7 jyldan 9 jylǵa deıin (buryn 5 jyldan 7 jylǵa deıin); abaısyzda eki nemese odan da kóp adamnyń ólimine ákep soqsa – 8 jyldan 10 jylǵa deıin (buryn 7 jyldan 10 jylǵa deıin) qylmystyq jazalar qarastyrylady. Bul sharalar, ıaǵnı jol qozǵalysy erejelerin buzǵany úshin jaýapkershilikti qatańdatý kólikti basqarý quqyǵynan aıyrylǵandardyń mas kúıinde rýlge otyrýyn toqtatady degen úmit bar.
- Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes, bıyl 11 qańtardan bastap sheteldikterdi birden ýaqytsha tirkeý joıyldy. Elimizde júrgen sheteldikterdiń barlyq sanattary úshin ýaqytsha tirkeý 30 táýlikke deıin júrgizilmeıdi. Osy merzimnen asqan jaǵdaıda sheteldikke ýaqytsha bolý ruqsaty resimdeledi. Bul oraıda Qazaqstan Respýblıkasy Kóshi-qon qyzmeti komıteti tóraǵasynyń orynbasary Sabyrjan Seıitjanov, Ishki ister mınıstrligi sheteldikter úshin mindetti bes kúndik tirkeýdi joıdy, deıdi. Endi qonaqúıler sheteldikterdiń kelgeni týraly habarlaıtyn bolady.
Sheteldik azamat 30 táýlikten astam bolǵan jaǵdaıda (jumysqa, oqýǵa, emdelýge kelgenderge, bıznes jumystary boıynsha kóship kelýshilerge, otbasyna qosylý jáne turaqty turýǵa kelgenderge) elde ýaqytsha bolý ruqsaty resimdeledi. Sheteldiktiń kelýi, elde bolýy jáne ýaqytsha turýyna ruqsatty resimdeý týraly habardar etý jónindegi barlyq jaýapkershilik olardy qabyldaýshy jeke jáne zańdy tulǵalarǵa júkteledi. О́z kezeginde sheteldikti qabyldaýshy taraptar (qonaqúıler, hostelder, jalǵa beriletin páterler, emdeý-profılaktıkalyq mekemeler, jeke tulǵalar jáne t. b.) úsh jumys kúni ishinde kóshi-qon qyzmetin sheteldiktiń kelýi týraly habardar etýge mindetti.
Qazir Qazaqstanda habarlaý rásimi barynsha jeńildetildi. 2014 jyldan bastap Vızalyq kóshi-qon portaly arqyly, kelgen sheteldikter týraly shaqyrýshy tarap (jeke nemese zańdy tulǵa) elektrondy-sıfrly qoltańba bolǵan jaǵdaıda ınternet jelisi arqyly sheteldiktiń kelgeni týraly polısııany habardar ete alady. Onymen qosa, memleket tarapynan da, qonaqúılerdiń ákimshilikteri, hostel, taǵy basqa taraptardan qosymsha qarjy shyǵyny talap etilmeıdi. Internet jáne elektrondy sandyq qoltańba ǵana qajet bolyp tabylady.
2019 jyly Vızalyq kóshi-qon portaly arqyly habarlaý qyzmetin 250 qonaq úı paıdalanyp, ózderine 110 myń sheteldik azamattyń kelgeni týraly málimetter usynǵan. Sonymen qatar osy talaptar oryndalmaǵan jaǵdaıda ákimshilik jaýapkershilik kózdelgen. Qabyldaýshy tarap Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly kodekstiń 518-baby boıynsha (jeke tulǵalarǵa eskertý jasaý, laýazymdy adamdarǵa, shaǵyn kásipkerlik sýbektilerine nemese kommersııalyq emes uıymdarǵa – 10 aılyq eseptik kórsetkish, orta kásipkerlik sýbektilerine – 15 aılyq eseptik kórsetkish, iri kásipkerlik sýbektilerine 20 aılyq eseptik kórsetkish mólsherinde aıyppul salý) ákimshilik jaýapkershilikte bolady.
- Al esirtki satatyn ınternet saıttardyń jarnamasy bar graffıtı-sýretterdi salǵany úshin qylmystyq jaýapkershilik qarastyrylady, deıdi Ishki ister mınıstrligi Esirtki qylmysyna qarsy is-qımyl departamenti bastyǵynyń orynbasary Nurtaı Ábilmájinov. Onyń aıtýynsha, aǵymdaǵy jyldyń 11 qańtarynan bastap esirtkini nasıhattaıtyn jáne satatyn ınternet-saıttardyń siltemelerin taratýǵa baılanysty qylmystyq zańnamaǵa engizilgen ózgerister kúshine endi. Qylmystyq kodekske esirtkini nasıhattaý nemese jarnamalaý úshin qylmystyq jaýapkershilik belgileıtin jańa 299-1-bap engizildi. Ol boıynsha úsh jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrý túrindegi jaza kózdelgen.
Eger osy qylmys toppen, birneshe ret, bilim uıymdarynda nemese adam kóp jınalatyn oryndarda, buqaralyq aqparat quraldaryn nemese elektrondy aqparat resýrstaryn paıdalanyp, qyzmettik jaǵdaıyn paıdalanyp jasalsa 3 jyldan 6 jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrý túrindegi jaza belgilenedi. Budan basqa qabyldanǵan zańmen birqatar qylmystyq baptarǵa «elektrondy aqparattyq resýrstardy paıdalaný arqyly» degen jańa saralaý belgisi engizildi.
Bul sharalar esirtkini taratýdyń jańa ádisteri úshin jazanyń bolmaı qoımaıtyndyǵyn qamtamasyz etý úshin qajet. Bul degenimiz, ınternet tehnologııalardy – saıttardy jáne elektrondy áleýmettik jelilerdi Instagram, Telegramm, Feısbýk, sondaı-aq elektrondy tólem júıelerin (Kıvı koshelek, Iаndeks dengı jáne t.b.) paıdalaný. Atalǵan qylmystar aýyr jáne asa aýyr qylmystar sanatyna jatqyzylǵan. Elektrondy aqparattyq resýrstardy paıdalaný arqyly esirtki ótkizý 10 jyldan 15 jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrýmen jazalanady. Elektrondy resýrstar arqyly esirtki qoldanýǵa kóndirý 3 jyldan 8 jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrýǵa ákeledi. Olardyń kómegimen esirtki óndirisinde paıdalanylatyn zattardyń aınalymy úshin 7 jyldan 10 jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrýdy kózdeıdi. Demek, munyń bárin, ıaǵnı zańǵa engen jańa ózgeristerdi bilip júrgen artyq etpeıdi.
Karantın kezinde muǵalimderden para alyp júrgen dırektor qamaldy
Aımaqtar • Búgin, 20:25
Inflıasııanyń beti qaıtpaı tur
Ekonomıka • Búgin, 20:00
Sıfrlyq damý vıse-mınıstri taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 19:45
35 jastaǵy vıse-mınıstr qyzmetinen bosatyldy
Qazaqstan • Búgin, 19:40
Prezıdent Ahmetjan Esimovke birqatar naqty tapsyrma berdi
Prezıdent • Búgin, 19:24
Qostanaıdaǵy qonys kolonııasynan qashqandar ustaldy
Aımaqtar • Búgin, 19:00
Qazyǵurttyq polıseıler joǵalǵan 4 jasar balany tapty
Aımaqtar • Búgin, 18:53
Bıyl oqýshylar UBT-ny qalaı tapsyrady?
Bilim • Búgin, 18:52
Bıýdjet qyzmetkerleriniń eńbekaqysy ósedi
Úkimet • Búgin, 18:47
О́zbekstan prezıdenti: Nur Otan Qazaqstan halqynyń jappaı qoldaýyna ıe
Qoǵam • Búgin, 18:42
Qazaqstan Prezıdenti Memlekettik qyzmet isteri agenttiginiń tóraǵasyn qabyldady
Prezıdent • Búgin, 18:40
Úkimettiń keńeıtilgen otyrysy qashan ótetini belgili boldy
Úkimet • Búgin, 18:30
Ońdasyn Orazalın: Covid-19 qaýpi áli seıilgen joq
Aımaqtar • Búgin, 18:27
О́zbekstanǵa 100 myń dana Pfizer vaksınasy jetkiziledi
Álem • Búgin, 18:25
Náresteni muzdatqyshta qatyryp óltirýge qatysy bar dáriger sotta janjal shyǵardy
Oqıǵa • Búgin, 18:25
Túrkııa kompanııalarǵa Twitter-de jarnama berýge tyıym saldy
Álem • Búgin, 18:22
Qazaqstandyq oqýshylar halyqaralyq Jáýtikov olımpıadasynda 90 medal jeńip aldy
Bilim • Búgin, 18:14
Memleket basshysy Asqar Mamındi qabyldady
Prezıdent • Búgin, 18:13
Qus tumaýynan zardap shekkenderge ótemaqy tolyq kólemde tólendi – AShM
Qazaqstan • Búgin, 18:10
О́tken jyly Almatydaǵy taýda 80-nen astam adam qutqaryldy
Qoǵam • Búgin, 18:07
Vaksınasııa koronavırýstan túbegeıli qutqara ma?
Koronavırýs • Búgin, 18:07
Elimizdiń jeti oblysynda daýyldy eskertý jarııalandy
Qazaqstan • Búgin, 18:00
Túrkistanda koronavırýsqa qarsy ekpe jumystary 1 aqpannan bastalady
Aımaqtar • Búgin, 17:56
«Tobyl» alty fýtbolshymen qoshtasty
Fýtbol • Búgin, 17:45
Memleket basshysy Álimǵazy Raıymbekovtiń otbasyna kóńil aıtty
Prezıdent • Búgin, 17:25
Aýǵanstan azamaty Almatyda 11 jyl boıy zańsyz turǵan
Qoǵam • Búgin, 17:15
Depýtattar nege tártipke baǵynbaǵan?
Aımaqtar • Búgin, 17:10
Joǵarǵy jyldamdyqty ınternetke qol jetpeı tur
Bilim • Búgin, 16:55
Almaty qalasynyń turǵynynan 47 keliden astam gashısh tárkilendi
Aımaqtar • Búgin, 16:45
Qarýly Kúshterdiń jaýyngerlik daıarlyǵy sanıtarlyq-epıdemıologııalyq ahýalǵa qaraı júrgiziledi
Qazaqstan • Búgin, 16:42
Ýkraına azamaty ushaqta temeki shekkeni úshin jaýapqa tartyldy
Qoǵam • Búgin, 16:41
«Barys» - «Iokerıt» oıyny tikeleı efırde kórsetiledi
Hokkeı • Búgin, 16:40
Qyzylordadaǵy darııa deńgeıi turaqty baqylaýda
Aımaqtar • Búgin, 16:38
Teńiz kenishinde 72 jumysshy koronavırýs juqtyrdy
Aımaqtar • Búgin, 16:34
Tomas Mıls: Avtokólikti tańdaý prosesi elektrondy ortada júzege asyrylýy múmkin
Qoǵam • Búgin, 16:32
Dmıtrıı Medvedev Nazarbaevty quttyqtady
Elbasy • Búgin, 16:30
Elbasy belgili akter Álimǵazy Raıymbekovtiń otbasyna kóńil aıtty
Elbasy • Búgin, 16:11
Qytaıda koronavırýstyq ınfeksııanyń taǵy bir oshaǵy anyqtaldy
Álem • Búgin, 16:10
Túrkistan oblysynda qyz uzatý toıyn uıymdastyrǵandar jaýapqa tartyldy
Aımaqtar • Búgin, 16:04
Jazbasha kelisim talap etedi: Koronavırýsqa qarsy vaksınadan qaýip bar ma
Medısına • Búgin, 16:01
Shyǵys Qazaqstanda oqýshylar qalaı oqyp jatyr?
Bilim • Búgin, 15:57
Elimizde qandaı poıyz bıletteri qymbattaıdy?
Qazaqstan • Búgin, 15:55
Aqtóbede jemqorlyqpen kúresýshiler 2020 jylǵy jumys qorytyndysyn jarııalady
Aımaqtar • Búgin, 15:53
О́skemendik polıseıler atqa mingen adamdardy ne úshin qýdy?
Vıdeo • Búgin, 15:50
О́skemende shoqyný meıramynda 2 myńnan astam adam sýǵa shomylǵan
Oqıǵa • Búgin, 15:50
Aıda Balaeva Álimǵazy Raıymbekovtiń otbasyna kóńil aıtty
Rýhanııat • Búgin, 15:46
Qostanaı oblysynda 23 tonna janarmaı tárkilendi
Aımaqtar • Búgin, 15:41
Belarýs hokkeıden álem chempıonatyn ótkizý quqyǵynan aıyryldy
Sport • Búgin, 15:35
Kıim óndirisinde ımporttyń úlesi artqan
Ekonomıka • Búgin, 15:29
Tólebıde jańa sport kesheni boı kóteredi
Aımaqtar • Búgin, 15:28
О́tken táýlikte shetelden ushyp kelgen jolaýshylardan koronavırýs anyqtalǵan joq
Koronavırýs • Búgin, 15:26
Pavlodarda er adamdy poıyz qaǵyp ketti
Aımaqtar • Búgin, 15:23
Qazaqstanda 109,2 mln tonna kómir óndirildi
Ekonomıka • Búgin, 15:21
Atyraýda 648 otbasy jańa baspanaǵa kóshedi
Aımaqtar • Búgin, 15:19
Qytaıda balmuzdaqtan koronavırýstyń jańa shtammy tabylǵany ras pa?
Álem • Búgin, 15:13
Qyzyljarda qala irgesindegi aýyldardy tonaǵan ury ustaldy
Aımaqtar • Búgin, 15:05
Elorda rekordty kólemde trıllıonnan astam ınvestısııa tartty
Aımaqtar • Búgin, 15:03
Qostanaı oblysynda 278 aýylsharýashylyq tehnıkasy ýtılızasııaǵa qabyldanady
Aımaqtar • Búgin, 15:00
Qyrǵyzstan Pfizer vaksınasynan nege bas tartqany belgili boldy
Álem • Búgin, 14:55
О́skemende joǵalyp ketken jasóspirim tabyldy
Aımaqtar • Búgin, 14:50
Spýtnık-V vaksınasynan soń túrli aýrýlar paıda bolǵany ras pa?
Koronavırýs • Búgin, 14:40
Senat depýtattary radıasııalyq tótenshe jaǵdaılardy sheshýge kómek kórsetý máselesin talqylady
Parlament • Búgin, 14:34
Túrkistan oblysynda 5 adam qar qursaýynan qutqarylǵan
Aımaqtar • Búgin, 14:30
Qostanaı oblysynda alıment tóleýden qashqan 119 ákeniń múlki tárkilendi
Aımaqtar • Búgin, 14:23
Senatorlar Qazaqstan men Grýzııa arasyndaǵy tranzıttik júk tasymaldaý máselesin zerdeledi
Parlament • Búgin, 14:13
Shoqyný meıramynda 1500-den astam aqmolalyq sýǵa shomyldy
Aımaqtar • Búgin, 14:00
Petropavlda polıseımen tóbelesken jigitterdiń áreketi vıdeoǵa túsip qaldy
Aımaqtar • Búgin, 13:43
Nur-Sultanda áıelin óltirgen er adam ózine qol jumsady
Elorda • Búgin, 13:30
Ushýǵa qoryqqan er adam Chıkago áýejaıynda 3 aı ómir súrgen
Álem • Búgin, 13:20
Uqsas jańalyqtar