Uly aqyn, dana oıshyl Abaı Qunanbaıulynyń 175 jyldyǵyn merekeleý aıasynda L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetinde Bilim jáne ǵylym mınıstrligi Ǵylym komıtetiniń qoldaýymen «Abaı murasy» atty respýblıkalyq ǵylymı-praktıkalyq konferensııa ótti.

Is-sharany júrgizgen Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń rektory Erlan Sydyqov uly oıshyldyń murasyn zııatker ult pen jańartylǵan qoǵam qalyptastyrý negizderi turǵysynan zerdeleýdiń mańyzy týraly aıtty. Ol Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń «Abaı jáne HHI ǵasyrdaǵy Qazaqstan» atty maqalasyndaǵy «ulttyq sanany jańǵyrtamyz jáne básekege qabiletti ult qalyptastyramyz desek, Abaıdyń shyǵarmalaryn muqııat oqýymyz kerek. Onyń qoǵamdaǵy túrli úderisterge qatysty kózqarasy búgingi Qazaqstan úshin asa paıdaly. О́z zamanynyń ǵana emes, qazirgi qoǵamnyń da beınesin tanytqan Abaı – eldik murattyń aınymas temirqazyǵy» degen sózderin qaperge alyp, Abaı murasynyń zııatker ult qalyptastyrýdaǵy róliniń basymdyǵyn atap ótti.
Jıynda «Abaı murasy jáne eldik sóz» degen taqyrypta baıandama jasaǵan Parlament Senatynyń depýtaty, belgili qalamger Nurtóre Júsip Abaıdyń altynshy qarasózindegi birlik týraly tujyrymdamasyna qatysty oılarymen bólisti. Qalamger qazirgi qazaqtyń sóz tyńdaý, sóz sóıleý, ataly sózge toqtaý mádenıetiniń kemshindigi, tobyrlyq sana týdyrǵan toptyq múddeni kózdeıtin keı daý-janjaldar «qazaq ult bolyp qalyptasqan joq» deıtin túsinikterdiń paıda bolýyna ákelgenin aıtty. Degenmen qýanysh pen qaıǵyda, kópshiliktiń basyna túsken qıyndyqta birge bolýdy murat tutqan otandastarymyzdyń tutas ulttyǵymyzdyń belgisin tanytyp júrgenin de atap ótti. Osyǵan oraı Arystaǵy jarylys, Maqtaaraldaǵy aýyldardy sý basý oqıǵasy kezindegi halyqtyń «biz birgemiz», «biz bekembiz» degen túsinikpen zardap shekkenderge barynsha kómek qolyn sozǵan mysaldaryn keltirdi.
Senator júrisi jyldam dáýirge aıaq basqan halqymyzǵa eń keregi kásip úırený men bilim alý ekenin jetkizip, soǵan sáıkes Abaıdyń «árbir oryndy qareket ózi de ýaıym-qaıǵyny azaıtady» deıtin sózine taldaý jasap berdi.
Fılologııa ǵylymdarynyń doktory, professor Shákir Ybyraev «Abaı poezııasynyń áleýmettik paradıgmasy» degen taqyrypta baıandama jasap, Abaı oılarynyń máńgilikpen ushtasyp jatqanyn alǵa tartty. «Abaı týraly kóp jazyldy. Úlken ǵalymdar tarapynan irgeli zertteýler jasaldy. Endi Abaıdy jańasha zertteý kerek. Álemdik ádebıettaný, antropologııa, psıhologııany ıgersek qana Abaıǵa jańasha kelýge bolady» degen ǵalym ár urpaqtyń Abaımen óz sana sheńberinde dıalogqa túsip otyratynyn aıtty. Ol sondaı-aq ótken ǵasyrdaǵy fransýz áleýmettanýshysy, fılosofy Per Býrdeniń kez kelgen ádebı shyǵarmany tórt kapıtalǵa jiktep qarastyrǵanyn aıta kelip, Abaı fenomeni retinde onyń shyǵarmashylyǵy osy kapıtaldardyń sheńberine syımaıtynyn, óıtkeni ol óleńdi «tabys tabý, tanylý, elený, mádenı keńistikten óz ornyn tabý» maqsatynda jazbaǵanyn aıtty. Ǵalymnyń oıynsha, Abaı «ishin kernegen dertti syrtqa shyǵarǵan aqyn». Sh.Ybyraev óz baıandamasynyń sońynda uly aqyn shyǵarmashylyǵyna boılaý úshin onyń óleńderindegi mádenı jáne áleýmettik kodtardy ashý kerektigine nazar aýdartty.
Al «Abaıdyń qaıratkerlik bolmysy» taqyrybynda baıandama jasaǵan Sh.Ýálıhanov atyndaǵy Tarıh jáne etnologııa ınstıtýtynyń dırektory, tarıh ǵylymdarynyń doktory, professor Zııabek Qabyldınov jas urpaq Abaıdyń aqyndyǵyna, oıshyldyǵyna, aýdarmashylyǵyna ǵana emes, qaıratkerlik bolmysyna da qarap boı túzeýleri kerek degen maǵynadaǵy oılarymen bólisti. Tarıhshy ǵalym qaıratkerligimen de tanylǵan tulǵanyń atqarǵan isteri týraly derekter Ulttyq muraǵattyń 64-shi, 44-shi, 344-shi qorlarynda saqtalǵanyn aıtyp, sondaı derekqorlardyń birinde saqtalǵan, Semeı oblysy áskerı gýbernatory, general-maıor Galkınniń 1903 jyly Abaıǵa bergen minezdemesinen úzindiler keltirdi. Galkınniń málimetine sáıkes, birinshiden, Abaı dáýletti adam. 1000 jylqy, 2000 qoıdyń ıesi. Ekinshiden, kindiginen taraǵan balalarynyń bárin ózi oqytqan. Úshinshiden, kitap, gazet-jýrnaldardy jazdyryp alyp, oqyǵan. Tórtinshiden, 18 jyl memlekettik qyzmetti minsiz atqarǵan. Osy málimetti keltirgen Z.Qabyldınov, ásirese memlekettik qyzmetkerlerdi Abaıdyń qaıratkerlik qyrymen, memleket isindegi minsiz qyzmetimen tárbıeleýdiń mańyzdylyǵy jóninde oı qozǵady.
Jalpy, «Abaı murasy» konferensııasynda baıandama jasaǵan ǵalymdardyń kópshiligi Abaı shyǵarmashylyǵyn búgingi kún turǵysynan zerdeleý, onyń murasyn shetelderde tanytý, óskeleń urpaqty tárbıeleý turǵysynan sóz qozǵady. Aıta ketý kerek, jıynǵa Zoom jelisi arqyly 100 shaqty otandyq ǵalymdar men sheteldik qonaqtar qatysty. Shara barysynda Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Q.Toqaevtyń «Abaı jáne HHI ǵasyrdaǵy Qazaqstan» kitabynyń tusaýy kesildi. Jıyndy júrgizýshi Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń rektory E.Sydyqov kitap materıaly BUU-nyń resmı alty tiline aýdarylǵanyn, bul oraıda sheteldik jáne otandyq ǵalymdar men aýdarmashylardyń eńbegi zor bolǵanyn atap ótti.
Qazaqstannyń vaterpolshylary Nıderlandpen kúsh synasady
Sport • Keshe
Sport • Keshe
Sport • Keshe
Konor Makgregordyń tabysy qansha?
Sport • Keshe
Almatyda áıelder onkologtarǵa tegin qarala alady
Aımaqtar • Keshe
Jandos Búrkitbaev Densaýlyq saqtaý vıse-mınıstri qyzmetine taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Keshe
Zınedın Zıdan koronavırýs ınfeksııasyn juqtyrdy
Álem • Keshe
Nursultan Nazarbaev elorda ákimin qabyldady
Elbasy • Keshe
Elbasy Beıbit Atamqulovty qabyldady
Elbasy • Keshe
Almatyda Kók-Tóbedegi aǵashtar zańsyz kesilip jatyr
Ekologııa • Keshe
Abaı atyndaǵy QazUPÝ-da Dırektorlar keńesiniń tóraǵasy saılandy
Aımaqtar • Keshe
Birqatar oblysta aýa raıyna baılanysty eskertý jarııalandy
Aýa raıy • Keshe
Almatynyń AT-arhıtektýra jospary bekitildi
Aımaqtar • Keshe
Túrkistanda 1361 daý medıatorlardyń qatysýymen oń sheshilgen
Aımaqtar • Keshe
Qyzmet barysynda qaza tapqan polıseılerdi eske alý jıyny ótti
Aımaqtar • Keshe
«Er Edige-Noǵaıly dáýiriniń jyry» atty mýzykalyq albom jaryq kórdi
Rýhanııat • Keshe
Aqtóbe oblysy ákiminiń eks-orynbasary 12 jylǵa sottaldy
Qoǵam • Keshe
Memleket basshysy Alekseı Soıdy qabyldady
Prezıdent • Keshe
Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi apparatynyń jańa basshysy taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Keshe
Atyraýda 35 jastaǵy azamatshany tonap ketti
Aımaqtar • Keshe
Áleýmettik jarnamany qalyptastyrý boıynsha konkýrs uıymdastyrylady
Qazaqstan • Keshe
Maqtaralda kóktemgi egis jumystary bastaldy
Aımaqtar • Keshe
«Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasynyń júzege asyrylýy talqylandy
Qazaqstan • Keshe
Batys Qazaqstanda vırýsqa qarsy ekpe 180 myńnan asa adamǵa egiledi
Medısına • Keshe
Tatarstandaǵy munaı kásipornynda jarylys boldy
Vıdeo • Keshe
Taǵaıyndaý • Keshe
Qazaqstan • Keshe
Aqsý qalasyna jańa ákim taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Keshe
Zańgerlerdi daıarlaý memorandýmyna qol qoıdy
Aımaqtar • Keshe
«Jumyspen qamtý jol kartasy» aıasynda 23 joba júzege asty
Aımaqtar • Keshe
Almatyda «Altaı», «Sapar», «Aqbulaq» bazarlaryn jańartý josparlanýda
Aımaqtar • Keshe
Aqtóbe oblysyndaǵy kenishtegi jazataıym oqıǵanyń sebebi anyqtaldy
Aımaqtar • Keshe
Nur-Sultanda COVID-19 indetiniń ósýi baıqalady
Aımaqtar • Keshe
Shetelden kelgen 10 jolaýshydan koronavırýs tabyldy
Qazaqstan • Keshe
«Nur Otan» partııasynyń Qoǵamdyq saıasat ınstıtýtynyń dırektory taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Keshe
Aýdandy 100 paıyz gazben qamtý mindeti tur
Aımaqtar • Keshe
Elordada qysqa merzimdi kásiptik oqý bastaldy
Aımaqtar • Keshe
Femıda qyzmetkeri adam ómirin qutqaryp qaldy
Aımaqtar • Keshe
Jetisýda taǵy 78 adam indet juqtyrdy
Aımaqtar • Keshe
Atyraýda 111 adamnan koronavırýs anyqtaldy
Aımaqtar • Keshe
Jyl basynan beri Mańǵystaýda 8000 ESQ berilgen
Aımaqtar • Keshe
Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrligi konkýrs jarııalady
Qazaqstan • Keshe
Ilon Mask 100 mıllıon dollarǵa konkýrs jarııalady
Álem • Keshe
Elordada ekinshi aýysymdaǵy mektep oqýshylary sabaǵyn onlaın oqıdy
Aımaqtar • Keshe
Elordalyqtar «Saqtandyry» júıesin jańartyp otyrýy tıis
Medısına • Keshe
Mańǵystaý oblysynda arqar atqan azamat ustaldy
Aımaqtar • Keshe
Turǵyn úı naryǵyn belgisizdik kútip tur
Qazaqstan • Keshe
Ádilet organdarynda jemqorlyq 67 paıyzǵa azaıǵan
Qoǵam • Keshe
Shymkentte erkindikte júrgen arystan tabyldy
Aımaqtar • Keshe
Qazaqstanda aldaǵy úsh kúnde aıaz bolady
Aýa raıy • Keshe
Semeıde bozbalalar zeınetkerdi órtten qutqardy
Aımaqtar • Keshe
Jol apaty: Balqashta 2 adam qaza tapty
Aımaqtar • Keshe
Vaksına óndirýshisindegi órt bes adamnyń ómirin qıdy
Álem • Keshe
Uqsas jańalyqtar