Uly aqyn, dana oıshyl Abaı Qunanbaıulynyń 175 jyldyǵyn merekeleý aıasynda L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetinde Bilim jáne ǵylym mınıstrligi Ǵylym komıtetiniń qoldaýymen «Abaı murasy» atty respýblıkalyq ǵylymı-praktıkalyq konferensııa ótti.

Is-sharany júrgizgen Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń rektory Erlan Sydyqov uly oıshyldyń murasyn zııatker ult pen jańartylǵan qoǵam qalyptastyrý negizderi turǵysynan zerdeleýdiń mańyzy týraly aıtty. Ol Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń «Abaı jáne HHI ǵasyrdaǵy Qazaqstan» atty maqalasyndaǵy «ulttyq sanany jańǵyrtamyz jáne básekege qabiletti ult qalyptastyramyz desek, Abaıdyń shyǵarmalaryn muqııat oqýymyz kerek. Onyń qoǵamdaǵy túrli úderisterge qatysty kózqarasy búgingi Qazaqstan úshin asa paıdaly. О́z zamanynyń ǵana emes, qazirgi qoǵamnyń da beınesin tanytqan Abaı – eldik murattyń aınymas temirqazyǵy» degen sózderin qaperge alyp, Abaı murasynyń zııatker ult qalyptastyrýdaǵy róliniń basymdyǵyn atap ótti.
Jıynda «Abaı murasy jáne eldik sóz» degen taqyrypta baıandama jasaǵan Parlament Senatynyń depýtaty, belgili qalamger Nurtóre Júsip Abaıdyń altynshy qarasózindegi birlik týraly tujyrymdamasyna qatysty oılarymen bólisti. Qalamger qazirgi qazaqtyń sóz tyńdaý, sóz sóıleý, ataly sózge toqtaý mádenıetiniń kemshindigi, tobyrlyq sana týdyrǵan toptyq múddeni kózdeıtin keı daý-janjaldar «qazaq ult bolyp qalyptasqan joq» deıtin túsinikterdiń paıda bolýyna ákelgenin aıtty. Degenmen qýanysh pen qaıǵyda, kópshiliktiń basyna túsken qıyndyqta birge bolýdy murat tutqan otandastarymyzdyń tutas ulttyǵymyzdyń belgisin tanytyp júrgenin de atap ótti. Osyǵan oraı Arystaǵy jarylys, Maqtaaraldaǵy aýyldardy sý basý oqıǵasy kezindegi halyqtyń «biz birgemiz», «biz bekembiz» degen túsinikpen zardap shekkenderge barynsha kómek qolyn sozǵan mysaldaryn keltirdi.
Senator júrisi jyldam dáýirge aıaq basqan halqymyzǵa eń keregi kásip úırený men bilim alý ekenin jetkizip, soǵan sáıkes Abaıdyń «árbir oryndy qareket ózi de ýaıym-qaıǵyny azaıtady» deıtin sózine taldaý jasap berdi.
Fılologııa ǵylymdarynyń doktory, professor Shákir Ybyraev «Abaı poezııasynyń áleýmettik paradıgmasy» degen taqyrypta baıandama jasap, Abaı oılarynyń máńgilikpen ushtasyp jatqanyn alǵa tartty. «Abaı týraly kóp jazyldy. Úlken ǵalymdar tarapynan irgeli zertteýler jasaldy. Endi Abaıdy jańasha zertteý kerek. Álemdik ádebıettaný, antropologııa, psıhologııany ıgersek qana Abaıǵa jańasha kelýge bolady» degen ǵalym ár urpaqtyń Abaımen óz sana sheńberinde dıalogqa túsip otyratynyn aıtty. Ol sondaı-aq ótken ǵasyrdaǵy fransýz áleýmettanýshysy, fılosofy Per Býrdeniń kez kelgen ádebı shyǵarmany tórt kapıtalǵa jiktep qarastyrǵanyn aıta kelip, Abaı fenomeni retinde onyń shyǵarmashylyǵy osy kapıtaldardyń sheńberine syımaıtynyn, óıtkeni ol óleńdi «tabys tabý, tanylý, elený, mádenı keńistikten óz ornyn tabý» maqsatynda jazbaǵanyn aıtty. Ǵalymnyń oıynsha, Abaı «ishin kernegen dertti syrtqa shyǵarǵan aqyn». Sh.Ybyraev óz baıandamasynyń sońynda uly aqyn shyǵarmashylyǵyna boılaý úshin onyń óleńderindegi mádenı jáne áleýmettik kodtardy ashý kerektigine nazar aýdartty.
Al «Abaıdyń qaıratkerlik bolmysy» taqyrybynda baıandama jasaǵan Sh.Ýálıhanov atyndaǵy Tarıh jáne etnologııa ınstıtýtynyń dırektory, tarıh ǵylymdarynyń doktory, professor Zııabek Qabyldınov jas urpaq Abaıdyń aqyndyǵyna, oıshyldyǵyna, aýdarmashylyǵyna ǵana emes, qaıratkerlik bolmysyna da qarap boı túzeýleri kerek degen maǵynadaǵy oılarymen bólisti. Tarıhshy ǵalym qaıratkerligimen de tanylǵan tulǵanyń atqarǵan isteri týraly derekter Ulttyq muraǵattyń 64-shi, 44-shi, 344-shi qorlarynda saqtalǵanyn aıtyp, sondaı derekqorlardyń birinde saqtalǵan, Semeı oblysy áskerı gýbernatory, general-maıor Galkınniń 1903 jyly Abaıǵa bergen minezdemesinen úzindiler keltirdi. Galkınniń málimetine sáıkes, birinshiden, Abaı dáýletti adam. 1000 jylqy, 2000 qoıdyń ıesi. Ekinshiden, kindiginen taraǵan balalarynyń bárin ózi oqytqan. Úshinshiden, kitap, gazet-jýrnaldardy jazdyryp alyp, oqyǵan. Tórtinshiden, 18 jyl memlekettik qyzmetti minsiz atqarǵan. Osy málimetti keltirgen Z.Qabyldınov, ásirese memlekettik qyzmetkerlerdi Abaıdyń qaıratkerlik qyrymen, memleket isindegi minsiz qyzmetimen tárbıeleýdiń mańyzdylyǵy jóninde oı qozǵady.
Jalpy, «Abaı murasy» konferensııasynda baıandama jasaǵan ǵalymdardyń kópshiligi Abaı shyǵarmashylyǵyn búgingi kún turǵysynan zerdeleý, onyń murasyn shetelderde tanytý, óskeleń urpaqty tárbıeleý turǵysynan sóz qozǵady. Aıta ketý kerek, jıynǵa Zoom jelisi arqyly 100 shaqty otandyq ǵalymdar men sheteldik qonaqtar qatysty. Shara barysynda Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Q.Toqaevtyń «Abaı jáne HHI ǵasyrdaǵy Qazaqstan» kitabynyń tusaýy kesildi. Jıyndy júrgizýshi Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń rektory E.Sydyqov kitap materıaly BUU-nyń resmı alty tiline aýdarylǵanyn, bul oraıda sheteldik jáne otandyq ǵalymdar men aýdarmashylardyń eńbegi zor bolǵanyn atap ótti.
Ulytaý aýdanynyń ákimi taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 20:45
Segiz oblys aýmaǵynda aýa raıyna baılanysty eskertý jarııalandy
Aýa raıy • Búgin, 20:22
«Qazaq radiosy» shekara mańyndaǵy 400-den astam aýyldarda habar taratýdy bastaıdy
Qazaqstan • Búgin, 20:05
Jambyl oblysynda birqatar kadrlyq taǵaıyndaýlar boldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 20:00
Túrkistan oblysynyń densaýlyq saqtaý salasy kósh basynda
Medısına • Búgin, 19:55
Aıagózde aýlada turǵan kólik urlanǵan
Aımaqtar • Búgin, 19:41
Qostanaı oblysynda joıqyn jol apatynan 7 adam qaza tapty (Vıdeo)
Aımaqtar • Búgin, 19:15
Májilis Tóraǵasy Qyrǵyz Prezıdentimen kezdesti
Parlament • Búgin, 18:57
Elbasy Qyrǵyz Respýblıkasynyń Prezıdentimen kezdesti
Elbasy • Búgin, 18:53
Almatyda órt qaýipsizdigine baqylaý kúsheıtildi
Aımaqtar • Búgin, 18:50
Qostanaıda muǵalimder men polıseılerge vaksına egý bastaldy
Aımaqtar • Búgin, 18:35
Bıyl qajylyqqa vaksına saldyrmaǵandar bara almaıdy
Álem • Búgin, 18:31
Almatydan Tbılısıge turaqty áýe reısteri qaıta ashylady
Qazaqstan • Búgin, 18:23
Almatyda medısınalyq kadrlar tapshylyǵyn azaıtý úshin joba jasaldy
Qoǵam • Búgin, 18:20
Atyraý oblystyq ekonomıkalyq tergeý departamentine jańa basshy keldi
Taǵaıyndaý • Búgin, 18:12
Dáýren Keńbeıil qarjy vıse-mınıstri bolyp taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 18:09
Senatorlar memlekettik organdardyń kóktemgi sý tasqynyna daıyndyǵyn talqylady
Parlament • Búgin, 18:05
Elordada tilsiz jaýmen kúres qalaı júrgizilýde?
Aımaqtar • Búgin, 18:03
10 naýryzdan bastap «Almaty jastary» baǵdarlamasy qaıta iske qosylady
Qoǵam • Búgin, 17:58
Ǵylymı salany jetildirý máseleleri talqylandy
Qazaqstan • Búgin, 17:56
Jandarbek Bekshın «Ashyq» mobıldi qosymshasyn paıdalana bastaǵan nysandardy tekserdi
Tehnologııa • Búgin, 17:54
Qostanaı oblysynda jol apatynan 6 adam qaza tapty
Aımaqtar • Búgin, 17:50
Aqtóbede «Igi ister» marafony bastaldy
Aımaqtar • Búgin, 17:48
Qazaqstannyń Reseıdegi elshiliginiń dıplomattary Álıhan Bókeıhanovty eske aldy
Qoǵam • Búgin, 17:42
Senatta saqtandyrý naryǵyn jetildirý máseleleri talqylandy
Qazaqstan • Búgin, 17:35
Aqtóbede ıesiz ınjenerlik jeliler kommýnaldyq menshikke beriledi
Aımaqtar • Búgin, 17:26
Almaty oblysynda byltyr 281,2 mlrd teńgege tamaq ónimderi óndirildi
Aımaqtar • Búgin, 17:21
Qazaqstanda kıber shabýyldar kúrt artqan
Qoǵam • Búgin, 17:10
Elordanyń 39 kásipkerlik nysany «Ashyq» qosymshasymen jumys isteıdi
Aımaqtar • Búgin, 17:07
Petropavlda jataqhanadaǵy jarylystan boıjetken kóz jumdy
Aımaqtar • Búgin, 16:58
Qazaqstandyqtar qolma-qol aqshamen eseptesýdi kúrt azaıtty
Qoǵam • Búgin, 16:52
Akter Nurken О́teýil jańa qyzmetke taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 16:41
10 naýryzda teleradıohabar taratý ýaqytsha toqtatylady
Qazaqstan • Búgin, 16:40
Qazaqstannyń Birikken Ulttar Uıymyna múshe bolǵanyna - 29 jyl
Qazaqstan • Búgin, 16:37
Qańtardan bastap memlekettik áleýmettik saqtandyrýdyń járdemaqy mólsheri ósti
Aımaqtar • Búgin, 16:28
Almatyda mektepter naýryz aıynda aralas oqý formatyna kóshedi
Aımaqtar • Búgin, 16:21
Qazaqstan men Qytaı arasyndaǵy shekaralyq ótkelderde bolatyn problemalyq máseleler retteledi
Ekonomıka • Búgin, 16:19
«Dármek» respýblıkalyq operasııasynyń birinshi kezeńi aıaqtaldy
Aımaqtar • Búgin, 16:12
Aksııalaryn jarııalaýdy josparlap otyrǵan kompanııalarǵa salyqtyq jeńildikter qarastyrylady
Ekonomıka • Búgin, 16:11
Adam bol awards júldesiniń jeńimpazdary marapattaldy
Qoǵam • Búgin, 15:56
Qostanaıda karantın buzǵandarǵa 18 mln teńge aıyppul salynǵan
Aımaqtar • Búgin, 15:53
Shymkentte mektepterde ystyq tamaqpen qamtýǵa ruqsat joq
Ońtústik Qazaqstan • Búgin, 15:52
Sý tasqyny kezeńine daıyndyq boıynsha jumys júrgizilýde
Qazaqstan • Búgin, 15:48
Júk jóneltýshiler bastamasymen QHR-ǵa júk qabyldaýǵa ýaqytsha tyıym salynady
Ekonomıka • Búgin, 15:47
Qazaqstan epıdemııalyq ahýal boıynsha "jasyl" aımaqqa oraldy
Qazaqstan • Búgin, 15:41
1-5 synyp oqýshylary aralas formatta oqıtyn bolady
Bilim • Búgin, 15:38
Jer resýrstaryn basqarý komıtetiniń tóraǵasy taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 15:31
Jambyl oblysynda jumyspen qamtý jalǵasýda
Aımaqtar • Búgin, 15:26
Mektep formasyna qatysty sheshimdi ata-analardyń ózderi qabyldaıdy
Bilim • Búgin, 15:25
Munaılyda jylyna 250 tonna et ónimi shyǵarylady
Aımaqtar • Búgin, 15:11
Úlken Almaty shatqalyna barýǵa shekteý qoıyldy
Ekologııa • Búgin, 15:07
Qazaqstan men Túrkııa arasyndaǵy dıplomatııalyq qatynastarǵa - 29 jyl
Saıasat • Búgin, 14:57
Qazaqstan men Qyrǵyzstan prezıdentteri jýrnalıster úshin birlesken baspasóz máslıhatyn ótkizdi
Prezıdent • Búgin, 14:31
Qasym-Jomart Toqaev pen Sadyr Japarovtyń birlesken málimdemesi jarııalandy
Prezıdent • Búgin, 14:21
Aýla hokkeı lıgasynyń V maýsymy aıaqtaldy
Sport • Búgin, 14:13
Aqmola oblysynda aýyl mektebine jańa avtobýs tabys etildi
Aımaqtar • Búgin, 14:05
Almaty oblysynda ótken jyly 281,2 mlrd teńgege tamaq ónimderi óndirilgen
Aımaqtar • Búgin, 13:48
Atyraýlyq áskerıler ardagerler turatyn úıdiń aýlasyn tazartyp berdi
Aımaqtar • Búgin, 13:33
Qytaılyqtar elimizge vızasyz kire alatyny ras pa?
Qazaqstan • Búgin, 13:31
Baǵdat Mýsın «Roskosmos» basshysy Dmıtrıı Rogozınmen kezdesti
Tehnologııa • Búgin, 13:14
Qasym-Jomart Toqaev Qyrǵyzstan Prezıdentimen shaǵyn quramda kelissózder ótkizdi
Prezıdent • Búgin, 12:59
Aýyl sharýashylyǵyn damytýda arnaıy granttar bólinedi
Bilim • Búgin, 12:57
Qys bastalǵaly qar qursaýynan 1242 adam qutqaryldy
Qazaqstan • Búgin, 12:57
BUU-nyń Nıgerııadaǵy bazasyna shabýyl jasaldy
Álem • Búgin, 12:55
Álem elderindegi koronavırýsqa qatysty ahýalǵa sholý
Álem • Búgin, 12:48
AО́K memlekettik qoldaý turaqty ári ońtaıly bolady - Saparhan Omarov
Ekonomıka • Búgin, 12:47
Atyraýda «30 ıgi is» qaıyrymdylyq marafony bastaldy
Aımaqtar • Búgin, 12:38
Shymkentte kóktemgi áskerge shaqyrý bastaldy
Aımaqtar • Búgin, 12:21
Uqsas jańalyqtar