Bárin sattyq
О́tken jyldyń basynan beri –
«Bala oqytamyz» – dep bıe sattyq,
«Qyz oqytamyz» – dep túıe sattyq,
«Ishemiz, jeımiz, kıinemiz» – dep,
Kelesi jyly sıyr jyly ǵoı dep –
Sońǵy sıyr ony da sattyq.

Qoıymyz kóp edi, oı, sattyq!
Aıaǵynda qozy, laq sattyq,
Sharýany óstip aqsattyq.
Qysqasy,
Qoradaǵy maldy túgel sattyq,
Er-turman sattyq, júgen sattyq,
Satpaǵanymyz qalmady, kóp sattyq.
Aqsha kerek bop, shóp sattyq.
Aıtpaqshy,
«Sataıyq pa, satpaıyq pa?» –
dep otyrǵan,
Úrmeıtin bir ıtimiz bar edi,
Bir kúni sol úrip berdi.
Ile-shala ádemi-ádemi
Úsh kelinshek kirip keldi.
«Kedeıshilikpen kúresetin
komıssııamyz» – dep,
Bilekterin túrip berdi.
Aǵashtardy qarap shyqty,
Neshe túp órik, neshe túp shıe,
Erinderi jybyrlap, sanap shyqty…
…Itimiz taǵy úrip berdi,
Ile-shala sulý-sulý
Tórt kelinshek kirip keldi.
Sómkelerinen paraq shyqty,
Bular alma aǵashtaryn sanap shyqty…
…Itimiz jáne úrip berdi,
Ile-shala soıtaldaı-soıtaldaı
Bes kelinshek kirip keldi.
Sosyn beseýi bes jaqtan
Neshe túp qyzan, neshe túp qııar,
Neshe túp sarymsaq baryn
qaıta-qaıta sanap shyqty…
Bir-birine kúńkildedi,
«Bul úıge aqsha shyǵýy múmkin»,
– dedi…
…Itimiz jáne úrip berdi.
«Komıssııanyń bastyǵy edim» – dep,
Kózi ádemi kelinshek kirip keldi.
Kelinshektiń kózi de ádemi,
О́zi de ádemi,
Tipti, sózi de ádemi eken:
– Aqshaǵa bolmasa da,
Baı men baqshaǵa baı ekensiz,
Muny komıssııa da quptady.
Qysqasy, járdem aqsha shyqpady, –
Dep túsindirip,
Kóp nárse aıtyp ketti…
Sóıtip jyldyń sońǵy kúnderi –
Osylaısha qarjydan qysyldyq,
Qysyldyq ta, túsindik,
Túsindik te sheshtik.
Sheshtik te aǵashtardy
Shetinen kestik.
Birazyn peshke jaqtyq,
Birazyn kórshige sattyq.
Qarajattan qysyla-qysyla
Satyp jiberdik ıtimizdi...
Endi, mine,
Syǵyp otyrmyz bıtimizdi.
Qoramyzda mal joq,
Aýlamyzda bir túp tal joq,
Qysqasy, bitip otyrmyz.
Aıtpaqshy,
Jyldyń alǵashqy kúninen –
Sıyr jylynda –
Kedeıshilikpen kúresetin
Komıssııany qaıta kútip otyrmyz…
Alpysbaı Boranbaıuly
Túrkistan oblysy
Sıyrdyń syry
Al meniń jylym kelip qudaı ońdady. «Sıyrdyń syry» dedik pe?.. Aǵyl-tegil aıtaıyn.
O basta, qaı zaman, qaı ǵasyr ekeni belgisiz, bizde jabaıy kún keship, taǵy bop taý-tasta kún keshippiz. Taǵylyq tirligimizden habarymyz joq, áıteýir kúnderdiń kúninde qolǵa úıretilip, adam aqylynyń arqasynda sonyń qaramaǵyna ótip, tórt túliginiń sanatyna qosylyp, «sanaly» tirlikke kóshippiz ǵoı...
Tarıhta nem bar, tirligimdi aıtaıyn...
Qazir qojaıynymnan «qashyp shyǵyp», taý-tasta jartylaı jabaıy kúı keshýdemin.
Áne bir zamanda, keń qoltyq kergigen kezeńde – men ǵana emes, erteńge erensiz bolyp bútkil jurtshylyq ashyq-shashyq shalqydy emes pe.
Basqada nem bar, ózimiz tań qylań bere kerilip-sozylyp túregep, buzaýǵa ıilip, qojaıynnyń saýyp sypyra buıda jipten bosatqany sol, ýaıym-qaıǵysyz taltań basyp taý-tas etegindegi órisimizge kete baratynbyz. Oıhoı, sol kezdegi seniki-meniki delinbegen dalıǵan dalany oılasam – múıizim syrqyraıdy, emshegim syzdaıdy.
Nesin aıtaıyn, jekemenshik kelip – óris taryldy, jelke jún jyǵyldy emes pe...
Qojaıyn da qaýqarsyz, naryq zamanyna ilese almaı – el qatarly tirligin túzeı almaı, burynǵy óris ataýly qoldy bolyp, biz baıaǵy keshkilik kelip jetip kúıis qaıyryp túnep shyǵatyn qoradan kúndiz-túni shyǵa almaıtyn halge jettik... Qolǵa qaraǵan kúndi dushpanyńa bersin... Jekemenshik jeri joq qojaıynyńnyń barynan joǵy...
Qojaıynyma janym ashıdy! Aıtpaı kelgen alasapyran zamanda azyp-tozdy desem bolady.
Bári satýly, jem jemegeli qashan, bergen shóp-sholań, káshek-pásekti talǵajaý etemiz. Bári quryqtalyp, iship júrgen aǵyl-tegil sýdyń suraýy bolǵanda sýalyp kete jazdadym.
Qıyndyqtan ashatuıaq ataýly aıyrbastalyp, baǵym – sútimniń arqasynda beli qataımaǵan buzaýymnyń kóz jasy bolyp din aman júrip jatqanyma táýbe deımin.
О́stip júrgende ókimetten «saýyp otyrǵan sıyry bar úı áleýmettik kómekten qaǵylsyn» degen «qaraqaǵaz» shyǵyp shalqamyzdan túsirdi emes pe. Sondaǵy áleýmettik kómekpen ildalap otyrǵan qojaıynymnyń kúńirengen kózjasyn kórseń...
Ne isteıin, tulapaıy shyqqan basqa tórt túlikten áýlıemin be, kóresimdi kóreıin, mańdaıyma jazylǵany bolar dep, qora mańynda apyl-tapyl qam-qareketsiz oınaq salyp júrgen buzaýyma qarap qabyrǵam sógiledi, denem túrshigedi.
Qudaı ońdap, qojaıynym qımylǵa kóship, bir túnde meni buıdalap alyp jetektep, qazirgi kúndiz panam bolǵan taý-tastaǵy úńgirden bir-aq shyǵardy.
Bir kún kúndiz eshqaıda attap shyǵarmaı úńgirde qamap otyryp, qas qaraıa qos ýys jemin berip, jetektep syrtqa shyǵaryp, aınalaıyn taý-tastyń shóp-shúıginine jaıyltyp, móldir bulaqtan sýǵaryp, tań syz bere úńgirge qaıta kirgizip, alaqan jaıyp, meniń amandyǵymdy tilep, kól-kósir sútimdi saýyp alyp jónine ketti...
Qansha mıǵula sanalsaq ta, jalmaýyzǵa da jan kerek, qojaıynnyń aıtqanymen júrip-turýǵa úırengen basymyz – kúndiz attap shyqpaı kúıis qaıyrýmen bolamyn da, túnde jortýylǵa shyǵamyn...
Qojaıynym da qý, tań syz bere úńgirge oralsam – qos ýys jemin usynyp kúlimdep sonda kútip otyrady... Qaıteıin, qojaıynǵa úırengen basym, onyń ústine qorada qalǵan buzaýyma bola ıilip-ıip sútimdi aǵyl-tegil aǵytamyn.
Qojaıyn da biledi, taý-tastaǵy qasqyr bastaǵan qaraqshylardy eskerip, ótkende múıizimdi qaırap úshkirlep, kelesisinde artqy eki aıaǵyma tıgenin tilip túser taǵa ornatyp berdi...
Qamqorlyǵyna rızamyn. Ol da «Sıyr sıpaǵandy bilmeıdi» degendi umytyp, kóndikken, úıretkenin lezde uǵyp alǵan meniń ústi-basymdy sıpalap, bir ýaq tazalap, tarap ta qoıady.
Sóıtip, aǵyl-tegil iship-jemniń ortasynda jartylaı jabaıy tirlik keshýdemin.
Burynǵydaı emes, qońdanyp semirip kele jatqanymdy sezemin. Onyma qojaıyn da rıza. «Qońdansań, kúzge aman-esen barsań. Ol ýaqytta qoradaǵy buzaýyń da sútten shyǵyp sanatqa qosylady. Bizdiń de túp-túgeldi satyp, qala mańyna kóship keter mezgilimiz de bolady» degen pıǵylyn da sezemin.
Meniń de: «Aman-esen kúzden ótip, qaqaǵan qyspen kelip jetken jańa jyl... Sıyr jylynda qojaıynymnan buryn bir túnde qoradaǵy buzaýymdy ertip áketip, mundaǵy úńgirdi talaq etip, taý-tastyń yqpyl-jyqpylyn artqa tastap, sonaý qııandaǵy arqar meken etken mańǵa baryp tolyq jabaıy kún keshsem» degen pıǵylym bar.
Berik SADYR
Nur-Sultan
Shyrsha janyndaǵy jymıys
Jańa jyl dastarqany basyndaǵy áńgime.
– Sen neǵyp isher kezde kózińdi tars jumyp alatyn bolǵansyń?
– Áıelime їremkege ќarasam kґzim shyќsyn dep ýáde berip edim...
* * *
Jyl taqap, saǵat tili týra on ekini tyqyldatqanda – bárimiz «Aqqaınar» ishimdiginiń tyǵynyn tyq etkizýdi dástúrge engizgenimiz qashan...
Eski jyldyń sońǵy kúni dúkenge baryp sóreden «Aqqaınar» izdep edim, baǵasy 650 men 950 teńgelik eki túri tur eken. Satýshydan:
– Bulardyń aıyrmasy nede? – dep surap edim:
– 950 teńge turatyny sapasy jaǵynan anyq «Aqqaınarǵa» jeteqabyl... – degeni.
* * *
Eger Aıaz ata qarsy jolyǵєyp, sizden az-maz tıyn-teben surasa, onda: bul qaıyrshylardyń Aıaz atasy, ne aqsha qunsyzdanyp, ınflıasııa tabaldyryq attaǵan boldy degen toqtamǵa kelýińizge bolady.
* * *
Ádemi de ýyzdaı Aqshaqar dúnıe-múlki qomaqıy Santa-Klaýsqa kúıeýge shyqqysy keledi. О́zimizdiń otandyq mojantopaı Aıaz atalar habarlaspaı-aq qoısyn...
Múıisti júrgizetin Berik SADYR
«Qazaq radiosy» shekara mańyndaǵy 400-den astam aýyldarda habar taratýdy bastaıdy
Qazaqstan • Búgin, 20:05
Túrkistan oblysynyń densaýlyq saqtaý salasy kósh basynda
Medısına • Búgin, 19:55
Aıagózde aýlada turǵan kólik urlanǵan
Aımaqtar • Búgin, 19:41
Qostanaı oblysynda joıqyn jol apatynan 7 adam qaza tapty (Vıdeo)
Aımaqtar • Búgin, 19:15
Májilis Tóraǵasy Qyrǵyz Prezıdentimen kezdesti
Parlament • Búgin, 18:57
Elbasy Qyrǵyz Respýblıkasynyń Prezıdentimen kezdesti
Elbasy • Búgin, 18:53
Almatyda órt qaýipsizdigine baqylaý kúsheıtildi
Aımaqtar • Búgin, 18:50
Qostanaıda muǵalimder men polıseılerge vaksına egý bastaldy
Aımaqtar • Búgin, 18:35
Bıyl qajylyqqa vaksına saldyrmaǵandar bara almaıdy
Álem • Búgin, 18:31
Almatydan Tbılısıge turaqty áýe reısteri qaıta ashylady
Qazaqstan • Búgin, 18:23
Almatyda medısınalyq kadrlar tapshylyǵyn azaıtý úshin joba jasaldy
Qoǵam • Búgin, 18:20
Atyraý oblystyq ekonomıkalyq tergeý departamentine jańa basshy keldi
Taǵaıyndaý • Búgin, 18:12
Dáýren Keńbeıil qarjy vıse-mınıstri bolyp taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 18:09
Senatorlar memlekettik organdardyń kóktemgi sý tasqynyna daıyndyǵyn talqylady
Parlament • Búgin, 18:05
Elordada tilsiz jaýmen kúres qalaı júrgizilýde?
Aımaqtar • Búgin, 18:03
10 naýryzdan bastap «Almaty jastary» baǵdarlamasy qaıta iske qosylady
Qoǵam • Búgin, 17:58
Ǵylymı salany jetildirý máseleleri talqylandy
Qazaqstan • Búgin, 17:56
Jandarbek Bekshın «Ashyq» mobıldi qosymshasyn paıdalana bastaǵan nysandardy tekserdi
Tehnologııa • Búgin, 17:54
Qostanaı oblysynda jol apatynan 6 adam qaza tapty
Aımaqtar • Búgin, 17:50
Aqtóbede «Igi ister» marafony bastaldy
Aımaqtar • Búgin, 17:48
Qazaqstannyń Reseıdegi elshiliginiń dıplomattary Álıhan Bókeıhanovty eske aldy
Qoǵam • Búgin, 17:42
Senatta saqtandyrý naryǵyn jetildirý máseleleri talqylandy
Qazaqstan • Búgin, 17:35
Aqtóbede ıesiz ınjenerlik jeliler kommýnaldyq menshikke beriledi
Aımaqtar • Búgin, 17:26
Almaty oblysynda byltyr 281,2 mlrd teńgege tamaq ónimderi óndirildi
Aımaqtar • Búgin, 17:21
Qazaqstanda kıber shabýyldar kúrt artqan
Qoǵam • Búgin, 17:10
Elordanyń 39 kásipkerlik nysany «Ashyq» qosymshasymen jumys isteıdi
Aımaqtar • Búgin, 17:07
Petropavlda jataqhanadaǵy jarylystan boıjetken kóz jumdy
Aımaqtar • Búgin, 16:58
Qazaqstandyqtar qolma-qol aqshamen eseptesýdi kúrt azaıtty
Qoǵam • Búgin, 16:52
Akter Nurken О́teýil jańa qyzmetke taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 16:41
10 naýryzda teleradıohabar taratý ýaqytsha toqtatylady
Qazaqstan • Búgin, 16:40
Qazaqstannyń Birikken Ulttar Uıymyna múshe bolǵanyna - 29 jyl
Qazaqstan • Búgin, 16:37
Qańtardan bastap memlekettik áleýmettik saqtandyrýdyń járdemaqy mólsheri ósti
Aımaqtar • Búgin, 16:28
Almatyda mektepter naýryz aıynda aralas oqý formatyna kóshedi
Aımaqtar • Búgin, 16:21
Qazaqstan men Qytaı arasyndaǵy shekaralyq ótkelderde bolatyn problemalyq máseleler retteledi
Ekonomıka • Búgin, 16:19
«Dármek» respýblıkalyq operasııasynyń birinshi kezeńi aıaqtaldy
Aımaqtar • Búgin, 16:12
Aksııalaryn jarııalaýdy josparlap otyrǵan kompanııalarǵa salyqtyq jeńildikter qarastyrylady
Ekonomıka • Búgin, 16:11
Adam bol awards júldesiniń jeńimpazdary marapattaldy
Qoǵam • Búgin, 15:56
Qostanaıda karantın buzǵandarǵa 18 mln teńge aıyppul salynǵan
Aımaqtar • Búgin, 15:53
Shymkentte mektepterde ystyq tamaqpen qamtýǵa ruqsat joq
Ońtústik Qazaqstan • Búgin, 15:52
Sý tasqyny kezeńine daıyndyq boıynsha jumys júrgizilýde
Qazaqstan • Búgin, 15:48
Júk jóneltýshiler bastamasymen QHR-ǵa júk qabyldaýǵa ýaqytsha tyıym salynady
Ekonomıka • Búgin, 15:47
Qazaqstan epıdemııalyq ahýal boıynsha "jasyl" aımaqqa oraldy
Qazaqstan • Búgin, 15:41
1-5 synyp oqýshylary aralas formatta oqıtyn bolady
Bilim • Búgin, 15:38
Jer resýrstaryn basqarý komıtetiniń tóraǵasy taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 15:31
Jambyl oblysynda jumyspen qamtý jalǵasýda
Aımaqtar • Búgin, 15:26
Mektep formasyna qatysty sheshimdi ata-analardyń ózderi qabyldaıdy
Bilim • Búgin, 15:25
Munaılyda jylyna 250 tonna et ónimi shyǵarylady
Aımaqtar • Búgin, 15:11
Úlken Almaty shatqalyna barýǵa shekteý qoıyldy
Ekologııa • Búgin, 15:07
Qazaqstan men Túrkııa arasyndaǵy dıplomatııalyq qatynastarǵa - 29 jyl
Saıasat • Búgin, 14:57
Qazaqstan men Qyrǵyzstan prezıdentteri jýrnalıster úshin birlesken baspasóz máslıhatyn ótkizdi
Prezıdent • Búgin, 14:31
Qasym-Jomart Toqaev pen Sadyr Japarovtyń birlesken málimdemesi jarııalandy
Prezıdent • Búgin, 14:21
Aýla hokkeı lıgasynyń V maýsymy aıaqtaldy
Sport • Búgin, 14:13
Aqmola oblysynda aýyl mektebine jańa avtobýs tabys etildi
Aımaqtar • Búgin, 14:05
Almaty oblysynda ótken jyly 281,2 mlrd teńgege tamaq ónimderi óndirilgen
Aımaqtar • Búgin, 13:48
Atyraýlyq áskerıler ardagerler turatyn úıdiń aýlasyn tazartyp berdi
Aımaqtar • Búgin, 13:33
Qytaılyqtar elimizge vızasyz kire alatyny ras pa?
Qazaqstan • Búgin, 13:31
Baǵdat Mýsın «Roskosmos» basshysy Dmıtrıı Rogozınmen kezdesti
Tehnologııa • Búgin, 13:14
Qasym-Jomart Toqaev Qyrǵyzstan Prezıdentimen shaǵyn quramda kelissózder ótkizdi
Prezıdent • Búgin, 12:59
Aýyl sharýashylyǵyn damytýda arnaıy granttar bólinedi
Bilim • Búgin, 12:57
Qys bastalǵaly qar qursaýynan 1242 adam qutqaryldy
Qazaqstan • Búgin, 12:57
BUU-nyń Nıgerııadaǵy bazasyna shabýyl jasaldy
Álem • Búgin, 12:55
Álem elderindegi koronavırýsqa qatysty ahýalǵa sholý
Álem • Búgin, 12:48
AО́K memlekettik qoldaý turaqty ári ońtaıly bolady - Saparhan Omarov
Ekonomıka • Búgin, 12:47
Atyraýda «30 ıgi is» qaıyrymdylyq marafony bastaldy
Aımaqtar • Búgin, 12:38
Shymkentte kóktemgi áskerge shaqyrý bastaldy
Aımaqtar • Búgin, 12:21
Alekseı Soı medısına salasynda másele kóptigin moıyndady
Medısına • Búgin, 12:14
Shymkenttik dáriger 3 myńǵa jýyq anany bosandyrǵan
Aımaqtar • Búgin, 12:05
QazUÝ belgili ǵalym Álııa Ospanovanyń 70 jyldyǵyn onlaın rejımde atap ótti
Rýhanııat • Búgin, 12:02
Uqsas jańalyqtar