Kúre jol erkelikti kótermeıdi

Qaraǵandy oblystyq proký­ra­týrasy uıymdastyrǵan Qu­qyq qorǵaý jáne arnaıy organdar úılestirý keńesi­niń otyrysynda osyndaı jantúrshigerlik derekter málim boldy. Onlaın rejimde ótken bul jıynǵa mem­le­kettik organdardyń, oblystyq jáne aýdandyq ákimdikterdiń, sonymen qatar avto joldaǵy qyzmet kórsetýshi uıymdardyń ókilderi qatysyp, óńirdegi jol qaýipsizdigi problemalary bo­ıynsha pikir almasýǵa atsalysty.

Jıynda aıtylǵandaı, jol ústindegi apattyń basym kóp­shi­li­gi jol qozǵalysy ere­je­lerin óreskel buzýdyń saldarynan bo­lady eken. Ásirese, «temir tul­pardy» tizgindegender jyl­dam­dyqty shamadan tys asyryp jiberip, ózin de, ózgeni de baqytsyz jaǵdaıǵa dýshar qylatyny óte kóp tirkelgen. Tipti árbir eki apattyń biri osyndaı zań buzýshylyqtyń sal­da­rynan bolatyn kórinedi.

Budan bólek, jol apatynyń kóbeıýine sol joldardyń sapa­syz­dyǵy da teris áserin tıgizedi degendi alǵa tartty mamandar. Oıqy-shoıqy joldarmen kele jatqan kólikter kóbine tegis jerdi qýalaımyn dep, qar­sy jolaqqa shyǵyp ketetin jaǵ­daılar jıi kezdesedi eken. Odan keıin quqyq buzýshylardy tár­tip saqshylary tarapynan der kezinde jazalamaý da ja­man kórsetkishtiń artýyna óz «úlesin» qosyp otyr. Máse­len, jol polısııasynan «áke-kóke­lep» qutylyp ketken júr­gi­zý­shiler jaýapkershilikti lezde umytyp, kóp uzamaı eski ádet­te­rine basatyny belgili.

Taǵy bir aıta ketetin jaıt – qa­zirgi avtomektepterdegi júr­­gizýshilerdi oqytý máselesi. Qu­qyq qorǵaýshylar bul sala­da­ǵy oqytý úderisiniń sapasy kó­ńil kónshitpeıdi deıdi. Al prokýrorlar osy isti qatań qa­­daǵalaý kerek dep sanaıdy. Jalpy, mundaı synnyń jany bar. Búginde «barmaq bas­ty, kóz qystymen» júrgizýshi kýáligin alatyndardyń kóbeıip turǵany málim. Mundaı soraqylyqtyń ózi kúre joldyń ústindegi qaýip-qater bultyn qoıý­latyp, qanshama apatqa ákep soq­tyryp jatyr deseńizshi?!

Jıynda beınekamera or­na­tylmaǵan nemese jol bel­gi­leri joq eldi mekenderde apat­­tyń jıi bolyp turatyny aı­tyldy. Bul da – oılanatyn jaıt. Jasyratyny joq, qazir iri qalalardaǵy jol boıynda samsap turǵan kameralar jol qa­ýipsizdigi isinde paıdasyn kór­setip te jatyr. Júrgizýshi máde­nıeti qalyptasqansha, bul da asa qajet amaldyń biri bolyp tur. Al beınekame­ra joq jerlerde kólik júrgizý máde­nıe­tinen jurdaı júr­gizýshiler tym erkinsip ketetini – ashy shyndyq.

Beınekamera demekshi, taıaý arada Qaraǵandy, Temirtaý, Jezqazǵan, Sátbaev jáne Sa­ran qalalaryndaǵy avtomobıl joldary boıynda quqyq buzýshylyqtardy tirkeıtin qosymsha 100 kamera jumys is­teı bastaıdy. Qyraǵy kóz qu­rylǵylar  jol qaýipsizdigi ere­jeleri talaptarynyń saq­ta­lýyn avtomatty rejimde baqy­laı­tyn bolady.

Sonymen qatar «Qaýipsiz qala» jobasy aıasynda 100 apparattyq-baǵdarlamalyq keshen ornatylatynyn da aıta ketken lázim. Olardyń jıyr­ma­sy jol qıylystarynda jol qozǵalysy erejelerin buzý­dy tirkep otyrsa, taǵy bir­nesheýi toqtaý syzyǵynyń qıy­ly­sýy jáne baǵdarshamnyń qyzyl sıgnalyna ótý sııaqty buzýshylyqtardy anyqtaıdy. Al 80 kamera jyldamdyq re­jimi­niń buzylýyn qadaǵalaıtyn bolady.

Jalpy, jol qaýipsizdigin saq­tap, apattardyń aldyn alý sııaqty kúrdeli máseleni ke­shen­­­di túrde sheshpese, is alǵa bas­­paıtyny aıtyldy atal­ǵan basqosýda. Bul jerde damyǵan elderdegi ozyq tájirıbelerge súıengenniń de esh sókettigi joq. Bir sózben aıtqanda, jańalyq ataýlyny adamnyń jol ús­tin­degi ómiri synǵa túsken bul sa­la­ǵa aıamaı engizý kerek bolyp tur.

Bir ǵana mysal: jol-kólik oqıǵasy bolǵan jerde «Dron» qurylǵysyn paıdalansa, apat­tyń kompıýterdegi syzba­syn aına-qatesiz túsirýge kómegin tıdirýshi edi. Munyń ózi jol-kólik oqıǵasy boıynsha ma­te­rıaldardyń sapaly jáne naqty bolýyn qam­ta­ma­syz etip qoı­maı, bul is-sharaǵa ketetin ýaqytty azaıtyp jáne kólik keptelisiniń meılinshe az bolýyna ıgi yqpalyn tıgizer edi.

Qaraǵandy oblysy