Aımaqtar • 06 Tamyz, 2021

Kúre jol erkelikti kótermeıdi

135 ret kórsetildi

Qaraǵandy oblysynda sońǵy bir jarym jyl úshinde kúre joldyń boıyndaǵy apattyń saldarynan 200 adam kóz jumyp, 800 jolaýshy túrli dene jaraqattaryn alǵan eken. О́kinishtisi sol, apatqa ushyraǵan jerlesterimizdiń basym kópshiligi – belsendi eńbekke qabiletti, ıaǵnı der shaǵyndaǵy azamattar. Al árbir toǵyzynshy apatta balalar zardap shekken. Siresken statıstıka osylaı deıdi...

Qaraǵandy oblystyq proký­ra­týrasy uıymdastyrǵan Qu­qyq qorǵaý jáne arnaıy organdar úılestirý keńesi­niń otyrysynda osyndaı jantúrshigerlik derekter málim boldy. Onlaın rejimde ótken bul jıynǵa mem­le­kettik organdardyń, oblystyq jáne aýdandyq ákimdikterdiń, sonymen qatar avto joldaǵy qyzmet kórsetýshi uıymdardyń ókilderi qatysyp, óńirdegi jol qaýipsizdigi problemalary bo­ıynsha pikir almasýǵa atsalysty.

Jıynda aıtylǵandaı, jol ústindegi apattyń basym kóp­shi­li­gi jol qozǵalysy ere­je­lerin óreskel buzýdyń saldarynan bo­lady eken. Ásirese, «temir tul­pardy» tizgindegender jyl­dam­dyqty shamadan tys asyryp jiberip, ózin de, ózgeni de baqytsyz jaǵdaıǵa dýshar qylatyny óte kóp tirkelgen. Tipti árbir eki apattyń biri osyndaı zań buzýshylyqtyń sal­da­rynan bolatyn kórinedi.

Budan bólek, jol apatynyń kóbeıýine sol joldardyń sapa­syz­dyǵy da teris áserin tıgizedi degendi alǵa tartty mamandar. Oıqy-shoıqy joldarmen kele jatqan kólikter kóbine tegis jerdi qýalaımyn dep, qar­sy jolaqqa shyǵyp ketetin jaǵ­daılar jıi kezdesedi eken. Odan keıin quqyq buzýshylardy tár­tip saqshylary tarapynan der kezinde jazalamaý da ja­man kórsetkishtiń artýyna óz «úlesin» qosyp otyr. Máse­len, jol polısııasynan «áke-kóke­lep» qutylyp ketken júr­gi­zý­shiler jaýapkershilikti lezde umytyp, kóp uzamaı eski ádet­te­rine basatyny belgili.

Taǵy bir aıta ketetin jaıt – qa­zirgi avtomektepterdegi júr­­gizýshilerdi oqytý máselesi. Qu­qyq qorǵaýshylar bul sala­da­ǵy oqytý úderisiniń sapasy kó­ńil kónshitpeıdi deıdi. Al prokýrorlar osy isti qatań qa­­daǵalaý kerek dep sanaıdy. Jalpy, mundaı synnyń jany bar. Búginde «barmaq bas­ty, kóz qystymen» júrgizýshi kýáligin alatyndardyń kóbeıip turǵany málim. Mundaı soraqylyqtyń ózi kúre joldyń ústindegi qaýip-qater bultyn qoıý­latyp, qanshama apatqa ákep soq­tyryp jatyr deseńizshi?!

Jıynda beınekamera or­na­tylmaǵan nemese jol bel­gi­leri joq eldi mekenderde apat­­tyń jıi bolyp turatyny aı­tyldy. Bul da – oılanatyn jaıt. Jasyratyny joq, qazir iri qalalardaǵy jol boıynda samsap turǵan kameralar jol qa­ýipsizdigi isinde paıdasyn kór­setip te jatyr. Júrgizýshi máde­nıeti qalyptasqansha, bul da asa qajet amaldyń biri bolyp tur. Al beınekame­ra joq jerlerde kólik júrgizý máde­nıe­tinen jurdaı júr­gizýshiler tym erkinsip ketetini – ashy shyndyq.

Beınekamera demekshi, taıaý arada Qaraǵandy, Temirtaý, Jezqazǵan, Sátbaev jáne Sa­ran qalalaryndaǵy avtomobıl joldary boıynda quqyq buzýshylyqtardy tirkeıtin qosymsha 100 kamera jumys is­teı bastaıdy. Qyraǵy kóz qu­rylǵylar  jol qaýipsizdigi ere­jeleri talaptarynyń saq­ta­lýyn avtomatty rejimde baqy­laı­tyn bolady.

Sonymen qatar «Qaýipsiz qala» jobasy aıasynda 100 apparattyq-baǵdarlamalyq keshen ornatylatynyn da aıta ketken lázim. Olardyń jıyr­ma­sy jol qıylystarynda jol qozǵalysy erejelerin buzý­dy tirkep otyrsa, taǵy bir­nesheýi toqtaý syzyǵynyń qıy­ly­sýy jáne baǵdarshamnyń qyzyl sıgnalyna ótý sııaqty buzýshylyqtardy anyqtaıdy. Al 80 kamera jyldamdyq re­jimi­niń buzylýyn qadaǵalaıtyn bolady.

Jalpy, jol qaýipsizdigin saq­tap, apattardyń aldyn alý sııaqty kúrdeli máseleni ke­shen­­­di túrde sheshpese, is alǵa bas­­paıtyny aıtyldy atal­ǵan basqosýda. Bul jerde damyǵan elderdegi ozyq tájirıbelerge súıengenniń de esh sókettigi joq. Bir sózben aıtqanda, jańalyq ataýlyny adamnyń jol ús­tin­degi ómiri synǵa túsken bul sa­la­ǵa aıamaı engizý kerek bolyp tur.

Bir ǵana mysal: jol-kólik oqıǵasy bolǵan jerde «Dron» qurylǵysyn paıdalansa, apat­tyń kompıýterdegi syzba­syn aına-qatesiz túsirýge kómegin tıdirýshi edi. Munyń ózi jol-kólik oqıǵasy boıynsha ma­te­rıaldardyń sapaly jáne naqty bolýyn qam­ta­ma­syz etip qoı­maı, bul is-sharaǵa ketetin ýaqytty azaıtyp jáne kólik keptelisiniń meılinshe az bolýyna ıgi yqpalyn tıgizer edi.

 

Qaraǵandy oblysy

 

Sońǵy jańalyqtar

Dollar baǵamy ósti

Qarjy • Keshe

Uqsas jańalyqtar