Saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn tolyq aqtaý jónindegi memlekettik komıssııanyń Jobalaý keńsesi men Aqmola oblysynyń ákimdigi birlesip, «NKVD GÝLAG-ynyń lagerlerinde qurban bolǵan jáne zardap shekken qazaqstandyqtar, sondaı-aq olardyń otbasy músheleri boıynsha materıaldar jınaý tájirıbesimen almasý týraly» semınar ótkizdi.

Respýblıkamyzdyń túkpir-túkpirinen baılanysqa shyqqan jumys toptarynyń ókilderi osy taqyrypqa qatysty óz aqparatyn bólisip, tájirıbesin ortaǵa saldy. Saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn tolyqtaı aqtaý jónindegi memlekettik komıssııa múshesi, Jobalyq keńse basshysy Sabyr Qasymov óz sózinde búginge deıin áli talaı lagerdiń jumbaǵy sheshilmegenin aıtyp ótti.
«Qaı qoǵamda da adam ómiri qymbat. Al dál osyndaı lagerler Stalınniń bolmysynan habar beredi. Bul áreketi demokratııalyq qoǵamda qabyldanbaı, úlken synǵa ushyrady. Arnaıy lagerler, NKVD lagerleri, Stalınshe aıtqanda, eńbekpen túzetý lagerleri – bolshevıktik-stalındik repressııa saıasatynyń kórinisi. Burynǵy KSRO kezinde bul lagerler respýblıkanyń barlyq aımaǵynda ashylǵan edi. Repressııa barlyq aımaqta júrgizilip, barlyq halyqqa kesirin tıgizdi», dedi ol.
Semınar jumysynda saıası-qýǵyn-súrgin kezeńiniń leksıkasynda «tárkileý» termınimen qatar «eksproprıasııa» termıni qoldanylatyny atalyp ótildi. Sózdikterde osy uǵymnyń kelesideı sınonımderi bar: «tonaý», «tartyp alý», «alyp qoıý», «qol suǵý». Dál osy termınder Qazaqstan turǵyndarynyń búkil múlki tárkilendi degendi sıpattaýǵa jaraıdy.
Sonymen qatar Sabyr Qasymov zertteýshiler men búkil qoǵamdy jalpy taqyrypty da, jekelegen faktilerdi de saıasılandyrýǵa jol bermeýge shaqyryp: «Biz ár semınarymyzda osyndaı náýbet jyldary burynǵy Keńes Odaǵynyń barlyq halqy zardap shekkenin aıtyp kelemiz. Sondyqtan ózge halyqtar men memleketterdi aıyptaýdyń, kinálilerdi izdeýdiń qajeti joq», dedi.
Odan keıin semınardy uıymdastyrýshylardyń biri – Aqmola oblysy ákiminiń orynbasary, saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn tolyqtaı aqtaý boıynsha óńirlik komıssııanyń tóraǵasy Aına Mysyrálimova sóz aldy. Ol jumys toptarynyń zertteý jumystaryna toqtalyp, 22 memlekettik arhıvten qujattar jınaqtalǵanyn habarlady. Aımaqtaǵy arhıvterdegi materıaldardy zertteý áli de jalǵasatynyn aıta kele, jumys toptarynyń tapqan jańalyqtaryna toqtalyp ótti.
Memlekettik komıssııa jumys tobynyń múshesi, VIII jumys tobynyń jetekshisi, saıasattaný ǵylymdarynyń doktory Natalıa Kalashnıkova semınarǵa qatysýshylarǵa ashyq arhıvtermen qatar, jabyq arhıvterde de jumys istelý mańyzdy ekenin aıta kele, jumys tobynyń negizge alǵan barlyq baǵyty boıynsha jumys isteı alatynyn jetkizdi. Iаǵnı qupııa qujattardy tabý, ondaǵy málimetpen tanysý sııaqty jumystar da qamtylý kerektigin aıtty. Sonymen qatar ol jumys isteýge qajet arhıvter tizimin de usyndy. Odan bólek, Memlekettik arhıvte jumys isteý retin de túsindirip ótti.
Aqmola óńirlik jumys tobynyń jetekshisi, Sh.Ýálıhanov atyndaǵy Kókshetaý ýnıversıtetiniń dosenti Aqbota Bekseıitova jumys toby júrgizgen ekspedısııa nátıjelerine toqtalyp, keleshekte óńirlik jumys tobynyń karta jasaý josparyn habarlady. Odan bólek Aqmola oblysynyń ózinde 19 turaq tabylǵanyn málimdedi.
«Bizde qazir olardyń altaýy jóninde aqparat bar», dep stalındik lagerler týraly jalpy aqparat berdi.
Nur-Sultan qalasy óńirlik jumys tobynyń jetekshisi, «Aljır» memorıaldy-mýzeı kesheniniń dırektory Samat Tergembaev arhıvterdegi jumys nátıjesinde lagerlerge jiberilgen áıelderdiń tizimi jasalǵanyn habarlady. Jalpy, 8 myńǵa jýyq áıel GÝLAG-qa jiberilgeni anyqtalǵan. Onyń aıtýynsha, bul tizim áli de jańartylmaqshy.
Batys Qazaqstan óńirlik tobynyń jetekshisi Alfııa Baıbolsynova Oraldaǵy lagerlerde 2 myńnan 5 myńǵa deıin adam ustalǵanyn aıta kele, olar, negizinen, 3 baǵyt boıynsha jumys istegeni málim bolǵanyn habarlady.
Sabyr Qasymov áýelde Batys Qazaqstan oblysynda lagerler bolmady degen habar bolǵanyn, tájirıbe men aqparat almasa kele, tyń aqparattyń jaryqqa shyqqanyn aıtty.
Almaty oblysy óńirlik jumys tobynyń jetekshisi, Saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn eske alý oblystyq tarıhı-ólketaný mýzeıiniń dırektory Meıirjan Musabaev aımaqtaǵy tutqyndar úıi men lagerlerge toqtalyp ótti. Onyń aıtqan málimetine súıensek, Almaty oblysyndaǵy «Almaty» oqshaýlaǵyshynda 1932 jyly 1 732 tutqyn bolǵan. Sol jyldyń qazany men jeltoqsan sońyna deıin lagerge kúnine 50-150 adamnan ákelinip otyrǵan. Odan bólek Almatydaǵy eńbekpen túzetý úıi, Taldyqorǵandaǵy tutqyndar úıi syndy jazalaý úılerine de toqtalyp ótti. Jarkent túrmesin memleket menshigi retinde belgilep, eskertkish qoıý týraly usynys bildirdi.
Pavlodar oblysy óńirlik jumys tobynyń jetekshisi, arhıv isiniń ardageri Qanshaıym Maqajanova bir ǵana Pavlodar oblysynda qýǵyn-súrgin qurbandary týraly aqparat tabýǵa bolatyn 50 qordyń anyqtalǵanyn habarlady. Tergeý jumystaryn taldaý barysynda atý jazasy sııaqty sheshimderdi qabyldaǵan organdardy anyqtaý múmkin bolǵan. Endigi kezekte jumys toby jergilikti polısııanyń vedomstvolyq arhıvinde jumys júrgizetinin habarlady.
Semınarǵa basqa da aımaqtardan qosylǵan qatysýshylar óz jumystarynyń nátıjesin tanystyryp, josparlaryn ortaǵa saldy. Memlekettik komıssııa músheleri tıisti usynystardy qabyldaýmen qatar, atqarylǵan jumystarǵa baılanysty keıbir eskertýler de jasady.
BQO-da kólde aǵyp ketken bala úsh kúnnen keıin tabyldy
Aımaqtar • Búgin, 19:38
Tashkentte koronavırýs juqtyrǵandardy emdeıtin ortalyqtar qaıta ashyla bastady
Álem • Búgin, 18:46
Qanat Taımerdenov jańa qyzmetke taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 17:39
Úkimet basshysy qant baǵasyn retteýdi tapsyrdy
Úkimet • Búgin, 16:33
Elordada BMW X7 kóligi jaryq baǵanyna soǵylyp, aýdarylyp qaldy
Oqıǵa • Búgin, 15:38
UQK Shekara qyzmetiniń eks-basshysy qamaýǵa alyndy
Qoǵam • Búgin, 14:31
Prezıdenttiń BAQ salasyndaǵy syılyqtary men granttary tabystaldy
Prezıdent • Búgin, 12:51
Prezıdent AHQO basqarýshysy Qaırat Kelimbetovti qabyldady
Prezıdent • Búgin, 12:10
Memleket basshysy BAQ salasyndaǵy syılyqtar men granttardy berý týraly ókimge qol qoıdy
Prezıdent • Búgin, 11:33
Elimizde koronavırýs juqtyrǵandardyń sany artty
Koronavırýs • Búgin, 10:20
Aqtóbe oblysynda 6 iri sý qoımasy salynady
Aımaqtar • Búgin, 09:18
Almaty ákimdiginiń qurylymy ózgerdi
Aımaqtar • Keshe
«AMANAT» – 2022 medıa syılyǵynyń jeńimpazdary anyqtaldy
Qoǵam • Keshe
Oqıǵa • Keshe
«Egemen Qazaqstan» gazetiniń tilshisi AMANAT medıa syılyǵyn ıelendi
Egemen Qazaqstan • Keshe
Mádenıet qyzmetkerleriniń jalaqysy ósedi
Qoǵam • Keshe
Toqaev Sı Szınpın usynǵan Jahandyq qaýipsizdik bastamalaryn qoldady
Prezıdent • Keshe
Qasym-Jomart Toqaev ınflıasııanyń ósýi ózekti másele ekenin atap ótti
Prezıdent • Keshe
Álemde azyq-túlik máselesine qatysty jaǵdaı kúrdelenip ketti - Toqaev
Prezıdent • Keshe
Ulttyq bank rýbldiń nyǵaıý sebebin túsindirdi
Ekonomıka • Keshe
Qostanaıda VII «Buqaralyq sport Olımpıadasy» aıaqtaldy
Sport • Keshe
Petropavlda Qazaqstan polısııasynyń qurdasy qyzmet etedi
Aımaqtar • Keshe
Parlament • Keshe
ShQO turǵyndarynan mına men qarý tárkilendi
Aımaqtar • Keshe
Búgin álemde 400 myńǵa jýyq adamnan koronavırýs anyqtaldy
Koronavırýs • Keshe
Prezıdent FIDE-niń eń jas chempıony Malıka Zııadındi quttyqtady
Prezıdent • Keshe
Antıkor Nurlan Másimov týraly málimet úshin syıaqy jarııalady
ANTIKOR • Keshe
Aımaqtar • Keshe
Ekibastuz turǵyny esirtkimen ustaldy
Aımaqtar • Keshe
Fýtboldan Qazaqstan quramasy FIFA reıtınginde kóterildi
Fýtbol • Keshe
Uqsas jańalyqtar