Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń aýyl sharýashylyǵyna kóńil bólýi Qazaqstan halqynyń qalyń bóligin qamtıtyn bul salada ózgeristerdiń enýine jol ashty. Prezıdent Joldaýynda qoıǵan mindetterine sáıkes usaq taýar óndirýshilerdi qoldaý isi qolǵa alynýda. Buryn tek iri kompanııalardyń enshisine tıip kelgen sýbsıdııalar endi usaq taýar óndirýshilerge de bet burdy. Bul máseleni Memleket basshysy bıylǵy Joldaýynda taǵy da kóterdi.

«Men buǵan deıin kóterme-taratý ortalyqtarynyń jelisin qurýdyń mańyzdylyǵy týraly aıtqan bolatynmyn. Bul mindet oryndalyp jatyr. Osy ortalyqtardyń shaǵyn aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshilerge, sonyń ishinde jeke qosalqy sharýashylyqtarǵa da qoljetimdi bolýyn qamtamasyz etý mańyzdy. Bul naryqtyń monopolııalanýyna jol berýge bolmaıdy», dep taǵy da eskertip ótti.
Prezıdenttiń aýyl sharýashylyǵyna basa mán berýi, ondaǵy usaq taýar óndirýshilerdi qoldaýǵa degen nıeti memlekettik organdar men salaǵa qyzmet kórsetetin kompanııalar jumysyna da áser etkendeı. Máselen, Ortalyq kommýnıkasııalar qyzmetinde ótken brıfıngte Energetıka mınıstrliginiń munaı tasymaldaý jáne óńdeý departamentiniń dırektory Baýyrjan Sálimgereev aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshilerge MО́Z-den dızel otynyn jetkizý basym negizde júzege asyrylatynyn atap kórsetti. Onyń sózine qaraǵanda, kúzgi dala jumystaryn júrgizý jáne jemshóp daıyndaý úshin aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshilerge 440 myń tonna dızel otyny bólingen. Resýrs ustaýshylardyń bosatý baǵasy «PMHZ» JShS jáne «PKOP» JShS-da tonnasyna 189 myń teńge nemese lıtrine 159 teńge, «AMО́Z» JShS-da tonnasyna 187 myń teńge nemese QQS qosqanda lıtrine 159 teńge quraıdy. Jetkizý men saqtaýdy eskersek, dızel otynynyń baǵasy óńirge baılanysty shamamen 175-180 teńgeni quraıdy. Bul – JMQS baǵasynan arzan.
20 qyrkúıektegi málimet boıynsha is júzinde 282 myń tonna dızel otyny tıelgen. Kúzgi dalalyq jumystar boıynsha shilde jáne tamyz aılarynyń kólemi tolyǵymen jóneltilse, qyrkúıekke málimdelgen kólem boıynsha kelisimsharttar jasalyp, jóneltilý ústinde. Al qazan aıynda jetkizilim 28,5 myń tonnany quraıdy.
«Aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshilerge munaı óńdeý zaýyttarynan dızel otyny jetkiziledi. Mınıstrlik osyǵan turaqty monıtorıng júrgizýde. Aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshiler úshin dızel otynymen qamtamasyz etýde olqylyqtardy boldyrmaý úshin josparly jóndeý PMHZ-ǵa aýystyryldy. Aldymen jóndeý jumystaryn 24 shildede 24 kún boıy birinshi qaıta óńdeýmen bastaý josparlanǵan bolatyn. Is júzinde jóndeý jumystary bıylǵy 1 qazanda bastalady. Josparly jóndeý jumystaryn júrgize almaımyz, sebebi zaýyttyń odan ári qaýipsiz jumys isteýi osyǵan baılanysty», dep túsindirdi spıker.
Mınıstrlik ókiliniń aıtýyna qaraǵanda, bıyl elimizde dızel otynyn rekordtyq óndirý múmkindigi bar eken. Munyń ózi elimizde shıkizat shyǵarýǵa qaraǵanda óńdeý isiniń basym túse bastaǵanynyń taǵy bir dálelindeı. Naq osy máseleni bıylǵy Joldaýynda Memleket basshysy da atap ótken bolatyn. «2020 jyldyń qorytyndysy boıynsha ındýstrııalandyrý júzege asyrylyp jatqan 10 jyl ishinde tuńǵysh ret óńdeý ónerkásibiniń ekonomıkany damytýǵa qosqan úlesi taý-ken óndirisi salasynan asyp tústi. Bizdiń orta merzimdegi maqsatymyz – 2025 jylǵa qaraı óńdeý ónerkásibiniń eksportyn 1,5 esege kóbeıtip, 24 mıllıard dollarǵa jetkizý. Al eńbek ónimdiligin 30 paıyzǵa arttyrý» degen edi Memleket basshysy.
Elde júrip jatqan osyndaı ózgerister atalǵan brıfıng barysynda taǵy da qýattaldy. Respýblıkada 8 aıdyń qorytyndysy boıynsha 3,2 mln tonna dızel otyny óndirilipti. Bul ótken jylǵy kórsetkishten 9%-ǵa artyq. Sonymen qatar bıyl dızel otynyn óndirý kólemi rekordtyq kórsetkishke jetkizilmek. Energetıka mınıstrliginiń boljamy boıynsha óndirý kólemi shamamen 5 mln tonnany quraıtyn bolady. B.Sálimgereevtiń aıtýynsha, MО́Z-di jańǵyrtýdy aıaqtaý 2017 jylǵy deńgeıden 1 mln tonnaǵa jýyq dızel otynyn kóp óndirýge múmkindik berdi.
«Sonymen qatar bıyl dızel otynyn tutynýdyń aıtarlyqtaı ósýi baıqalady. Tutynýdyń eń joǵarǵy ósimi 2021 jyldyń tamyz aıynda boldy. Tamyzdaǵy tutyný kólemi 519 myń tonnany qurady. Bul ótken jylmen salystyrǵanda 84 myń tonnaǵa jáne 2019 jylmen salystyrǵanda 37 myń tonnaǵa artyq. Muny eldiń ishki naryǵynyń tarıhyndaǵy tutynýdyń rekordtyq kórsetkishi dep aıtýǵa bolady. Qyrkúıektiń birinshi jartysynyń qorytyndysy boıynsha tutynýǵa qatysty osyndaı jaǵdaı taǵy baıqaldy. Tutynýdyń ósýiniń negizgi sebepteriniń biri tranzıttik júk tasymaldarynyń maýsymdyq ulǵaıýy bolyp sanalady. Búgingi tańda Qazaqstanda dızel otyny kórshi elderge qaraǵanda arzan. Aıyrmashylyqtyń joǵary bolýyna baılanysty, bizde barlyq tranzıttik júk kólikteri toltyrylady. Iri JMQS aqparaty boıynsha qalalyq JMQS shamamen 70% benzın jáne 30% dızel otynyn, al trassalarda ornalasqan JMQS, kerisinshe, 70% dızel otynyn satady», dedi ol.
B.Sálimgereevtiń aıtýynsha, Reseı Federasııasymen 2021 jylǵa arnalǵan ındıkatıvtik teńgerimge sáıkes Qazaqstandaǵy yqtımal ımport kólemi 530 myń tonnany quraıdy. Is júzinde 8 aıda 145 myń tonna ımporttaldy, sáıkesinshe jyl sońyna deıin 385 myń tonna ımporttaýǵa múmkindik bar. Importqa eshqandaı shekteý joq. Mınıstrlik óz tarapynan Reseıdegi áriptesterimen qajetti kólemdi ımporttaý máselesin pysyqtaý ústinde.
«Ádette munaı ónimderi naryǵy asa qubylmaly bolatyny belgili. Oǵan kóptegen faktor áser etedi. Sonyń ishinde salyq salý, baǵa belgileý júıesi jáne Qazaqstannyń ishki naryǵynda jáne kórshi elderde JJM-men qamtamasyz etý, suranystyń maýsymdylyǵy, MО́Z-degi tehnologııalyq irkilister nemese kúrdeli jóndeýler týraly aqparattar da bar. Mysaly, ishki naryqta baǵa tómen bolǵan jaǵdaıda otandyq ónimniń kórshi naryqtarǵa aýysýyna baılanysty tapshylyq qaýpi týyndaıdy. Al baǵalar joǵary bolǵan jaǵdaıda profısıt bolady. Sonyń saldarynan eldegi MО́Z-de qaıta óńdeý kólemin keıinnen tómendete otyryp, qazaqstandyq qoımalardyń otandyq otynmen tolyp ketýi múmkin. Joǵaryda atalǵan jaǵdaılar munaı ónimderi naryǵynda únemi baǵa «tepe-teńdigin» izdeýdi qajet etedi», dedi ol bul másele jaıynda.
Brıfıng barysynda jýrnalısterdi osy máselede baǵanyń qalaı qalyptasatyny qyzyqtyrdy. B.Sálimgereevtiń aıtýynsha, álemdik tájirıbe JJM-ǵa baǵa belgileýdiń neǵurlym tıimdi jáne ashyq tetigi – bırjalyq saýda. «Bizde birneshe jyldan beri elektrondy saýda alańdarynda suıytylǵan munaı gazymen sátti saýda-sattyq júrgizilip keledi. Janar-jaǵarmaı boıynsha mınıstrlik Básekelestikti qorǵaý jáne damytý agenttigimen birlesip, osy baǵytta josparly jumystar júrgizýde. Bıyl naýryz aıynan bastap benzın boıynsha saýda-sattyq júrgizilýde. Tórtinshi toqsanda dızel otynynyń bırjalyq saýda-sattyǵyn iske qosý josparlanǵan. Sonymen qatar mınıstrlik munaı ónimderine tapshylyqtyń týyndaýyna jol bermeý úshin «Qazaqstan Respýblıkasynyń aýmaǵynan munaı ónimderin áketýdiń keıbir máseleleri týraly» birlesken buıryq ázirledi, onda qoldanystaǵy tyıymdy avtomobıl kóligimen benzın, dızel otynyn jáne munaı ónimderiniń jekelegen túrlerin áketýge alty aı merzimge uzartý qarastyrylǵan», dep habarlady ol.
Memleket basshysy Joldaýda atap kórsetkendeı, «Jer qoınaýy – ulttyń baılyǵy. Ony paıdalanýǵa berýdi ońasha kabınetterde «barmaq basty, kóz qystymen» sheshý zańsyz dep tanylýǵa tıis».
Bıyl elimizde aınalamyzdaǵy kórshi elderge qaraǵanda dızel otyny baǵasynyń tómen bolýy Prezıdent aıtqan betburystardyń baıqalyp, tıisti organdardyń bul másele boıynsha baqylaý jasaýdy qolǵa alǵanyn kórsetkendeı.
Eksporttaǵy shıkizat úlesin azaıtýdyń joly qandaı?
Ekonomıka • Búgin, 00:08
Kómir baǵasyn yryqtandyrý qoldan kelmeı tur
Ekonomıka • Búgin, 00:07
Ana tilinde oqýdan nege qashady?
Bilim • Búgin, 00:05
Abaı • Búgin, 00:04
Abaı • Búgin, 00:02
Ekonomıka • Búgin, 00:01
Zeınetaqy qarjysyn áli paıdalanýǵa bolady
Qarjy • Keshe
Áskerı ınstıtýt batyrdyń mereıtoıyn atap ótti
Aımaqtar • Keshe
Qoǵam jumyla kirisse, qoqystan tazaramyz
Qoǵam • Keshe
Aýyldaǵy aǵaıynnyń áleýetin tıimdi qoldanbaı júrmiz
Qoǵam • Keshe
Tozǵan jolda ozǵan ómir qaıdan bolsyn...
Aımaqtar • Keshe
Urpaq tárbıesindegi altyn qazyq
Bilim • Keshe
«Jasyl dálizdiń» jaqsylyǵy mol
Medısına • Keshe
Medısına • Keshe
Abaıdyń fılosofııalyq kózqarasy
Abaı • Keshe
Arzan benzın kórshilerge ketip jatyr
Qazaqstan • Keshe
Ýchaskelik ınspektor halyqtyń kóńilinen shyǵa ma?
Qoǵam • Keshe
Ult ustazy jáne Batpaqty mektebi
Ahmet Baıtursynuly • Keshe
Tanym • Keshe
Tanym • Keshe
О́ner • Keshe
Fılmge arqaý bolǵan jankeshti erlik
Kıno • Keshe
Aımaqtar • Keshe
Tanym • Keshe
Suhbat • Keshe
Qoǵam • Keshe
Ulttyq tárbıe – asyl qazynamyz
Qoǵam • Keshe
Grant alýǵa ótinim qabyldaý bastaldy
Bıznes • Keshe
О́ner • Keshe
«Astana» sapyna fransýz fýtbolshysy qosyldy
Fýtbol • Keshe
Elordalyq órt sóndirýshiler taktıkalyq oqý-jattyǵý ótkizdi
Elorda • Keshe
Qytaı Taıvan mańyndaǵy áskerı jattyǵýlaryn aıaqtady
Álem • Keshe
Elordada Syǵanaq kóshesindegi ýchaske jabyldy
Elorda • Keshe
Tekserý júrgizýge moratorıı engizý týraly Jarlyqqa tolyqtyrý engizildi
Prezıdent • Keshe
Elordalyq QHA ókilderi kıeli oryndardy aralady
Elorda • Keshe
Parıj áýejaıynda oq atyldy – BAQ
Álem • Keshe
Elordada jańa oqý jylynda 11 mektep ashylady
Elorda • Keshe
Baǵdat Mýsın «Baıqońyr» kesheninde týrızmdi damytýdy usyndy
Qazaqstan • Keshe
Syrdarııa ózeniniń saǵasy qalpyna keltiriledi
Ekologııa • Keshe
Uqsas jańalyqtar