Muǵalim mindeti

Iá, otandyq bilim berý salasynda qordalanyp qalǵan irgeli máseleler birtindep sheshimin taýyp keledi. Buryn muǵalimdi qoǵamdyq jumystyń qolbalasyna aınaldyrǵan naýqanshylarǵa toqtam qoıyldy. Prezıdent pármenimen muǵalim eńbekaqysy jyldan jylǵa kóbeıtilýde. О́z salasynyń shyńyna shyqqan bilikti ustazdardy marapattaý men yntalandyrý tetikteri memleket tarapynan da, qoǵamdyq uıymdar men bıznes sektory jaǵynan da arta tústi. Sondaı-aq pedagog mamandardy daıarlaýǵa bólinetin oryn sany ulǵaıtyldy. Endi muǵalim sabaǵyn jaqsylap ótkizýge ǵana den qoıýy tıis. Bul degenimiz – bilim sapasy.

Ultty aǵartý isiniń ultany bolǵan Alash qaıratkerleriniń biri Mirjaqyp Dýlatov «О́zi bilý men ózgelerge bildirý eki basqa. Bilgenin kisige bildirý, ıaǵnı balalardy oqytý óz aldyna bir ǵylym» degen túıin jasaıdy.

Qazir dúnıe tez aýnaıdy. Búgingi jańalyq erteń-aq kómbede qalýy múmkin. Árıne, amerıkalyq ǵalymdardyń 20 jyldyq ke­zeńge bólip qarastyratyn «Urpaqtar» teorııasymen zerdelesek, ár ýaqyttyń úni basqa ekenin baǵamdaımyz. Aldyńǵy urpaqtyń keıingi býynǵa kóńili tolmaıtynynyń da bir sebebi sonda bolsa kerek. Ilkide túý túkpirdegi aýyl mektepterindegi muǵa­lim­derimizdiń saýattylyǵyn bylaı qoıǵanda, jazý úlgisiniń ózi marjandaı bolatyn. Keńestik pedagogıkadan tálim alǵan aǵa býyndy jas urpaq almastyrady. Qolmen jazý úrdisi de qoldanystan qalady. Z urpaq degen ataý ıelengen eki myńynshy jyldan keıingi býynnyń sana-sezimi, oı-júıesi ózgeshe. Biraq bul barlyǵyn kompıýter sheshedi degen uǵymdy bildirmese kerek. Sol sebepti zamanaýı muǵalimniń óz mamandyǵynyń maıtalmany bolýyna sabaq saıynǵy izdenisi azdyq etpesi anyq. Osy rette elimizdegi muǵalimderdiń kásibı biliktiligin damytýǵa kóńil bólgen abzal. Bul talapqa biliktilikti arttyrý kýrstary ǵana emes, muǵalimniń jeke izdenisi, maman retinde ózin ózi damytýy da jetkizedi.

Hakim Abaıdyń «Dáýletke aqyl bitpeıdi, aqylǵa dáýlet bitedi» degen sózi bar. Búginde qazaqstandyq pedagogterdiń áleýmettik jaǵdaıyn qamtamasyz etýge jasalǵan bet­burys eń áýeli bilim sapasynyń artýy arqyly nátıje berýi tıis. Iаǵnı bilim berý mekemelerindegi ár muǵalimniń qyzmetine qoıylar talap ta kúsheıtilgeni jón. Mektep kóldeneń kók attylardyń kóleńkeli tabys tabatyn mekemesine aınalmaýy úshin qoǵamdyq baqylaý qyzmeti engizilse, jeń ushynan jalǵasatyn tamyr-tanystyq pen sybaılastyqtyń joly kesiler edi. Bul shyn máninde óz isiniń kánigi sheberleriniń jumys isteýine jol ashar edi, oqýshylardyń bilim sapasy da ońalar edi, ata-ana da balasyn aqyly bilim berý ortalyqtaryna súırelemes edi. О́ıtkeni búginde sheteldik sarapshylar da balalardy derbes oqytýdyń jetkinshek psıhologııasyna keri áser etetinin, kom­mýnıkasııalyq qabiletterden ada qylyp, egoıstik pıǵyl qalyptastyratynyn aıtyp júr. Sol sebepti muǵalim túzdegi jeke repetıtorlyq jumysyn emes, mekteptegi oqýshylarynyń úlgerimin qadaǵalaýǵa den qoıýy qajet.

Qazir qala mektepterinde de, aýyl mek­­tepterinde de kúrdeli máseleler bar. Aıtalyq, qalalyq bilim berý mekemelerinde oryn jetkiliksizdigi týyndasa, aýyl mek­tepterinde mamandardyń, tehnologııalyq jabdyqtardyń jetispeýshiligi sııaqty máseleler bar. Bul da bilim sapasyna kereǵar áser etetin túıtkilder.

Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev bıylǵy Joldaýynda balalardyń bárine birdeı múmkindik týǵyzý úshin júıeli sharalar qabyldaý qajettigin, balalar qaı jerde tursa da, qaı tilde oqysa da sapaly bilim alýy keregin tapsyrdy. Daryndy oqýshylarǵa erekshe qoldaý kórsetý, qala men aýyl arasyndaǵy mektepter arasyndaǵy aıyrmashylyqtan da alystaý keregin, bul da áleýmettik alshaqtyqty týdyratynyn aıtty. Osy oraıda elimizde aldaǵy úsh jylǵa bilim berý salasyna bólinetin 1,2 trln teńgeniń bilim deńgeıin jańa sapaǵa kóteretinine senim bar.