Taý týrızmi: bos sózden naqty iske

О́ńirde qysqy maýsymdaǵy týrızmniń damýyna tolyq negiz bar. Buǵan Alataý­dyń baýraıynda ornalasqan demalys oryndarynyń kóptep ashylýy dálel. Alaıda taý týrızmi ózin ózi aqtamaı otyr. Bul salaǵa qarjy salǵan kásipkerler de, memleket te naqty tabysqa qol jet­­kiz­beı otyrǵanyn endi moıyndap otyrǵandaı. Jaqynda osy máselege oraı taǵy da bas qosqan tıisti sala ókilderi taý týrızmin damytýdyń joldaryn talqylap, bolashaqqa baǵ­dar jasaǵandaı boldy. Máselen, Al­ma­ty mańyndaǵy taý klasterin da­my­tý máseleleri boıynsha tıisti mı­­nıs­­tr­­lik jetekshileri, oblys já­ne qala basshylyǵy, iri taý-shańǵy kýrort­tarynyń ıeleri dóńgelek ústel ba­syna jınalǵan edi. Bul jıyn Almaty oblysynyń ákimi Qanat Bozymbaevtyń bastamasymen uıymdastyrylǵan eken. Is-sharada Almaty taý klasteriniń ále­ýeti, basymdyq beriletin lokasııalary, ózek­­ti máseleleri keńinen talqylandy. Jıyn qorytyndysynda úsh jaqty birlesken master-jospar ázirlenip, bul qujat Almaty oblysy men Almaty qalasy jáne bıznes qaýymdastyqtyń Almaty aglomerasııasy aýmaǵynda básekege qabiletti týrıstik orta qalyp­tastyrýǵa baǵyttalǵan úsh jaqty is-sharalaryn úılestiretin bolady. Osy kezdesýde Almaty oblysynyń ákimi Qanat Bozymbaev Jetisý aımaǵynda tabıǵı-rekreasııalyq, tarıhı-mádenı re­sýrstardyń mol bolýy týrızmniń barlyq túrlerin, sonyń ishinde taý týrızmin damytýǵa zor múmkindik berip otyrǵanyn atap ótken edi.

– 2019 jyly Almaty taý klasteri jobalyq keńsesi qurylǵan bolatyn, alaıda bul jumys tıimdi bolmaı otyr. Iаǵnı keńseniń quramy men qurylymyn jáne jumys isteý ádisin qaıta qaraýdy usynamyn. Onyń ornyna bıznes ókilderiniń qatysýymen basqarý kompanııasyn qurý kerek. Klasterdi damytýǵa baǵyttalǵan barlyq qujattardy ózek­ten­dirý qajet. Sonymen birge is-sha­ralarymyzdy úılestiretin Taý tý­rız­mi keńesin qurýymyz kerek. Onyń quramyna bıznes ókilderi, tıisti salalyq mınıstrlerdiń orynbasarlary, oblys pen qala ákimderiniń týrızmge jetekshilik etetin orynbasarlary, basqarma basshylary kirgeni jón. Keńes toqsan saıyn otyrysyn ótkizip, aǵymdaǵy máselelerdiń sheshimin jedel qarastyryp, kezeń-kezeńimen jasalatyn qadamdardy talqylaýǵa tıis. Barlyq daıyndalǵan qujattar qaıta jandandyrylady. Ol úshin biz Almaty taý klasterin damytý boıynsha úsh jaqty birlesken master-jospar ázirleýimiz kerek. Oǵan engizilgen jobalar kommersııalyq jaǵynan tıimdi bolýǵa tıis. On kún ishinde sizderden iske tejeý bolyp otyrǵan zańnamalar men normatıvtik quqyqtyq aktilerge qatysty ózgerister men tolyqtyrýlar boıynsha naqty usynystar kútemiz. Biz máseleni abstraktili talqylaýdan naqty qadamǵa kóshýimiz kerek. Almaty oblysynyń ekonomıkasy úshin týrızm basymdyq beriletin sheshýshi salanyń biri, – deıdi máselege oraı oblys ákimi Qanat Bozymbaev.

Bul baǵyttaǵy jumystarǵa Mádenıet jáne sport mınıstrligi de erekshe ekpin bermekshi. Mınıstr Dáýren Abaevtyń aıtýynsha, týrıstik salaǵa memleket tarapynan jasalyp otyrǵan qoldaý men yntalandyrý is-sharalary jańa sı­pa­tqa kóshedi. Onyń ishinde demalys oryndaryna baratyn jol, jatyn orynnan bastap qajetti qural-jab­dyqqa deıin jeńildikpen satyp alýǵa kómek beriledi eken. Máselen, taý-shańǵy qural-jabdyqtary men tehnıkasyn satyp alý shyǵynynyń 25 paıyzy memleket tarapynan óteledi-mys. Iаǵnı mınıstrlik bul salany qoldaý is-sharalaryn jalǵastyra beredi jáne óńir bıznesin damytýǵa qatysty usynystardy qarastyrýǵa daıyn.

– Qazir bul tehnıkalardyń tizimin keńeıtý máselesi qaralýda. Sol sııaqty týrıstik nysandy, ıaǵnı ornalastyrý oryndary, týrıster keletin ortalyqtar jáne basqa da obektilerdi salý men qaıta jańǵyrtý shyǵyndarynyń 10 paıy­zy óteledi. Biz Kásipkerlik kodek­si sheńberinde basym dep tanylýy úshin ınvestısııalyq jobalar quny­nyń eń tómengi shegin 2 mln aılyq esep­tik kórsetkishten 200 myń eseptik kórset­kishke deıin tómendettik, – deıdi Máde­nıet jáne sport mınıstri Dáýren Abaev.

Al Ekologııa, geologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstriniń orynbasary Álııa Shalabekova turmystyq qatty qaldyqtardy shyǵarý men káriz júıelerine qatysty máselelerdiń or­taq júıeli sheshimi bolýy kerektigine basa mańyz berýge shaqyrady. Bul rette atalǵan mınıstrlik týrıster úshin ekologııalyq taza ári qolaıly klımat qalyptastyrýda birlesip jumys isteýge daıynbyz dep otyr.

Aıtpaqshy, Almaty taý klasterin damy­týdyń tıimdi joldary týraly kásip­kerlerdiń óz pikirileri bar. Solar­dyń qatarynda «Oı-Qaraǵaı – Lesnaıa skazka», «Aqbulaq», «Shym­bulaq», «Tabaǵan Resort», «Kók Taý» taý-shańǵy kýrorttarynyń jáne «Pıoner» otbasylyq kýrortynyń basshylary da salany damytý joldary týraly usynystaryn aıtyp, memleketten naqty qoldaý kútetinin jasarmaıdy.

– Týrızmdi bıznes te, memleket te jeke dara damyta almaıdy. Tabysty nátıjege qol jetkizý úshin bul rette memleket pen bıznestiń kúsh-jigerin biriktirýimiz kerek. Mundaı jıyndarda aıtylǵan pikirler negizinen qyzmet kórsetý sapasyn kóterý úshin arnaıy mamandar daıarlaý, týrızm nysandaryna qoǵamdyq kólik qatynasyn jáne qoqys óńdeý isin uıymdastyrý, jasandy qar jasaý quralyn satyp alýǵa qarjylaı qoldaý kórsetý, balalardyń taýda tegin shańǵy tebýin mektep baǵdarlamasyna engizý, ınjenerlik ınfraqurylymmen qamtýǵa memlekettik qoldaý kórsetý másele­lerine qatysty bolyp keledi. Endi osy aıtylǵan másele sheshimin tapsa, bıznes úshin taý klasterin damytý paıdaly kásipke aınalar edi, – deıdi «Oı-Qaraǵaı – Lesnaıa skazka» taý kýrortynyń prezı­denti Erlik Balpanbaev.

Almaty oblysy