Mindet – Jalpyulttyq is-sharalar josparyn júzege asyrý

Ortalyq kommýnıkasııalar qyz­metinde ótken brıfıngte Ulttyq ekonomıka mınıstri Álibek Qýantyrov pen Ádilet mınıstri Qanat Mýsın Jal­pyulttyq is-sharalar josparynyń oryn­dalý barysy týraly baıandady. Sonyń ishinde ózderi basqaratyn vedomst­volarǵa bekitilgen is-sharalardy oryn­daý máselesine tolyǵyraq toqtalyp ótti.

Jańa oblystardy qurý jumystary júrgizilýde

Á.Qýantyrovtyń aıtýynsha, Ult­tyq ekonomıka mınıstrliginde búgin­de jumys 3 negizgi baǵyt boıynsha júr­gi­zilýde. Atap aıtqanda, eldiń ákim­shi­lik-aýmaqtyq qurylysyn jetil­dirý, jer­gilikti ózin ózi basqarýdy orta­lyq­syzdandyrý jáne daǵdarysqa qarsy birinshi kezektegi sharalar. Sonyń ishinde «Eldiń ákimshilik-aýmaqtyq qurylysyn jetildirý» baǵyty boıynsha 5 is-shara iske asyrylady. Ulttyq ekonomıka mı­nıstrligi qazirgi ýaqytta Abaı, Jetisý jáne Ulytaý oblystaryn qurý bo­ıynsha jumys júrgizýde.

«Bıyl 25 naýryzda Premer-Mı­nıstrdiń birinshi orynbasary Roman Sklıardyń tóraǵalyǵymen osy oblystardy qurý máseleleri jónindegi Úkimettik komıssııa quryldy. Jalpy alǵanda, jumys Prezıdenttiń tıisti jarlyqtaryn qabyldaý boıynsha bekitilgen jumys algo­rıtmine sáıkes júrgizilýde. Al­gorıtm jaýapty oryndaýshylardy jáne oryndaý merzimderin kórsete oty­ryp, «Qazaqstan Respýblıkasynyń ákim­shilik-aýmaqtyq qurylysy týraly» jáne «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy jer­gilikti memlekettik basqarý jáne ózin ózi basqarý týraly» zańdarǵa sáı­kes mindetti túrde júrgizilýge tıis is-shara­lar men rásimderdiń tizbesin qamtı­dy», dedi mınıstr.

Jumys algorıtmi kúndelikti baqylanady

Bıyl 11 sáýirde Úkimet janyn­daǵy Respýblıkalyq onomastıka komıs­­sııa­synyń otyrysy ótti, onda Ulytaý, Abaı jáne Jetisý oblystaryna ataýlar berý týraly usynys qoldaý tapty. Qaıta uıymdastyrylatyn jáne jańadan qurylatyn óńirlerdiń shekaralaryn aıqyndaýda halyqtyń pikiri men ekonomıkalyq jáne ınfraqurylymdyq áleýet, halyq sany jáne basqa da ólshem sharttary eskerildi.

«Almaty jáne Shyǵys Qazaqstan oblystary máslıhattarynyń ótkizilgen sessııalarynyń qorytyndysy boıynsha, qaıta uıymdastyrylatyn jáne jańadan qurylatyn óńirlerdiń shekaralary aldyn ala 1997 jylǵy tarıhı shekaralarda aıqyndaldy. Qaraǵandy oblysy boıynsha máslıhat sessııasyn ótkizý kútilýde, onda Qaraǵandy jáne Ulytaý oblystarynyń shekara­lary boıynsha másele qaralady. Sonymen qatar qurylatyn memlekettik organdar úshin qajetti shtat sanyn qalyp­tas­tyrý, sondaı-aq jańadan qurylatyn oblystardaǵy qyzmettik úı-jaılarǵa qajettilik máseleleri taldanady», dedi vedomstvo basshysy.

Jalpy, Algorıtmge sáıkes memle­kettik organdar men óńirlerdiń negizgi jumysy bıylǵy jylǵy 20 sáýirge deıin aıaqtalady, al Prezıdenttiń tıis­ti jarlyqtarynyń jobalary mamyr aıynyń basynda Prezıdent Ákimshiligine engiziledi. Jumys algorıtminiń is-sha­ralaryn iske asyrý mınıstrliktiń kún­delikti baqylaýynda.

Jergilikti ózin ózi basqarýdy ortalyqsyzdandyrý

Sonymen qatar óńirlerdiń derbes­tigin keńeıtý maqsatynda «Qazaq­stan Respýb­lıkasyndaǵy jergilikti ózin ózi basqarý týraly» jeke zań jobasy ázirlenýde. Bul ju­mys­qa óńirlerdiń ózderi de, azamattyq qoǵam ókilderi de tartylǵan.

«Basty mindet – jergilikti ózin ózi basqarý organdarynyń ókilettikterin keńeıtý, prosesterdi bıýrokratııasyz­dan­dyrý jáne olardyń qarjylyq der­bes­tigin nyǵaıtý, ıaǵnı negizgi tásil­der jer­­gilikti atqarýshy organdar men jer­­­gilikti ózin ózi basqarý organdary ju­­­mysynyń tıimdiligin qamtamasyz etýge ­baǵyttalatyn bolady. Mysaly, aýyl­­dar­dyń qarjylyq múmkindikterin keńeı­­tý úshin «Aýyl – El besigi» baǵ­dar­­la­masymen qatar jergilikti ózin ózi bas­qarý bıýdjetterin tikeleı qarjy­lan­dyrý tetigi engiziledi. Budan basqa, jer­gilikti ózin ózi basqarýdy júzege asy­rý bóliginde máslıhattardyń ókilet­tik­t­eri keńeıtiletin bolady», dedi spıker.

Búgingi tańda atalǵan normalardy iske asyrý tetigi men odan ári reglamentteý máselesi ýákiletti memlekettik organdarmen pysyqtalýda. Zań jobasy bıyl Parlament depýtattarynyń qaraýyna usynylady.

2022 jylǵa arnalǵan daǵdarysqa qarsy jospar

Jalpyulttyq is-sharalar jospary­nyń úshinshi baǵyty – «Daǵdarysqa qarsy birinshi kezektegi sharalar týraly» baǵyty boıynsha 5 is-shara iske asyrylady. Ulttyq ekonomıka mınıstri osy úshin áleýmettik-ekonomıkalyq damýǵa áseri bar táýekelderdi nıvelırleý maqsatynda múddeli memleket­tik organdarmen birlesip, 2022 jylǵa arnalǵan daǵdarysqa qarsy sharalar jos­pary ázirlengenin aıtty.

«Ony iske asyrý geosaıası ahýaldyń shıelenisýiniń saldaryn nıvelırleýge jáne qarjy júıesiniń turaqtylyǵyn qamtamasyz etý, ınflıasııany baqylaý jáne tómendetý, syrtqy saýda qyzmetin qoldaý jáne yntalandyrý, ekonomıka salalaryn qoldaý jáne ınvestısııalardy tartý baǵyttary boıynsha jańa múmkindikterdi paıdalanýǵa múmkindik beredi», dedi mınıstr.

Joldaýdyń alǵashqy alty baǵytyna arnalady

Jalpy, Memleket basshysy «Jańa Qazaqstan: Jańarý men jańǵyrý joly» atty Qazaqstan halqyna Joldaýynda saıası reformalardyń negizgi 10 baǵytyn aıqyndap bergen bolatyn. Búginde Prezıdenttiń Jarlyǵymen Joldaýdy iske asyrý jónindegi Jalpyulttyq is-sharalar jospary bekitilip, onda 36 is-shara qarastyrylǵan. Bul sharalardyń 18-i zańnamalyq sıpatta, 5-i zańǵa táýeldi aktilerdi qabyldaýdy talap etedi, qalǵan 7 is-shara jalpy sıpatqa ıe. Osyǵan oraı Ortalyq kommýnıkasııalar qyzmetinde ótken brıfıngte qatysqan Ádilet mınıstri Qanat Mýsın jospardyń ózi basqaratyn vedomstvoǵa qatysty bóliginde iske asatyn jumystar jaıyn baıandady.

«Prezıdenttiń ókilettigin qaıta qaraý, bıliktiń ókildi tarmaǵyn qaıta qurý; saılaý júıesin jetildirý; partııalyq júıe úshin múmkindikterdi keńeıtý; saılaý prosesin jańǵyrtý jáne quqyq qorǵaý ınstıtýttaryn kúsheıtý bóliginde Joldaýdyń alǵashqy alty baǵytyn iske asyrý 6 zań jobasyn ázirleýdi talap etedi. Birinshi kezekte, «Qazaq­stan Respýblıkasynyń Kons­tıtý­sııa­syna ózgerister men tolyq­tyrýlar engizý týraly» zań jobasy ázirlenetin bolady. Ony búginde Prezı­dent­tiń ókimimen qurylǵan jumys toby pysyqtaýda. Jumys tobynyń qura­myna memlekettiń quqyqtyq júıesin damytýǵa eleýli úles qosqan kórnek­ti ǵalym-quqyqtanýshylar kirdi. Olar zań ǵylymdarynyń doktorlary, kons­tıtýsııalyq quqyq, memleket teo­rııasy jáne quqyq salasynda maman­dandyrylǵan professorlar. Sondaı-aq múddeli memlekettik organdardyń ókilderi qatysýda», dep málimdedi vedomstvo basshysy.

Túzetýler ólim jazasyn joıýdy kózdeıdi

Q.Mýsın Konstıtýsııaǵa engizile­tin tú­zetýlerdiń negizgi baǵyttaryna toqtal­dy. Onyń aıtýynsha, Prezıdent­tiń ókilettigin qaıta qaraý jáne onyń ókilettigin oryndaý kezeńinde Prezı­dent qyzmetinde bolýyna baılanys­ty qosymsha shekteýler engizý jos­par­lanǵan. Mysaly, Prezıdent saıası partııaǵa músheligin toqtatýǵa mindetti bolady, al onyń jaqyn týystaryna saıası memlekettik qyzmetshiler jáne kvazımemlekettik sektor basshylary laýazymdaryn atqarýǵa tyıym salynady.

«Sondaı-aq Parlamenttiń depýtat­tyq korpýsyn qalyptastyrý tártibin, Parlament pen onyń Palatalarynyń zań­dar qabyldaý jáne basqa da máse­le­ler jónindegi quzyretin qaıta qaraý; Adam quqyqtary jónindegi ýákil­diń, Prokýratýra organdarynyń jáne qurylatyn Joǵary aýdıtorlyq pala­tanyń qyzmetin reglamentteý; jańa­dan qurylatyn Konstıtýsııalyq sot­tyń már­­tebesi men ókilettikterin regla­ment­­­teý kózdelgen. Mysaly, Adam qu­qyq­tary jónindegi ýákilge, Bas pro­ký­ror­ǵa jáne azamattarǵa adamnyń konst­ı­týsııalyq quqyqtary buzylǵan jaǵdaıda Konstıtýsııalyq sotqa júginý quqyǵy beriletin bolady; Sonymen qatar ólim jazasyn joıý kózdeledi», dedi mınıstr.

Konstıtýsııaǵa túzetýlerdi ázirleý boıynsha jumysty bıylǵy sáýir aıynyń sońyna deıin aıaqtaý, al aǵym­daǵy jyldyń maýsym aıynyń sońyna deıin olardy qabyldaý jospar­lanǵan.

Eki konstıtýsııalyq zańdy jasaý boıynsha jumys bastaldy

Konstıtýsııaǵa engiziletin túzetýlerdi iske asyrý úshin 3 jańa konstıtýsııalyq zańnyń jobalaryn ázirleý qajet. Atap aıtqanda, «Qazaqstan Respýblıkasy­nyń Konstıtýsııalyq soty týraly»; «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy Adam quqyqtary jónindegi ýákil týraly»; «Prokýratýra týraly».

«Bul Konstıtýsııalyq zańdar atalǵan organdardyń quqyqtyq mártebesin, quzyretin jáne qyzmetin uıymdastyrý máselelerin qamtıdy. Alǵashqy eki zań jobasynyń ázirleýshi organy – Ádilet mınıstr­ligi, al «Pro­kýratýra týraly» Konstı­týsııa­lyq zań jobasyn Bas prokýratýra Ádilet mınıstrligimen birlesip ázirleıdi», dedi Q.Mýsın.

Atalǵan zań jobalaryn bıyl tamyzǵa deıin, al olardy qabyldaý jyl sońyna deıin Parlamenttiń qaraýyna engizý josparlanǵan.

«Saıası partııalar týraly» zańǵa túzetýler engiziledi

Qoldanystaǵy zańnamany iske asy­rylyp jatqan bastamalarmen ushtas­tyrý maqsatynda Ádilet mınıstr­ligi Prezıdent týraly, Parlament jáne onyń depýtattarynyń mártebesi týra­ly, Saılaý týraly, Sot júıesi men sýdıa­lardyń mártebesi týraly Konstıtý­sııa­lyq zańdarǵa ózgerister engizýdi qaras­tyratyn Konstıtýsııalyq zańnyń joba­syn ázirleıtin bolady.

Q.Mýsınniń aıtýynsha, sondaı-aq Saıası partııalar týraly, Jergilikti mem­lekettik basqarý týraly, Memleket­tik aýdıt týraly zańdarǵa jáne basqa da birqatar zańdarǵa túzetýler engizýdi qarastyratyn zań jobasy ázirlenedi.

«Saıası partııalar týraly» zańǵa saıa­sı partııalardy tirkeý rásimin je­ńil­detýge baǵyttalǵan túzetýler engizil­mek. Atap aıtqanda, partııa qurý úshin azamattardyń bastamashyl tobynyń eń az sanyn 1 myńnan 700 adamǵa deıin qysqartý; partııalardy tirkeý úshin qajetti shekti deńgeıdi 20 myńnan 5 myń adamǵa deıin tómendetý; partııalardyń óńirlik ókildikteriniń eń az sanyn úsh esege 600-den 200 adamǵa deıin azaıtý josparlanyp otyr. Tolyqtaı alǵanda, túzetý zań jobalary Konstıtýsııalyq zańdardy qosa alǵanda, 20-dan astam zańnamalyq aktige ózgerister engizýdi kózdeıdi», dedi spıker Ortalyq kommýnıkasııalar qyzmeti alańynda sóılegen sózinde.

Atalǵan zań jobalaryn da Par­lamenttiń qaraýyna engizý aǵymdaǵy jyldyń tamyz aıyna deıin, al olardy qabyldaý aǵymdaǵy jyldyń sońyna deıin josparlanǵan.