Kúre joldaǵy kúrsinis

Jer kólemi ulanǵaıyr bolǵan­dyq­tan Qazaqstan úshin qarym-qaty­nas, kommýnıkasııanyń mańy­zy úlken. Batys Qazaqstan oblysy aýmaǵyndaǵy jergilikti avtojoldar jelisiniń jalpy uzyndyǵy – 5 082,7 shaqyrym bolsa, munyń 1 874,3 shaqyrymy ǵana jaqsy jáne qa­na­ǵattanarlyq jaǵdaıda dep esep­­teledi. Iаǵnı jergilikti jol­­dar­­dyń 39 paıyzy jaqsy jáne qa­na­ǵattanarlyq degen dárejede. Bul – Qazaqstan Respýblıkasy bo­ıyn­sha eń tómengi kórsetkish. Jer­­­gilikti jol­dardyń jaǵdaıy osyn­­daı bol­ǵanda, respýblıkalyq már­­­tebesi bar úlken joldardyń da hali máz emes.

2018 jyly sol kezdegi Pre­zı­dent Nursultan Nazarbaev Oral qalasyna kelgen jumys sapa­ryn­­da Batys Qazaqstan oblysy­nyń Bókeı ordasy, Jánibek jáne Qaztalov aýdandaryn jalǵaı­tyn jol salý jóninde Úki­­met­ke tapsyrma berip, halyq qatty qýanǵan edi. Sol kezdegi jospar boıynsha jańa jol 2021 jyl­dyń sońynda paıdalanýǵa berilýge tıis bolatyn. Alaıda olaı bolmady. Atalǵan aýdan halqy áli jol azabyn tartyp-aq keledi.

Jaqynda senator Narıman Tóre­ǵa­lıev Premer-Mınıstrdiń atyna joldaǵan depýtattyq saýalynda Prezıdent tapsyrmasynyń áli oryndalmaǵanyn aıtyp, batys­qazaq­standyqtardyń janaı­qaıyna nazar aýdardy.

Senatordyń saýaly

«2019 jyly «Qaztalov –Jánibek – Reseı Federasııasy» sheka­ra­syna deıin 145 shaqyrym jáne «Bısen – О́nege – Saıhyn» joly – 103 shaqyrym, barlyǵy 248 shaqyrym jol ýchaskeleriniń jobalaý-smetalyq qujattamasy ázir­­lenip, qurylys jumysyn júr­­­gizetin 4 merdiger kompanııa anyq­­talǵan bolatyn. Jobalardyń qu­ny – 57 mlrd teńge. Jobalardy is­ke asyrý merzimi qys aılaryn qos­paǵanda 21 aıdan 23 aıǵa de­ıin belgilendi. О́kinishke qaraı, jos­parlaǵandaı bolmaı shyqty. Úsh jylda nebári 248 shaqyrym jol­dyń 55 shaqyrymy ǵana jasaldy. Bulaı jalǵasa beretin bolsa, atal­­ǵan jol ýchaskelerin bitirý úshin keminde 4-5 jyl kerek», dedi depýtat.

Senator jol qurylysynyń ýaq­tyly aıaqtalmaýyna birneshe fak­tor keri áser etkenin aıtady. Birinshiden, joba jyl saıyn tolyq qarjylandyrylmaı otyr. Ekinshiden, qurylys materıal­da­rynyń quny kúrt ósip ketken. Jol qurylysyna qajetti ınertti materıaldarmen qamtamasyz etýde de qıyndyq bar, júk vagondary tapshylyǵynan ýaqtyly jet­kizil­meıdi. Máselen, 2021 jyly ob­lys­qa qajetti mólsherdegi qıyr­shyq tasty tasymaldaý úshin aıy­na 600 vagon jetkizý qajet bolsa, onyń 12 paıyzy ǵana jet­kizil­gen.

«Atalǵan josparǵa «Qazaqstan temir joly» AQ men Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstrligine qurylys materıaldaryn Aqtóbe oblysynan jetkizý úshin vagondarmen qamtamasyz etýdi tapsyrý, eger de bul másele sheshi­min tappaıtyn bolsa, kórshi Reseı Federasııasynan óńirge qa­jetti qurylys materıaldaryn ta­sy­maldaýǵa arnaıy ruqsat berýi­ńiz­di suraımyz», dedi senator.

Merdigerler muńy

Jaqynda Batys Qazaqstan oblysy ákimdiginiń aldynda «Qaz­ta­lov – Jánibek – RF shekarasy» jolyn salýǵa qatysyp jatqan 15 sýb­merdiger kompanııa bas­shy­lary jınalyp, narazylyq bil­dir­di. Bularǵa tapsyrys berýshi «ADFstroy» kompanııasy óz ýádesin oryn­damaı, 236 mln teńge qara­jat­ty bermeı qoıǵan. «Biz túrli deńgeıdegi keńselerdiń esigin qa­ǵyp, atqarǵan qyzmetimiz úshin tıe­sili qarajatty ala almaı júrge­ni­mizge eki jyl boldy», deıdi olar.

Narazylyqqa shyqqan merdiger fırma ókilderiniń aıtýynsha, másele bylaı bolǵan: 2019-2020 jyl­dary bul fırmalar «Qaz­talov – Jánibek – RF shekarasy» joly qurylysynyń bir bóligin júrgizýshi «Temirjol jóndeý» kom­panııasyna sýbmerdiger retinde iske kirisken. Biraq «Temirjol jón­deý» men bulardyń arasynda «ADFstroy» degen «ultaraq» kompanııa bolǵan. Jol quryly­syna arnalǵan memleket qarjysy «Qazavtojol» Ulttyq kompa­nııa­­synyń oblystyq fılıalynan «Temirjol jóndeý» kompanııa­sy­na kedergisiz túsedi. «Temir­jol jóndeý» óz kezeginde «ADFstroy» esep­shotyna aýdarady. «ADFstroy» joǵarydaǵy 15 fırmaǵa jumysty bólip tapsyryp, aqyr sońynda tıisti qarajatty bermeı ketken. Bul fırmalardyń biri janar-jaǵarmaı jetkizgen, biri arnaıy tehnı­kalaryn jalǵa bergen, bir fırmany tamaqpen qamtyǵan. Bar­lyq qujat, kelisimsharttar ja­­salǵan. 2020 jyl boıyna sýb­mer­­digerler óz qyzmetin tolyq oryn­daǵan. Biraq álsin-áli qar­jylandyrý toqtap qalyp, máse­le týyndaǵan. Jasaǵan qyz­me­­ti úshin aqysyn ala almaǵan sýb­merdigerler qyzmetin toqtatsa, jo­ǵarydan túrli ýáde arqalaǵan qońyraý qaptaǵan.

– Bizge «Qazavtojol» fılıaly basshylary da, «Temirjol jóndeý» kompanııasynyń basshylary da telefon shalyp, «jumysty toqtata kórmeńizder, aqshańyzdy alasyz, biz kepil bolamyz» deýmen boldy. Sóıtip, kúzge deıin biz ýádege senip, jumysty jalǵastyra berdik. Alaı­da «ADFstroy» mindetin oryn­da­mady. Bas-aıaǵy 15 fırmaǵa bereshegi 236 mln teńgege jetti. Bul máseleni kóterip, mańdaı teri­miz­diń adal aqysyn daýlap, talaı jerge bardyq. Bizge «ADFstroy»-dy sotqa berińder» deıdi. Al qazir bul «kompanııany» sotqa bergenmen, olardan eshteńe ala almaımyz. Esepshoty buǵattaýly, qaryzy bastan asqan. Eki ortada alaıaqtardyń kesirinen biz zardap shegip otyrmyz, – deıdi «ABÝ-grýpp» JShS dırektory Erlan Aqtaý.

Erlan Bekjanulynyń aıtýyn­­sha, «ADFstroy» kompanııasynyń «ABÝ-grýpp» JShS-na 25 mln teńge bere­shegi bar eken. «Tıisti aqysyn almaı tu­ryp nege qaryzǵa batyp ju­mys­ty jal­ǵastyra ber­dińiz­­der?» degen su­raǵymyzǵa:

– Bastapqyda bári durys boldy. Bas merdigerimiz «Temirjol jóndeý» kompanııasy «ADFstroy»-ǵa barlyq tehnıkasyn berip, kó­mek­tesip turdy. «ADFstroy» tara­pynan qarjy tóleý kidirip, biz jumysty toqtatpaq bolǵanda, «Te­­mir­jol jóndeý» kompanııasy bas­­­shylary habarlasyp, «aqsha bolady, toqtamańyzdar, biz kepil bolamyz» dep ýádesin jaýdyrdy. Biz soǵan senip qaldyq, – deıdi.

Endi, mine, oraldyq 15 sýbmer­di­ger fırmanyń basyna qıyn kún týyp tur. «ADFstroy» kompanııa­sy shynymen de josyqsyz bolyp tanylǵan. Biraq zań boıynsha «Te­mir­jol jóndeý» kompanııasy óz merdigeri úshin jaýap bermeıdi.

– Iá, eki jyl ishinde «ADFstroy» kom­panııasynyń debıtorlyq jáne kredıtorlyq qaryzy 200 mln teń­geden asyp ketti. Biraq zań­dy­­­lyq jaǵynan qarasaq, buǵan «Temirjol jóndeý» kompanııasy basshylyǵynyń kinási joq. О́ıt­keni olar barlyq atqarylǵan jol qurylysy jumysy úshin tıisti qa­rajatty tolyq kólemde «ADFstroy» kompanııasynyń esep­sho­ty­na aýdarǵan. Sondyqtan bul iske memlekettik basqarý oryndary da, prokýratýra da aralasa almaı­dy. Bul sýbmerdiger fırmalar «ADFstroy» kompanııasynyń ústinen sotqa shaǵymdanýy kerek, – deıdi Batys Qazaqstan oblysy ákiminiń orynbasary Temirhan Meńdiǵalıev.

Mine, Batys Qazaqstan oblysynda «ǵasyr joly» dep áspet­tegen avtojol qurylysy tóńire­gin­de osyndaı daý-damaı bolyp jatyr. Jaqynda ǵana Oral qalasyna kelgen Indýstrııa jáne ınfra­qury­lymdyq damý vıse-mınıstri Berik Kamalıev te bul máseleniń oń sheshilýine kómektesýge ýáde bergen bolatyn. Oraldyq kásipkerler qazir elordadan jaqsy habar kútip júr. Al jergilikti halyq jol azabyn tartýda.

Batys Qazaqstan oblysy