Tanym • 26 Sáýir, 2022

Paıǵambardyń haty

Musylman balasyna týra joldy nusqaýshy, eki dúnıeniń sardary, Allanyń adam balasyna jibergen sońǵy paıǵambary Muhammedke qatysty búginge jetken qundy jádiger kóp emes. Desek te, Alla elshisiniń hıjranyń 6-shy jyly (628 jyly) Vızantııa ımperııasynyń patshasy Iraqlıge jazǵan haty saqtalǵan.

Beken QAIRATULY

Bul hattyń shynaıy kóshirmesi qazir Iordanııa koroldiginiń astanasy Amman qalasyndaǵy Hýseın meshitiniń mýzeıinde (https://www.dolgorukiy-dynastic.com) saqtaýly tur. Bul jádigerdi alǵash ret qazaqstandyq qaýymǵa tanystyryp, kópshilikke kózaıym boldyrǵan arab tili jáne fıhq (sharıǵat zańy) iliminiń mamany Abdýsamat Qasym myrza. Osy baýyrymyzdyń tápsirleýi boıynsha hatta: «Asa qamqor, erekshe meıirimdi Allanyń atymen. Allanyń elshisi Muhammedten, Rımniń (Vızantııa) ulyǵy – Iraqlıǵa. Hıdaıatqa ileskenderge esendik bolsyn! Álqıssa: Men seni Islamǵa shaqyramyn. Musylman bol, esendikte bolasyń. Alla Taǵala saǵan eki ese saýap jazady. Al bas tartsań, arıandyqtardyń kúnási seniń moınyńda» degen sózder jazylǵan. Iаǵnı bul hatta paıǵambarymyz vızantııalyqtardy musylman dinin qabyldaýǵa shaqyrǵan. Al hatty alyp barǵan sahabanyń aty-jóni – Dyhıe ıbn Kálbı. Bul jádigerdiń taǵy bir qundylyǵy – paıǵambardyń móri basylǵan.

Islam tarıhyn zertteýshilerdiń paıymynsha, mundaı hat tek vızantııalyqtarǵa ǵana emes, sol tusta ıslam dini qanat jaıǵan Hıjaz ólkesimen shekaralas jatqan parsylarǵa, mysyrlyqtarǵa, efıopııalyqtarǵa, ıemendikterge de joldanǵan eken. Sıra kitaptarynda jazylǵandaı, Vızantııaǵa jiberilgen sálem-hatty joǵaryda aty atalǵan Dyhıe Kálbı alyp barsa, Habashstanǵa (Efıopııa) Ámir bın Ýmáına, Mysyrǵa Hatıb bın Ábý Bálta, Iemenge Shýja bın Ýáhb, Iranǵa Abdýllah bın Hýzafa atty sahabalar jetkizgeni jaıly málimet bar.

Atalǵan hattardyń joldanýyna 628 jyly jasalǵan «Hýdaıbııa kelisimi» sebep bolǵany jaıly barlyq ıslam derekkózinde aıtylady. Bul kelisim boıynsha: Medına qalasyna qonys aýdarǵan musylmandar men Mekke qalasynda turyp qalǵan múshrikter hıjranyń 6-shy jylynan bastap 10 jyl boıy soǵys-janjalsyz beıbit ómir súrýge ýaǵdalasady. Sol sebepti bul oqıǵa ıslam tarıhynda «Beıbitshilik kelisim» degen de atqa ıe.

Muhammed paıǵambar óziniń negizi dushpany mekkeliktermen «Hýdaıbııa kelisimi» arqyly beıbitshilik shartyna qol jetkizgennen keıin, kelesi qadamynda kórshi memleketterdi ıslam dinine shaqyrýdy qolǵa alady. Alla elshisiniń bul isi zor nátıje bergeni sonshalyq, Habashstan ámirshisi Nájashı hat jetkizgen adamdy taǵynan túsip úlken qurmetpen qarsy alsa, Mysyr bıleýshisi qolbasshylaryn, memleket adamdaryn jınap aqyldasyp, bolashaqta boıusyný nıeti bar ekenin bildirip, Alla elshisine syılyq retinde eki kúń jiberedi.Túrkistan oblysy

Kúnniń mańyzdy jáne ózekti jańalyqtaryn «Egemen Qazaqstan» telegram kanalynan oqyńyz