«Jasyl» ósim ornyqty damýǵa jeteleıdi

Mine, osy máselelerdi tıimdi sheshý­diń joldaryn qarastyrý maqsatynda BUU Damý baǵdarlamasy elimizdiń quzyrly organdary men ekologııalyq uıymdardyń sarapshylarymen birle­sip, ulttyq konsýltasııalardyń qory­tyndy sessııasyn ótkizdi.

«Dúnıejúzilik qorshaǵan orta kúni qarsańynda Shvesııanyń astanasy Stokgolmde «Stokgolm +50» halyq­aralyq jıyny uıymdastyrylyp, onda álem elderiniń kóshbasshylary bas qosady dep josparlanyp otyr. Bul jahandyq deńgeıdegi ekologııalyq bastamanyń qolǵa alynǵanyna 50 jyl toldy. Stokgolmde memleketter basshylary klımattyq baǵdarlamalarǵa baılanysty halyqaralyq kelisim­shart­tar men ózderine alynǵan mindet­teme­lerdiń oryndalý barysyn tal­qylaıdy. Osy jıynǵa daıyndyq retinde ár memlekettiń múddesi, sura­nystary men basym maqsattaryn anyqtaý úshin ulttyq konsýltasııalar ótkizildi. Atap aıtsaq, Qazaqstan óńirlerindegi memlekettik organdar, úkimettik emes uıymdar men túr­li qoǵamdyq qozǵalystar arasynda eldegi ekologııalyq problemalardy ret­teýge baılanysty saýaldama júr­gizilip, usynystaryna qanyqtyq. Onyń deni aýanyń lastanýy, taza sýmen qamta­ma­syz etý, qaldyqty basqarý syndy ár óńir­diń ereksheligine baılanysty máse­leler qamtyldy. Álbette, bul sha­rýany tyndyrýǵa seriktesterimiz aıtar­lyqtaı qolǵabys etti. Bul baǵytta ásirese Shvesııa elshiliginiń qoldaýy anyq baı­qaldy», dedi BUU DB-nyń Qazaq­standaǵy turaqty ókili Iаkýp Berısh.

Shvesııa Koroldiginiń Qazaqstan­daǵy Tótenshe jáne ókiletti elshisi Mats Foıerdiń aıtýynsha, «Stokgolm +50» konferensııasy Jer planetasyn pandemııadan keıingi kezeńde saýyqtyryp, turaqty damý maqsattarynda kózdelgen kórsetkishterdi iske asyrýdyń tetigin talqylaý úshin uıymdastyrylady.

«50 jyl buryn, ıaǵnı 1972 jyly Stokgolmde joǵaryda aıtylǵan kon­ferensııaǵa uqsas jıyn ótkizilgen edi. Onda alǵash ret ekologııalyq másele­ler jahandyq deńgeıde kún tártibine qoıyldy. Sodan beri qanshama ýaqyt ótkenin eskersek, konferensııada kóterilgen ekologııalyq aspektilerdi qaıta qarastyrýǵa týra keledi. Árı­ne, aldaǵy halyqaralyq jıynda postpan­demııalyq kezeńdegi damý máseleleri, turaqty damý maqsattaryna qol jet­kizý joldary, «jasyl» ósimge bet bu­rý­dyń perspektıvalary qaýzalady. Konferensııa barysynda, ásirese túr­li múddeli taraptardyń qatysýyna aıryqsha mán beriledi. Onyń ishinde jastardy tartýǵa den qoıylady. Alýan túrli kózqarastaǵy taraptardyń pikir almasýy konferensııanyń ózegine aınalady. Osy oraıda sarapshylar­dyń konsýltasııalyq keńesin ótkizýge bas­tamashylyq tanytqan BUU Damý baǵdarlamasyna rızashylyǵymdy bildirgim keledi. Joǵaryda aıtylǵan­daı, ulttyq konsýltasııalar Qazaq­stan­nyń birqatar óńirinde uıymdasty­ryl­ǵan bolatyn. Al elordadaǵy bas­qosý «Stokgolm +50» konferen­sııa­sy­nyń aldyndaǵy sarapshylardyń ­qo­ry­tyn­dy konsýltasııalyq otyrysy», dedi M.Foıer.

Sarapshylar aıtqandaı, elimiz jer kólemi jaǵynan álemde 9-oryn ala­tyndyqtan klımattyń ózgerýi de óńir­lerde ár qalaı oryn alady.

«Qorshaǵan ortadaǵy ózgerister týraly halyq jaqsy habardar. Olar klı­mattyń ózgerýine qalaı beıimdelý kerektigin, sondaı-aq jaǵymsyz áserdi azaıtý qajettigin tolyq túsinedi. Kóbi­nese óńirlerde taza sýmen qamtylý, aýa­nyń lastanýyna baılanysty problemalardy baıqadyq. Esimde qalǵan qyzyqty aspekt, birqatar máseleni na­ryqtyq sheshimder arqyly retteý­ge bolady. Bylaısha aıtqanda, eldegi ekologııa­lyq problemalardy jeke sektordyń kóme­gimen sheshýge daıyndyǵy. Biz osy baǵyttyń júzege asyrylýyna múd­delimiz. Bıoalýandyqty saqtaý máselesinde, janýarlar men ósimdikter álemi, orman sharýashylyǵy jáne qorǵalatyn tabıǵı aýmaqtardyń problemasyna kóńil bólýge tyrysamyz. Osy maqsatta jergilikti quzyrly organdar men qoǵamdyq uıymdarmen tyǵyz baılanys ornattyq. Energııa máselesine kelsek, bul birinshi kezekte energııa resýrstaryn tıimdi paıdalaný, jańǵyrmaly energetıkany damytýdy qamtıdy. Qazaqstan Úkimetimen energetıka sektory, bıoalýandyqty saqtaý, aýyl sharýashylyǵy jáne sý resýrstaryn basqarý baǵytynda ty­ǵyz jumys istep kelemiz. Ekologııa­lyq baǵdarlamalardy júzege asyrýǵa bó­linetin nemese qarastyrylatyn qa­rajat týraly áńgime qozǵalǵanda, bul aqshaǵa ınvestısııa retinde qaraýǵa keńes beremin. Nege deseńiz, «jasyl» ósim qosymsha jumys oryndaryn ashyp, tyń múmkindikterge jol ashady. Bıoalýandyqty saqtaýǵa jumsalatyn qarajat paıdaly qazbalarǵa salynatyn ınvestısııadan kem túspeıtinin aıtqym keledi. О́ıtkeni qorshaǵan ortany qorǵaý arqyly ondaǵy tirshilik ıeleriniń ómir súrýine qolaıly jaǵdaı jasalady», dedi BUU DB-nyń Qazaqstandaǵy tu­raq­ty ókili.

Ekologııa, geologııa jáne tabıǵı re­sýrs­tar vıse-mınıstri Zýlfııa Súleı­menovanyń sózine súıensek, Qazaq­stan klımattyń ózgerýine baı­lanys­ty halyqaralyq sharttarǵa qosy­lyp, belgili mindettemelerdi ózine alǵan­dyqtan ekojúıeni saqtaýǵa múddeli.

«Qorshaǵan ortaǵa baılanysty máse­lelerdiń ýaqyt sanap ózektiligi artyp jatqanyn baıqap otyrmyz. Elimizdiń halqy ekologııa máselesine beıjaı qaraǵan emes. Bul baǵytta azamattyq belsendilikterin udaıy kórsetip keledi. Turaqty damý kórsetkishterine qol jetkizýge bizdiń qoǵam jáne tutastaı elimiz yntaly. Ekojúıeni saqtaý úshin «jasyl» ekonomıkaǵa bet buryp, ony damytý qajettigi daýsyz. Bul bizdiń bolashaq urpaǵymyzǵa qajetti amal», dedi vıse-mınıstr.

«Stokgolm +50» halyqaralyq kez­desýi BUU Bas Assambleıasynyń 2021 jylǵy mamyrdaǵy qararyna sáıkes turaqty damý maqsattaryn iske asyrýdy jedeldetý maqsatynda, onyń ishinde COVID-19 pandemııasynan keıin ornyqty qalpyna keltirý jolymen ótkiziledi.