Plastık qaptamanyń álegi

Osyǵan baılanysty kóptegen alpaýyt kompanııa ekologııaǵa zııan keltirmeıtin, ydyraýy jeńil qutylar men qalbyrlar shyǵarýǵa den qoıa bastady. О́ner­tapqyshtar da bul máselege ystyq yqylaspen kóńil bólip júr. Bul izdenis qanshalyqty sátti júze­ge asqany belgisiz, degenmen keıin­gi ýaqytta «eko ónimder» jıi shy­ǵarylyp, jarnamalanady.

Máselen, Coca-Cola kompanııa­sy ózi qoldanatyn plastıkalyq qutylar men ónimder ekologııaǵa zardap ákelmeıtinin alǵa tartady. Mundaı jarnamalyq ádisti basqa da úlken korporasııalar jıi paıdalanady. Biraq shyn máninde máseleniń mánisi múldem basqa ekeni anyqtaldy.

The Changing Markets qory taıaýda zertteý júrgizip, Coca-Cola jáne Unilever sekildi iri brendterdiń plastıkalyq qap­tamasy ekologııalyq taza ekeni týraly málimdemeleri jal­ǵan ekenin anyqtady. Ásirese muhıtqa aǵyzylatyn jáne qaıta qol­danylatyn plastıkalyq ónim­derdi óńdeýden ótkizemiz degen sekildi jarnamalar da shyn­dyqqa janaspaıtyn kórinedi.

Baıandamaǵa súıensek, ónim­derdiń jer-jahandaǵy plas­tıkalyq lastaný daǵdarysyn qalaı sheshetini múldem túsiniksiz jáne dáleli jetispeıdi. Mundaı qadam tutynýshylarǵa plastıktiń shynaıy áserin jasyrý úshin jasalǵanyn alǵa tartady.

«Sońǵy zertteýimiz tutyný­shylar senetin kompanııa­lar­dyń jalǵan málimdemelerin áshkereledi. Bul aısbergtiń joǵary bóligi ǵana. Zań shyǵarýshylar bul máselege baıypty qaraýy óte mańyzdy. О́nerkásip plas­tıkalyq daǵdarysty odan ári jalǵastyra otyryp, «jasyl ónim» sertıfıkatyn ıelenedi. Biz álemdi erikti áreket etip jalǵan naryqtan qutylýǵa shaqyramyz», deıdi The Changing Markets Foundations kompanııasynyń menedjeri Djordj Hardıng-Rolls.

Baıandama keltirgen máli­metterge saı, Kım Kardashıan­nyń kıim tigetin Skims kompanııasynyń shyǵaratyn ish kıim ónimderi de tutynýshyny jańylystyratynyn alǵa tartady. Máselen, onyń qaptamasynda «Men plastık emespin» dep jazylǵan. Biraq shaǵyn árippen taýar 4 tıpti plastık nemese LDPE-den (tómen tyǵyzdyq­taǵy polıetılen) ázirlengeni kórsetilgen.

Sondaı-aq Coca-Cola bótel­keleriniń 25 paıyzy muhıttan jınalǵan plastıkten jasalǵan degen naýqandy jarnamalaý úshin mıllıondaǵan qarjy jumsaǵan. The Changing Markets qory óz esebinde atalǵan kompanııanyń shartarapty plastık zattarmen eń kóp lastaıtynyn múldem tilge tıek etpeıtinin alǵa tartady.

Ekologııalyq ónim shyǵaryp júrmiz dep halyqty aldap júr­gender sany munymen bit­peıdi. Mysaly, mentos jasaıtyn Perfetti Van Melle kompanııasy tabıǵatqa zııansyz qaptama paıdalanatynyn aıtyp jarııaǵa jar salǵan bolatyn. Biraq qorap­shanyń alıýmınıı, plastık qosyl­ǵan qaıta qoldanýǵa jaramaıtyn qurama materıaldan jasalǵanyn múldem eskermeıdi.

Eýropalyq odaq plastıkalyq as quraldaryna tyıym salǵannan keıin Ispanııadaǵy Mercadona sýpermarketter jelisi oǵan balama usynýdyń ornyna as quraldaryn «qaıta paıdalanýǵa bolady» dep ózgertken.

Ulybrıtanııada Tesco kompa­nııasy ıkemdi plastık qap­tamasynyń jańa, jetildirilgen jáne «qaıta óńdeýge jaramdy» ekenin málimdedi. Biraq qaıta óńdeý úshin tutynýshylar qaptamany úlken dúkenderge aparýy kerek. Tipti onyń ózinde qaıta óńdelýi ekitalaı.

Procter & Gamble kompanııa­sy Head and Shoulders sýsabyny bótelkeleri jaǵajaıdan jınal­ǵan plastıkterden jasal­ǵan dep nasıhattaıdy. Biraq is júzinde bótelke kók túske boıal­ǵandyqtan, odan ári qaıta óńdeýge bolmaıdy.

Sondaı-aq kóptegen basqa da kompanııa ekologııalyq taza materıaldar qoldanatynyn alǵa tartqanymen, olar qoldanǵan plastıka qaptamalardy qaıta óńdeý qıyn nemese múldem qaıta óńdeýge bolmaıdy.