Qýatty óńir – memleket damýynyń kepili

Aqsýattaǵy áýejaı jańǵyrtylady

Tas Group kompanııalar toby­nyń negizin qalaýshysy Dýlat Tastekeev óńirdegi ınfraqu­ry­lymdy, onyń ishinde Aqsýat aýdanyndaǵy áýejaıdy jańǵyr­týǵa óz usynysyn jetkizdi.

«Ekonomıkanyń qaýqar kú­shi – iri bıznesten bólek, sha­ǵyn jáne orta kásipkerliktiń jolǵa qoıylýyna baılanysty. Kásip­kerlerdiń nátıjeli jumysy arqyly kez kelgen óńirde salyq túsimderi artyp, memlekettik bıýd­jettiń kirisi ulǵaıady. Osy rette Abaı oblysynyń ákimi Nurlan Uranhaev kıeli ólkeden shyqqan isker azamattardyń basyn qosyp, týǵan óńirimizdi damytýǵa baılanysty tıimdi usynystar aıtylatyn basqosýdy ótkizýdi jón dep taýypty. Bul bastamany qup kórip, óz tarapymyzdan kásibimizdiń bir bóligin týǵan jerimizge kóshirýge daıynbyz. Sondaı-aq Aqsýat aýdanyndaǵy áýe­jaıdy qalpyna keltirýge baılanys­ty arnaıy jobamyz bar. Ony resmı túrde jergilikti quzyrly organdarǵa tapsyrdyq. Mundaı kezdesýler jıi uıym­dastyrylyp, aıtylǵan keleli oılar qur sóz júzinde qalmaı naqty atqarylǵan ispen dáleldense, Abaı jeri qýatty óńirlerdiń qatarynan kórinedi dep oılaımyn», dedi D.Tastekeev.

Túrkııalyq kompanııanyń tartýy

Abaı Qunanbaıuly – tutastaı túrki álemine ortaq tulǵa. Bul oraıda uly shaıyr dúnıege kelgen óńirdi kórkeıtip, damytýǵa baýyrlas túrik aǵaıyndar da nıetti. Máselen, Siterm kompanııasynyń basshysy Sakarıa Atılaı oblys ortalyǵyndaǵy ábden eski­rip, tozyǵy shyqqan jylýmen jab­dyqtaý júıelerin jańartýǵa ınves­tısııa salýǵa daıyn eken­derin aıtty.

«Semeıde jylýǵa baılanysty qorda­lanǵan problemanyń bary ekenin bilemiz. Sondyqtan túrkııalyq kompanııa jylý ortalyǵyn salýǵa qarajat quıýǵa qarsy emes. Osy arqyly qosymsha jumys oryndary ashylyp, áleý­mettik máseleler sheshimin tabar edi. Bul baǵytta oblys ákim­digimen tyǵyz baılanys ornatý kózdelip otyr», dedi S.Atılaı.

Investısııalyq ahýal qolaıly bolýǵa tıis

Qazaqstannyń Italııadaǵy Tótenshe jáne ókiletti elshisi Erbolat Sembaevtyń aıtýynsha, Abaı oblysynda týrızm salasynyń keleshegi zor. Biraq bul úshin ınvestısııalyq klımat qolaıly bolýǵa tıis. Bıznesti júrgizýge jan-jaqty jaǵ­daı jasalsa, kez kelgen memleketten ın­ves­­tor kelýge yntaly bolady dedi dıplo­mat.

«Ekonomıkanyń ár baǵyty ıtalııalyq ınvestorlarǵa qy­zyqty. Alaıda kez kelgen ınvestor úshin qolaıly jaǵdaıdyń qanshalyqty jasalǵany mańyzdy. Bul memleket pen Úkimettiń deńgeıinde sheshiletin másele. Munyń barlyǵy jańadan quryl­ǵan Abaı oblysynda da eskerilip, qolǵa alynýy kerek. Eger de qajetti jaǵdaı jasalsa, álbette ınves­torlar elimizge kelip, ekijaqty iskerlik baılanysty damytýǵa nıetti bolady. Bir kezderi bul óńirde mal sharýashylyǵy, jeńil ónerkásip jaqsy damyp, daıyn ónimderimen elimizdiń kóptegen oblysyn qamtıtyn. Buny Abaı oblysynda da jańǵyrtyp, tyń serpin berýge bolady dep esepteımin», dedi E.Sembaev.

Taý-ken salasy óńirdiń draıverine aınalady

KAZ Minerals Management kompa­nııasynyń basqarma tóraǵasy Eldar Mamedovtiń pikirine súıensek, jańa oblystyń qurylýymen Semeıde isker­lik belsendilik jandana tústi. Bul ret­te taý-ken salasy Abaı óńiriniń qo­z­ǵaýshy kúshine aınala alady dep sanaıdy kásiporyn basshysy. О́ıtkeni, oblysta mys, altyn jáne basqa da baǵaly metaldardyń ken orny kóp. Tek geologııalyq zertteý jumystary jolǵa qoıylsa ıgi.

«Abaı oblysynda mystyń qaınar kózi jeterlik. Bizdiń kompanııa birneshe kásiporynǵa jetekshilik etedi. Onyń ishinde Orlov kesheniniń orny bólek. Qazir onda 2 myńnan astam adam eńbek etip keledi. Kásiporynǵa taıaý ornalasqan Jezkent eldi mekeninde kenshilik kásip – atadan balaǵa jalǵasatyn mamandyqqa aınaldy desem qatelespeımin. Jańa ındýstrııalandyrýdyń flagmandarynyń biri – Aqtoǵaı ken baıytý kombınaty sanalady. Aıagóz aýdanynda ornalasqan bul fabrıkanyń ekinshi kezegin byltyr Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev tikeleı ózi ashqan edi. Bul oraıda bizdiń kompanııa bıznestiń áleýmettik jaýapkershiligi aıasynda jergilikti atqarýshy organdarmen tyǵyz jumys istep kele jatqanyn aıta ketken oryndy. Osy baǵytta jáne óńirlik ekonomıkany órkendetýge óz úlesimizdi qosýǵa daıynbyz», dedi E.Mamedov.

Toǵyz jol torabynyń tıimdiligi

Semeı qalasynyń gúldengen kezi Meıramhat Aınabekovtiń esimimen tikeleı baılanysty. Shahardyń eks-ákimi Prezıdent Q.Toqaevtyń Abaı oblysyn qurýdaǵy bastamasy ádiletti sheshim eke­nin jetkizip, osy múmkindikti tıimdi paıda­laný kerek dep sanaıdy.

«Jaqsy, oblys quryldy. Endi qaı baǵytta jumys istep, halyqtyń jaǵdaıyn qalaı kóterýge bolady? Osyny oılastyrý kerek. Ras, bizdiń oblys biraz aýyr jaǵdaıda tur. Kezinde munda aýyl sharýashylyǵy, tamaq jáne jeńil ónerkásiptiń damýy jaqsy edi. Bizde munaı, gaz óndirilmeıdi. Qazir oblys ákiminiń alǵa qoıyp otyrǵan maqsaty – burynǵy basym salalardy jańǵyrtyp, qaıtadan qatarǵa qosý. Bir ǵana mysal keltireıin. Bizdiń oblysta 1 mln-ǵa tarta halyq turady. Eger bir adam jylyna úsh aıaqkıim paıdalanatynyn eskersek, onda 3 mln-daı aıaqkıim ónimi qajet ekenin baıqaýǵa bolady. Bir aıaqkıimniń baǵasyn shartty túrde 10 myń teńgege baǵalasaq, onda jylyna 30 mlrd teńgege aıaqkıim ónimin tigýge bolatynyn kóresiz. Qazir osy 30 mlrd teńge Qytaıǵa, Túrkııaǵa jáne Reseıge jiberilip otyr. О́ıtkeni ózimiz óndirip, shyǵaryp jatqanymyz joq. Sondyqtan aýyl sharýashylyǵyn kótere otyryp, tamaq jáne jeńil ónerkásibine shıkizat daıyndaýdy maqsat tutsaq utarymyz kóp bolady dep oılaımyn. Bul sharýany atqarý úshin jergilikti azamattardyń bereke-birligi qajet. Taǵdyr Semeıden shyqqan azamattardy sýǵa da saldy, otqa da orady. Biraq olardyń saǵy synǵan joq. Shama-sharqy kelgenshe ár salada tabysty eńbek etip keledi. Qýantarlyǵy, óńir azamattary «Malym – janymnyń sadaǵasy, janym – arymnyń sadaǵasy» degen támsildi berik ustanady. Oblys qurylyp jatqanyn estigen isker azamattarymyz bir jeńnen qol, bir jaǵadan bas shyǵaryp, týǵan óńirin kórkeıtýge jumyla qyzmet isteıdi degen úmitimiz basym. Geografııalyq ornalasýymyz qaı jaǵynan alsaq ta tıimdi. Temir jol men avtomobıl joldary bar. Shyǵysta Qytaı, soltústikte Reseı irgeles jatyr. Bizdiń azamattar osy memlekettermen jumys isteýge qabiletti dep sanaımyn», dedi M.Aınabekov.

Oblys ákimi taıaý keleshekte óńirde metallýrgııa, tamaq jáne óńdeý ónerkásibi jolǵa qoıylyp, sol sekildi agrarlyq ári týrıstik baǵyt qasıetti ólkeniń basym salalaryna aınalatynyna senimdi.

«Oblysymyzǵa tán erekshe mádenı kolorıtti qoldap, kóbeıtetin bolamyz. Osy baǵyttaǵy taktıkalyq qadam­darymyz anyqtaldy. Birinshiden, bul – ekonomıkanyń metallýrgııa, tamaq, qaıta óńdeý ónerkásibi men agrarlyq sektoryn damytý. 2025 jylǵa deıin taý-ken ónerkásibinde 5 ınvestısııalyq jobanyń qurylysy josparlanǵan. Abaı oblysy qoldanystaǵy saýda-kólik dálizderin jetildirip, jańa baǵyttardy qalyptastyrýǵa qolaıly geografııalyq orynǵa ıe. Keleshekte 82,5 mlrd teńgege Semeıdi aınalyp ótetin avtomobıl jolyn salý josparlanyp otyr. Bul halyqaralyq jáne óńirlik tranzıttik áleýetti arttyrýǵa múmkindik beredi. «Bir beldeý – bir jol» tujyrymdamasy aıasynda bolashaqta Baqty – Aıagóz temirjolyn, sondaı-aq Semeıde qurlyq portyn salý kózdelip otyr. Bul mýltıplıkatıvtik áser etip, júk jáne jolaýshylar tasymalyn damytýǵa yqpal etetin bolady», dedi N.Uranhaev.

Budan bólek oblysta tarıhı-mádenı jáne ekologııalyq týrızmdi damytýdyń áleýeti zor. Medısınalyq týrızmdi de damytýdyń alǵysharttary bar. Bul birinshi kezekte Qazaqstandaǵy jetekshi joǵary oqý orny – Semeı medısına ýnıversıtetiniń qyzmetimen baılanys­ty. Sol sekildi Kýrchatov qalasyndaǵy Ulttyq ıadrolyq ortalyq pen Semeı qalasyndaǵy Iаdrolyq medısına jáne onkologııa ortalyǵynyń jumysy da bul baǵytta úlgi alarlyqtaı.

Abaı oblysy