Ákim saılaýy – elge syn

Qanatqaqty rejimde aldymen oblys máslıhattary oblys ákiminiń usynysy boıynsha aýdandar men oblystyq mańyzy bar qalalardyń (oblystyń ákimshilik ortalyǵyn qospaǵanda) tizbesin jáne saılaý ótetin kúndi bekitýleri qajet.

Kandıdattardy aýyl ákimderin saılaý úderisindegideı, ıaǵnı tirkelgen saıası partııalar jáne joǵary turǵan ákim usyna alady. Eger usyný merzimi aıaqtalǵan kezde bir ǵana kandı­dat bolsa, oǵan balama retinde oblys áki­mi ekinshi kandıdatty usyna alady. Al kan­dıdattar múldem bolmasa, onda oblys ákimi eki kandıdatýrany usynady.

О́zin-ózi usynǵan kandıdat saılaýǵa qatysýy úshin tıisti ákimshilik-aýmaq­tyq birlikte turatyn saılaýshy­lardyń keminde bir paıyz qolyn jınaýy kerek. Kandıdattar zańda belgilengen eń tómengi jalaqynyń bes eselengen mólsherinde saılaý jarnalaryn engizýge tıis. Eger saılaý qorytyndylary boıynsha kandıdat ákim bolyp saılansa nemese daýys berý qorytyndylary boıynsha kandıdat daýys berýge qatysqan saılaýshylar daýysynyń keminde bes paıyzyn jınasa, sondaı-aq kandıdat qaıtys bolǵan jaǵdaıda engizilgen jarnalar kandıdatqa nemese saıası partııaǵa qaıtarylady. Qalǵan jaǵdaılarda saılaý jarnasy kandıdatqa qaıtarylmaıdy.

Sondaı-aq tirkelgenge deıin kandıdat jáne onyń zaıyby (jubaıy) turǵylyqty jeri boıynsha memlekettik kirister organdaryna usyný merzimi bastalǵan aıdyń birinshi kúnine aktıvter men mindettemeler týraly deklarasııa tapsyrady. Eger málimetter burys ne anyq bolmasa, aýmaqtyq saılaý komıssııasy kandıdatty tirkeýden bas tartýǵa quqyly.

Aýdandar men oblystyq mańyzy bar qalalar ákimderiniń saılaý naýqanyn ótkizýdiń jalpy kezeńi shamamen 60 kún, onyń ishinde saılaý qorytyndylaryn shyǵarýǵa jáne nátıjelerdi belgileýge bólingen kúnderdi eseptemegende 50 kúndi quraıdy.

Aýdandar men oblystyq mańyzy bar qalalardyń ákimderine kandıdat Qazaqstan Respýblıkasynyń azamaty bolýy jáne 25 jastan tómen bolmaýy, sondaı-aq jekelegen memlekettik saıası laýazymdarǵa qoıylatyn biliktilik talaptaryna sáıkes kelýge tıis. Kandıdat eńbek ótili boıynsha talaptardyń 11 nusqasynyń bárine de sáıkes kelýge tıis. Bul rette memlekettik qyzmette jumys tájirı­besiniń bolýy mindetti emes. Mysa­ly, keminde bes jyl jumys ótili, onyń ishinde ortasha jyldyq shtat sany kemin­de elý adam bolatyn orta kásipkerlik sýbek­tileriniń ne kommersııalyq emes uıym­dar­dyń basshy laýazymdarynda keminde eki jyl jumys ótili nemese Prezıdenttik jas­tar kadrlyq rezervine alynǵan adamdar úshin keminde bes jyl jumys ótili jáne taǵy basqalar bolýy múmkin.

Saılanatyn ákimniń ókilettik merzimi – 4 jyl. Bir adam qatarynan eki retten artyq aýdan (oblystyq mańyzy bar qala) ákimi bolyp saılana almaıdy. Sonymen qatar aýdan jáne oblystyq mańyzy bar qala máslıhattaryna máslıhat depýtat­ta­rynyń jalpy sanynyń keminde besten biriniń bastamasy boıynsha ákimge óz mindetterin tıisinshe oryndamaǵan jaǵ­daı­da senimsizdik bildirý týraly máse­le­ni qaraý jónindegi ókilettikter beriledi. Bul jaǵdaıda máslıhat depýtattardyń jalpy sanynyń kópshilik daýysymen ákimge senimsizdik bildirýge jáne joǵary turǵan ákimniń aldyna ony qyzmetten bosatý týraly másele qoıýǵa quqyly.

Osylaısha, zańdar saıası básekelestikti damytýǵa jáne eldiń saıası ómirindegi aza­mattyq qoǵamnyń rólin arttyrýǵa baǵyt­tal­ǵan. Jalpy, aýdandar men oblystyq mańyzy bar qalalar ákimderin tikeleı saılaý – azamattardyń konstıtýsııalyq quqyqtaryn tolyqqandy iske asyrýdaǵy belsendiligin arttyrýǵa, halyqtyń bılik­ke degen senimin jáne ákimniń halyq aldynda esep berýin kúsheıtýge, ákimniń halyqtyń qajettilikteri men problemalaryna den qoıý jedeldigin arttyrýǵa, «Halyq únine qulaq asatyn memleket» tujyrymdamasyn tolyq kólemde iske asyrýǵa múmkindik beredi.

Aldaǵy saılaý Qazaqstannyń saılaý júıesin damytýdyń mańyzdy kezeńi, aýqymdy óńirlik saılaý naýqandaryn uıymdastyrý men ótkizýdiń jańa prak­tı­kalyq tájirıbesin jınaqtaý úshin negiz bolmaq. Saılaý – qazirgi qoǵamdy de­mokratııalandyrýdyń mańyzdy ıns­tı­týty, halyqtyń erik-jigerin bildirý, onyń memlekettik basqarýǵa qatysýynyń negizgi nysandarynyń biri. Kóptegen sheteldiń tájirıbesi kórsetkendeı, tikeleı saılaý kezinde jergilikti atqarýshy organ­nyń basshysy (ákim) óz saılaýshylary aldynda úlken jaýapkershilikti sezinedi, bul onyń jumysynyń nátıjesine oń áser etedi. Búginde aýdandar men ob­lystyq mańyzy bar qalalardyń ákim­deri máslıhattyń kelisimimen oblys ákimi taǵaıyndaıtyn saıası qyzmetshiler bolyp sanalady. Jalpy, aýdandar men oblystyq mańyzy bar qalalar ákimderiniń tikeleı saılaýyn engizýge 2021 jyly aýdandyq mańyzy bar qala, aýyl, kent, aýyldyq okrýgter ákimderiniń tikeleı saılaýyn engizý yqpal etti.

Eske salsaq, Ulttyq ekonomıka mı­nıstr­ligi Memleket basshysynyń azamat­tarǵa aýdan ákimderin qanatqaqty rejimde saılaýǵa múmkindik berý jónindegi tapsyrmasyn oryndaý úshin oblys aýdandary men oblystyq mańyzy bar qalalar ákimderin tikeleı saılaýdy engizý boıynsha zańnamalyq túzetýler ázir­legen bolatyn. Bul normalar «Qa­zaq­stan Respýblıkasynyń keıbir konstıtýsııalyq zańdaryna Memleket bas­shysynyń 2022 jylǵy 16 naýryzdaǵy Joldaýyn iske asyrý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Konstıtýsııalyq zańynda jáne «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zań­namalyq aktilerine Memleket bas­shy­synyń 2022 jylǵy 16 naýryzdaǵy Joldaýyn iske asyrý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zańynda qarastyrylǵan. Osy jyldyń 5 qarashasynda atalǵan zańdarǵa Prezıdent qol qoıdy.