Kıber qylmystyń jańa kelbeti

Taıaýda elimizdiń Bas prokýratýrasy Ýkraınanyń Ulttyq polısııasymen birlesip, telefon arqyly alaıaqtyq jasaǵan halyqaralyq qylmystyq topty áshkereledi. Alysta júrip-aq talaı adamdy taqyrǵa otyrǵyzyp ketken toptyń quramynda 32 adam bolǵan.

Esterińizde bolsa, Memleket basshysy Qazaqstan halqyna Joldaýynda ınternet jáne telefon arqyly jasalatyn alaıaqtyq áreketterge aıryqsha nazar aýdarý kerektigin aıtyp, quqyq qorǵaý organdaryna mundaı qaterlerdi anyqtap, qylmyskerlerdi quryqtaý úshin aqparattyq-saraptama jumysyn kúsheıtýi tapsyrǵan edi. Bıliktiń nazaryn aýdarǵan bul másele shynymen de óte ózekti bolyp tur. Oǵan osy qylmys túriniń kúrt ósýi men alaıaqtardyń qury­ǵyna túsken jábirlenýshiler sany­nyń artýy da túrtki bolyp tur.

О́tken jyldan beri Bas prokýratýra múddeli organdarmen birlesip ınternet alaıaqtyq pen qarjy pıramıdalaryna qarsy is-qımyl jónindegi birlesken is-sharalar keshenin qabyldap, aýqym­dy jumys atqaryp keledi. Is-sharalar keshenine quqyq qorǵaý jáne ýákiletti organdardyń ózara is-qımylyn kú­sheıtý, qyzmetkerlerdiń biliktiligin arttyrý, sıfrlyq tehnologııalardy engizý, qoldanystaǵy normatıvtik qujat­tardy jetildirý, onyń ishinde jedel aqparat almasý, jedel tergeý qyzmetkerleri úshin beıindi oqytý júrgizý, IT baǵdarlamalar men qo­sym­shalardy ázirleý jáne engizý, jaýap­kershilikti kúsheıtý sekildi sharalar kiredi.

Atap aıtqanda, Bas prokýratýra su­ra­nystardy sanksııalaý rásimin saq­taı otyryp, banktik shottar men aqsha qarajattarynyń qaldyǵyna sura­nystardy jiberý bóliginde quqyq qorǵaý, arnaýly memlekettik jáne ózge de organdardyń aqparat almasý júıesi­niń ámbebap servısi jobasyn iske qosty. Aqparat almasýdy jedeldetýge múmkin­dik bergen joba qolǵa alynǵaly beri kıber alaıaqtardyń 10 qylmystyq toby áshkerelengen.

Mysaly, Shymkentte bes adamnan turatyn qylmystyq top ustaldy. Olar ózderin bank qyzmetkerleri retinde tanystyryp, azamattarǵa nesıe resimdep, qashyqtan qol jetkizý baǵdarlamalaryn paıdalana otyryp, aqsha qarajatyn jymqyryp kelgen.

«Sondaı-aq ınternet alaıaqtyq­tardy ashý jáne Qazaqstannyń Eýropa Keńe­siniń kompıýterlik qylmystar týraly konvensııasyna qosylýy bo­ıynsha halyqaralyq yntymaqtastyqty jandandyrý jóninde sharalar qabyl­dandy. Osyndaı jumystyń arqasynda Ýkraına­nyń Ulttyq polısııasymen birlesip, telefon arqyly alaıaqtyq jasaǵan halyqaralyq qylmystyq top joıyldy», delingen Bas prokýratýra taratqan resmı málimdemede.

Atalǵan vedomstvonyń resmı ókili Aleksandr Kım polısııa organdaryn materıaldyq-tehnıkalyq qamtamasyz etýdi jaqsartý jáne alaıaqtyqtyń aldyn alýǵa baǵyttalǵan quqyqtyq akti­ler­di jetildirý boıynsha da jumys júrgi­zilip jatqanyn málimdedi. Onyń aı­týyn­sha, IIM Krımınaldyq polısııa bólimshelerine ınternet jelisin monıtorıngileýge, áleýmettik jeliler men messendjerlerde quqyq buzýshyny anyqtaýǵa arnalǵan qazirgi zamanǵy jabdyqtar satyp alynyp, qajetti mamandandyrylǵan baǵdarlamalyq júıe qamtamasyz etilgen.

Sonymen qatar aýmaqtyq polısııa bólimshelerinde osy sanattaǵy isterdi ashýǵa jáne tergep-tekserýge mamandandyrylǵan turaqty ju­mys isteıtin jedel-tergeý toptary quryldy. Al Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttigi mıkro­kredıtterdi elektrondyq tásilmen berý qaǵıdalaryna ózgerister engiz­di jáne qaryz alýshylardy aýten­tıfıkasııalaýdyń qosymsha tásilderin engizip otyr.

Bas prokýratýra Qarjylyq monıto­rıngi agenttigimen birlesip, áleýetti qar­jy pıramıdalaryn erte anyqtaý tetigin engizip qana qoımaı, osyndaı qyl­mystardyń alyn alýǵa baǵyttalǵan uıymdastyrýshylyq-túsindirý is-sharalaryna asa mán berip keledi.

Atalǵan jumystyń sheńberinde dıvıdendter alý syltaýymen 580 salymshyny zańsyz tartý faktisi boıynsha «GAP» kompanııasynyń basshylary qylmystyq jaýaptylyqqa tartyldy.

Bankter operasııalardyń kúsheı­tilgen monıtorıngine jáne kúdikti klıenttermen iskerlik qatynastardy toqtatýǵa baǵdarlanǵan. Osynyń arqasynda 179 adammen iskerlik qatynastar ornatýdan bas tartyldy.

Internet alaıaqtyqtyń aldyn alý maqsatynda BAQ-ta 4 myńnan astam materıal, post pen beınerolık jarııa­la­nyp, halyqty SMS-qulaqtandyrý júr­gi­zildi. Sondaı-aq óńirlerde «Zań kerýeni» kóshpeli aksııalary ótkizildi. Is-shara barysynda prokýratýra men polı­sııa qyzmetkerleri halyqqa qarjy pıra­mıdalary men alaıaqtyqtan saqtyq sharalary týraly aqparat berdi. Qabyl­danǵan sharalardyń nátıjesinde, osy qylmystardyń sany edáýir azaı­ǵan. Máselen, Bas prokýratýranyń málim­deýinshe, ótken jyly ınternet alaıaqtyq – 4, ınternet jelisi arqyly mıkrokredıt­ter berýge baılanysty alaıaqtyq – 28, sondaı-aq qarjy pıramıdalaryn qurý jáne basqarý faktileri 27 paıyzǵa tómendegen.

«Kıber qylmyskerler ózderiniń alaıaqtyq «bet-álpetin» árkez jetil­dirip otyrady», deıdi quqyq qorǵaý­shylar. Mamandardyń aıtýynsha, halyqty aldap, aqsha alý úshin olar ózderin kóbine kúshtik qurylymdardyń qyzmetkerleri retinde tanystyrady nemese jetekshi kompanııalardyń logotıpterin, tanymal medıa tulǵalar men joǵary laýazymdy adamdardyń sýretterin paıdalanady.