Jampoz

Bizdiń býyn qolǵa qalam alǵan jet­pisinshi jyldarda ádebıet pen jýrnalıstıka ábden qoıyndasyp ketken edi. Aqyn-jazýshy ataýlynyń bári áýelde shyǵarmashylyq jolyn gazetten bastaıtyn, jýrnalıstik kásip jazýshylyqqa jeter joldaǵy beles sııaqty qaralatyn, ol belesten bireýler óte alady, bireýler óte almaıdy dep sanalatyn, jýrnalıstiń bara-bara aqyn-jazýshy bolmaýyn jurt bola almaýdyń belgisi dep qana biletin.

Osy qasań qaǵıdany qaqyratyp ber­gen az adamnyń biri edi Erjuman Smaıyl. Ol gazettiń qara jumysyn at­qa­ra júrip-aq, maqalany anda-sanda bir jazyp-aq, zeınet jasyna jetkenge deıin jalǵyz ǵana kitap shyǵaryp-aq, jýr­nalıstıka salasyndaǵy Prezıdent syı­lyǵynyń tuńǵysh laýreaty atana aldy. О́ıtkeni ol jýrnalıstıka tek óziń jazý emestigin, naǵyz jýrnalıstıkanyń máni uıymdastyrýshylyqta, aldymen ózgelerdiń jazýyna jaǵdaı jasaý­da, redaksııa jumysyn josparlaýda, oı­ǵa oı qosýda, qolǵa tıgen dúnıeni jón­deýde, óńdeýde, qyrnaýda, syrlaýda, jumyrlaýda, qalam ıelerin qanat­tandyrýda, adamdardyń alańsyz eńbek etýine jaǵdaı jasaýda ekendigin ózgeshe ónegesimen dáleldeı bildi. Tup-týra qyryq jeti jyl boıy bilgende, sonyń jıyr­ma alty jylynda qyzmettes bolǵanda, onyń on tórt jylynda birimiz basshy, birimiz birinshi orynbasar kúıinde qatarlasa, qanattasa qyzmet etkende óz basym Erekeńniń jumysty japyryp jiberetin eren qaıratyna, el degende eshteńeden aıanbaıtyn júregine, tek jurtqa bolsynshy degennen basqany bilmeıtin janyna tánti bolýdan tanba­ǵanymdy aıta alamyn.

Jurt Erjumannyń ustazdyǵy degende «Lenınshil jas» pen «Egemen Qazaq­stannyń» basshylyǵy tobynda júr­gen jyldarynda jýrnalıstıkaǵa baý­lyǵan baýyrlaryn, jumysqa qabyl­daǵan qyz-jigitterin aıtady aldymen. Ol durys, árıne. Biraq jýrnalıstıkadaǵy ustazdyqtyń shyndap tanylar tusy – uıymdastyrýshylyqta. Sonyń syrt kózge kórine bermeıtin qymbat qyry – avtorlarmen jumys isteý. Aýzy dýaly, sózi ýáli deıtin kisilerdiń pikirine, el tanyǵan tulǵalardyń aıtqanyna atam zamannan den qoıǵysh bizdiń qazaqqa aıtary bar adamdardy sonysyn aıshyqtap jetkize alatyn adamdarǵa aınaldyrý – aıryqsha ónerdiń biri. Bul turǵydan qaraǵanda qyryq jylǵy qyzmetinde Erjuman Smaıyl utyrly uıymdastyrýshylyqtyń da talaı tamasha úlgisin kórsetip ketti degen jón. Toqsandyq, taqyryptyq josparlardy aptalar boıy oılanyp, tolǵanyp baryp jasaǵanymyzda, aptalyq lezdemelerde aıaq astynan shuǵyl tapsyrmalar bergenimizde Erekeń sonyń bárin jerine jetkize oryndaıtyn, redaksııaǵa kerek maqalany, suhbatty dál kerek kezinde qolǵa tıgizgenshe tynshymaıtyn. Men 2003 jyly «Egemen Qazaqstannyń» jetek­shiliginen Aqparat mınıstri qyzme­tine ketkenimde, el basshylyǵymen keli­se otyryp, Erjumandy óz ornyma qal­dyr­ǵan edim. Mınıstrlik jumystan gazetke qaıta oralǵanymda, qaıteıin, endi tómendetýge týra keldi. Naqtyraq aıt­qanda, tómendete turýǵa. Biraz ýaqyt men­shikti tilshiler bólimine basshylyq jasady. Kóp uzamaı orynbasarlyqqa, odan keıin birinshi orynbasarlyqqa qoıyldy. Sonyń bárinde de bir qalyptan tanbaı, jazyqsyz jazalanǵandaı jerden syr bermeı, óz mindetin syrtyldaǵan saǵattaı atqarǵan kúıde júre berip edi-aý, qaıran azamat!

Qaıǵyly habar qulaqqa jetken kúni «Egemenge» jazyp bergen, «Er aǵa» dep taqyryp qoıǵan qoshtasý sózimizdi: «Erekeńdi sońynan ergen shákirtteriniń, izin basqan ini-qaryndastarynyń bári Eraǵa deýshi edi. Endi sol ataýdy bólip-bólip aıtý qajet bolyp tur. Qosh, baqul bol, Eraǵa – jýrnalıstıkada talaı erlik jasaǵan Er aǵa!» dep aıaqtaǵan ekenbiz.

Artyq aıtqan sóz emes.

Qazaq qalamgerleriniń arasynda zııaly qalpymen bólektenip turatyn parasatty prozashy, aıshyqty aýdarmashy Keńes Iýsýpov týraly estelikterdiń basyn qosqan «Keńes» jınaǵyna («Folıant», 2017) jazǵan «Intellıgent» atty maqa­la­myzda: «Keıinnen Prezıdenttiń baspa­sóz qyzmetinde istegen jyldarda da Keńes Silámhanuly resmı qujattardy qazaqshalaý, alqaly jıyndardaǵy sózderdi aýdarý jóninde zor jumys atqardy. Ras, ol kisiniń termın sóz kórse túıilip túsip, «ákimdiktiń ýázıpasy» degen sııaqty tirkesterdi tizbeleı beretini de bolatyn. Sodan ol mátinder «Egemen Qazaqstanǵa» keledi de, meniń birinshi orynbasarym, ózi de resmı aýdarmanyń sheberi Erjuman Smaıyl ekeýiniń tún ishinde telefon arqyly talasýy bastalyp kep ketedi... Onyń ústine, Keńes Silámhanulynyń bir qısaıǵan jaǵynan qaıtpaı qoıatyn qyńyrlaý qalpy taǵy bar. Aqyr aıaǵynda joǵary jaqtan «О́ıte­tin bolsańyzdar, ózderińiz aýdaryp alyńyzdar» degen pármen tústi de, resmı mátinderdiń bárin endigi jerde redaksııa aýdaratyn, dáldigine, sapasyna redaksııa jaýap beretin bolyp sheshildi... Odan utylǵan joqpyz. Erjuman ekeýmiz qandaı kólemdi mátindi de ekige teńdeı bólip alyp, aýdarýǵa kirisip kete beretinbiz. Qaıta sóıte-sóıte saıası aýdarmaǵa áb­den shyńdalyp aldyq» degenimiz bar. Sol on tórt jyldaǵy tárjimeshilik tan­­demimizdiń jemisin bir jerge jınap jiberse, ondaǵan tom shyǵaryna shúbásizbin. Erjumannyń aýdarmadaǵy alǵyrlyǵyna, eren eńbekkeshtigine bir ǵana mysal keltireıin.

2004 jyl. Nurtas Ońdasynovtyń ǵasyrlyq toıyna qatysatyn mereıtoılyq delegasııa quramynda Túrkistanǵa jol júrdik. Dál ushaqqa shyǵarda qolyma Azııadaǵy saıasat sańlaqtary týraly jazylǵan «Azıatskıı proryv» degen jınaq túse qaldy. Mereıtoı sharalary bitisimen kesh boıy, túnniń bir ýaǵyna deıin oqyp bitirdim. Qazaqstan jaıynda jazylǵan taraý tartymdy eken. Tańerteń Astanaǵa qaıttyq. Ushaqqa otyra bergende bir oıdyń oralǵany. Sol kólemdi taraýdy shuǵyl aýdaryp, «Gazet ishindegi kitap» pishimimen jarııalap jibersek qatyp keter edi. Aqyry beretin bolǵan soń jedel bergen jón, árıne. Ushaq jerden kóterilerdiń aldynda Erjumanǵa telefondap úlgerdim: «Nómirge salamyz. Tórt betti bos ustańyz. Úshke bólip aýdaraıyq. О́zi alpys bes bet. Eki saǵat shamasynda baramyn. Maǵan jıyr­­ma betin qaldyrarsyz». Ushaqtan túse sala redaksııaǵa soǵyp, kitapty Erekeńe qaldyryp, úıge jetip, shaıǵa qanyp alysymen tús áletinde dıktovkaǵa otyrǵanmyn. Sol otyrǵannan álgi ózime tıesili jıyrma betti keshke qaraı bitirip bir-aq turyp, Erekeńdi surasam, qyzdar: «Aǵaı áli aýdaryp jatyr» deıdi. Tańdanyp qaldym. Jyldam aýdaratynyn bilemin ǵoı. Onyń ústine menen bir saǵat bolsa da burynyraq aldy. Bir kezde sozyńqyrap baryp berdi qalǵan jaǵyn túgendep. «Teginde, nómirdiń kóldeneń sharýalary kıip ketken ǵoı», dep oılap qoıdym. Sóıtsem, bylaı bolypty. Sol jyldarda Almaty bólimshesinde aýdarmashylyq mindetti Myńbaı Iles aǵamyz atqaratyn. Saıası aýdarmaǵa qamshy saldyrmaıtyndyǵyn paıdalanyp, osyndaı qarbalastarda jaýapty mátinderdi jedel aldyrtýǵa aralastyryp jatatynbyz. Jıyrma betti sýretke túsirip, jóneltip, tapsyrmany aıtsa: «Aýyryńqyrap júrmin. Men on betin ǵana ala alamyn», depti. Sodan Erekeń bir ózi 35 bettik mátindi aýdaryp úlgergen eken... Ara-arasynda nómir josparlap, maket bekitip, sýret tańdap, materıaldardyń qalaı terilip jatqanyn, qaısysynyń qalaı berilip jatqanyn qadaǵalap júrip!.. Otyz bes bettik daıyn mátindi jaı kóshirip shyǵýdyń ózine qanshama qajyr-qaırat ketetinin oılap kórseńiz, Erekeńniń osyndaı isterin jýrnalıstik erlik emes deýge áddińiz qalmaıdy. Al mundaı jaılar Erjuman Smaıyldyń ómirinde ondap emes, júzdep kezdeskenine ony jaqyn bilgen jandardyń bári kýálik ete alady.

35 bet demekshi... Joq, taǵy bir mysal aıtaıyn. Bul endi onyń jalpy bi­lim-biligine, sonyń ishinde orysshaǵa júı­­riktigine qatysty jaı. Erjuman mek­tebinen ótken, tilshilikten bastap, Par­lament depýtattyǵyna deıin jetken, kezinde redaksııamyzdyń Almaty bólim­shesin basqarǵan qabyrǵaly qalamger Meı­rambek Tólepbergen jaqynda (2022 jyl­ǵy 27 jeltoqsanda) «Aıqyn» gazetine us­ta­zy týraly aıshyqty estelik jarııalady.

«Redaksııanyń Almaty bólimshesinde jumys qyzý júrip jatty. Ol kezde de, qazir de gazettiń negizgi tiregi, sebebi ǵy­lym men mádenıettiń, jastardyń ortalyǵynda jańalyqtar men ózgeristerge toly, qoǵam qaıratkerleriniń ozyq, tanymal, talantty ókilderi de ońtústik astanada kóp shoǵyrlanǵan bolatyn... Kezinde Mınıstrler Keńesi tóraǵasynyń orynbasary laýazymynda bolǵan, ataqty qarjyger Dáýlet Sembaevqa qalyń konvertke salynǵan hatty aparyp berdim. Eraǵanyń tapsyrmasy. Bul kezde ol kisi «Kazkommersbanktiń» Dırektorlar keńesiniń tóraǵasy qyzmetinde. Kelbeti kelisti, symdaı tartylǵan kisi, tútini býdaqtaǵan shylymyn shegip, qolmen jazylǵan aq paraqtardy birtindep aýdaryp, asyqpaı oqı bastady. Uzaqtaý oqydy. Jarty saǵat berjaǵy...», dep jazady Meırambek. Sondaǵy Dáýlet Hamıtulynyń oqyp otyrǵany ol kisimen bizdiń Astanada jasaǵan suhbatymyzdyń («Táýelsizdiktiń bir tiregi – teńge», «Egemen Qazaqstan», 2001 jyl, 11 shilde) aldyn ala qaǵazǵa túsirilgen mátini...

Suhbat berýshi mátindi kim daıynda­ǵanyn suraıdy.

«– Erjuman Smaıyl...

– Qandaı mektepte oqyǵan?

– Qazaq mektebinde. Ýnıversıtette de qazaq bóliminde oqyǵan. Jumysy da tek qazaq tilinde...

– О́te saýatty jan eken. Apyraı! Orys tiline de keremet júırik. Myna 35 bettik suhbattan bir qate kórgenim joq. Menen sálem aıtyńyz, meniń qurmetimdi jetkizińiz, – dep tekti áýlettiń aqyldy urpaǵy qolyn usyndy».

Baǵanyń baǵasy ol baǵany kimniń bergenine baılanysty degendi aıtyp qalyp júrmiz. Tekti áýlettiń aqyldy ur­paǵy, ıaǵnı on tórt jyl boıy (1941 – 1955 jyldarda) respýblıkanyń oqý-aǵartý mınıstri qyzmetin atqarǵan, KSRO Pedagogıka ǵylymdary akademııa­synyń múshe-korrespondenti bolyp saılanǵan Hamıt Sembaevtyń uly, Qazaq­stan Respýblıkasy Ulttyq ǵylym akademııasynyń múshe-korrespondenti, totyqtyrǵysh katalız salasynyń iri mamany Dáýren Sembaevtyń inisi, bizdiń ulttyq valıýtamyzdy negizdeýshi, zeınetaqy reformasyn taldap-jasaýshy Dáýlet Sembaevtyń «О́te saýatty jan eken», «35 bettik suhbattan bir qate kórgenim joq» dep tańdana súısinýinde orys tilindegi mátinniń grammatıkasy, orfografııasy, pýnktýasııasy jaǵynan minsizdigi ǵana aıtylyp turmaǵanyna nazar salǵymyz bar. Ol suhbatty qaǵazǵa solaı etip túsirý úshin ekonomıkanyń kúrdeli kategorııalaryn, qarjynyń qym-qıǵash uǵymdaryn tamyrshydaı tarata alatyn taldamalyq zerde de kerek edi. О́ıtkeni qansha degenmen, aýyzeki aıtylatyn sózde kóldeneń kózdi jańylystyryp jiberetindeı aýys-túıister, oı qısynymen jigin jatqyzý kerek bolatyn tustar tabylady. Sonyń bárine Erjumannyń óresi emin-erkin jetip turǵany ǵoı.

Myna qyzyqqa taǵy qarańyz. Dáýlet Hamıtulymen bizdiń áńgimemiz «Egemen Qazaqstannyń» Astanadaǵy redaksııasynda, shamamen 3 nemese 4 shilde kúnderiniń birinde ótken. Al endi ol suhbattyń mátinin qaǵazǵa qalaısha birinshi orynbasardyń ózi túsirip júr deseńizshi? Bylaısha. Qar­jygermen suhbattasqan kúnniń erteńinde-aq shetelge jol júrýge týra kelgen. «Bi­rer kúnniń jetpeı qalǵany-aı. Tez shyǵa­ryp jibergende jaqsy bolar edi», degenmin Erekeńe. Jaı, sózdiń siráǵysy retinde aıta salǵanmyn. Ol suhbat taspaǵa túsirilgen dıktofondy suraǵan. Jýrnalıstik áýestigi shyǵar, áńgimeniń qalaı júrgenin tyńdap kórgisi kelgen bolar degenmin de qoıǵanmyn. Máseleniń mánisin issapardan kelgende bir-aq bildim. Sóıtsem... Sol senbi-jeksenbide Erjuman bas-aıaǵy úsh saǵattaıǵa sozylǵan álgi áńgimeni muqııat tyńdap, orys tilinde jasalǵan suhbatty qaz-qalpynda, túp-túgel qaǵazǵa túsirip shyǵady, dúısenbide qoljazbanyń ár betin sýretke salyp, elektrondy poshtamen Almatyǵa jet­kizedi, ony Meırambek arqyly suhbat berýshiniń qolyna tıgizedi, kelisimin aldyrady... Issapardan kelsem, bári daıyn tur. Tipti taspany tyńdaý da qajet emes. Oqyp, ishteı yqshamdaǵan, syǵymdaǵan kúıde, qaıtadan áńgimelegendeı etip, elep-ekshep aıtyp shyqsańyz jetip jatyr. Gazettiń qos betin qaýsyryp turǵan suhbat bir kúnde-aq daıyndaldy. Jurt nazaryn aýdardy. Sonda Erjumannyń qajymaıtyn-talmaıtyn qaıratyna qat­ty qaıran qaldym. Qoljazbany qolǵa ustatqanda ne aıtarymdy da bilmeı betine qaraǵanymda, «Eshteńe joq, ortaq sharýamyz ǵoı», dedi de kabınetten shyǵa berdi.

Iá, Erjuman úshin ortaq sharýa uǵymy bárinen de joǵary edi. Qaı basshymen qyzmet atqarysqanda da ol osy ustany­mynan aınyǵan joq.

Arǵy-bergidegi qazaq baspasózinde orynbasarlyqtyń qadir-qasıetin dál Erjuman Smaıyldaı tanytqan adam bo­lyp kórgen emes. Jeti redaktormen jumys istep, alty birdeı basshyǵa birinshi orynbasar bola júrip, ol jetekshige adaldyqtyń asyl úlgisin tanyta bildi. «Redaktordyń oılaǵanyn taýyp tursań, orynbasar jaqsy. Aıtqan tapsyrmany asyryp, odan ári damytyp áketseń, orynbasar jaqsy. Orynbasardyń negizgi mindeti de sol. Onda bastyq ornynan ketse, sonyń ornyn basam degen dáme bolmaý kerek. Shyndyǵynda kelgende, orynbasar bolý – úlken óner», «Adamdardyń bári bastyq bolady eken dep oılaý qajet emes. Orynbasardyń bári ǵajap redaktor bolady dep oılaý da kerek emes», «Orynbasardyń bir jaqsy jeri ózińniń rólińdi bilý ǵoı» – mundaı sózderdi adam­nyń adamy ǵana aıta alady. «Egemen Qazaqstan» gazetinde eń kóp jyl redaktor bolǵan – Saýytbek Abdrahmanov. Ol on bes jyl basylymǵa jetekshilik jasady. Saýytbek mınıstr bolyp taǵaıyn­dalǵanda, ornyna bas redaktor bolyp qaldym. Sáýkeń aǵysy bilinbeıtin tunyq ózen sekildi bolǵanymen, bárin oılap júredi. Jan dúnıesi keń jigit. Keıde bir oqylymdy maqala jazsań, on kún boıy qolǵa qalam ustamaı, sýalyp qalǵan bos qudyq sekildi júresiń. Saýytbek ondaı emes. Oıdan oı týǵyzady. Bir nómir­di jaqsy etip shyǵarsań, ol kelesi nómir­di odan da sátti etip shyǵarýdy oılasty­ryp, nobaıyn jasap otyrady. Bárin ishteı saraptaıdy» – mundaı sózderdi adal­dyń adaly ǵana aıta alady. О́ziń jaz­ǵan estelikke óziń jaıly aıtylǵan jaqsy lebizdi kiristirý kelissizdeý ekenin bile tura, Erjumannyń osy sózderin ádeıi keltirip otyrmyn. О́ıtkeni bul sóz­der maqtaýǵa sarań, bárin ishine saqtap júre­tin Erjumandaı asyldyń aýzynan shyq­qandyqtan da men úshin bólekshe baǵa­ly. «Baǵanyń baǵasy ol baǵany kimniń ber­genine baılanysty» dedik qoı jańa ǵana.

«Bárin ishine saqtap júretin» demekshi, Erjumannyń este saqtaý qabileti de myq­ty edi. Aýdarma jasap otyryp, aldan shyqqan bir termınniń buryn qalaı alynyp kelgenin surap qalsańyz da, «zapasta» jatqan áldebir materıaldyń atyn, zatyn turmaq, jol kólemin surap qalsańyz da tabanda sart etkizetin. Bul jaǵynan onyń aldyna tek Janbolat Aýpbaev túse alatyn. Bas basylymdy basqaryp júrgende «Egemenniń» el gazeti atanýyna, taralymy 2000 jylǵy 38 myńnan 2016 jylǵy 212 myńǵa jetýine, basqa da abyroı-ataqqa ujymnyń ár múshesi hal-qaderinshe úles qosty desek, sonyń ishinde ásirese osy eki azamattyń – Erjuman men Janbolattyń janashyrlyq kómeginiń, joǵary biliginiń orny bólekshe bolǵanyn razylyqpen aıtý paryz.

Erekeńniń jadynyń myqtylyǵy kitaptarynan da kórinedi.

Zeınetke shyqqannan keıin ol gazetke aýylda birge ósken dostary, klastas­tary týraly estelik-hıkaıalar usyndy. Ondaǵan jyl boıǵy gazettiń bitpeıtin de qoımaıtyn jandy jeıtin tirliginen tynys taýyp, eki kúnniń birinde keletin de turatyn saıası aýdarmanyń syqastyrýǵa, sirestirýge súırelemeı qoımaıtyn stıli­nen sýystaǵan soń, kompıýter soryp tastaǵan kózin emdetip alǵan soń kóńilin bir demdep, alysta qalǵan bal balalyǵyn, jaısań bozbalalyǵyn eljireı eske túsir­gen, sóıtip sonyń bárin tamyljy­typ qaǵazǵa túsirgen eken. Jarty ǵasyrdaı burynǵy oqıǵalardyń usaq detaldaryna deıin umytpaǵanyna tánti bolasyń. Jaraıdy, tikeleı ózi qatysqan jaılardyń jóni bólek deıik. Qansha degenmen, munyń bári – avtordyń óz ómiri. Al endi klastarynyń jeke ómirine qatysty shaǵyn shtrıhtarǵa deıin jaı-japsarlap jazǵanyna ne aıtarsyz? Árıne, osynyń bári avtordyń bala kúngi dostaryn et júregi ezile jaqsy kórgeniniń, solardyń ár sátin jyldar boıy jadynda jattap, sanasynda saqtap júrgeniniń, eń bas­tysy – jaqsy jandarǵa jaıylyp túsetin daladaı keń kóńiliniń arqasy. «Ereke, jumysty qoıam, jumysty qoıam deı beretinińizdiń syryn jańa túsindim. Kómbeniń kózin tapqan ekensiz, endi jalǵaı túsińiz. Osyndaı-osyndaıdyń on-on besin jazsańyz, dóńgelengen dúnıe bolyp shyǵa keledi», dedim. Keıin de gazetke eki-úsh estelik jarııalaǵan. Ári qaraı bergen joq. Jalǵastyrmaǵan boldy ǵoı dep qoıǵanmyn. Arada eki jyldaı ótkende kabınetke Erekeń kelip tur. Qolynda kitap. «Dostar eske túskende» dep atalady. Ájeptáýir qomaqty. Jańaǵydaı móldiregen estelikterdiń on-on besin emes, tup-týra jıyrma altysyn jazyp tastapty. «Sáýke! Osylaı bolýyna oı salyp edińiz, endi qalaı bolǵanyn kórersiz. 1/IX – 2014» dep qoltańbasyn túsiripti...

«Dostar eske túskende» – dostardyń qadir-qasıetin tanýǵa, jastyq shaqtyń baǵasyn bilýge úıretetin úlgi kitap bolsa, odan ile-shala shyqqan «Aǵalar esten ketpeıdi» – aǵalardy ardaqtaýǵa, jalpy adam qadirleýge úıretetin taǵylymdy týyndy.

Sheraǵań – Sherhan Murtaza jaıyn­daǵy jazǵanyn bylaı túıindepti: «Keter kezde qushaqtap, qolyn súıdim. Shákirt­tik yqylasyma razy bolǵany ma, meniń qolymdy alyp súıdi. Aqyryn arqamnan qaqty. Odan beri qanshama ýaqyt ótse de qolymda ustazymnyń erniniń taby qalǵandaı, arqamnan qaqqan tusy búl­kildep turǵandaı bolady»... Qaıran, Erekeńniń júregi!.. Sol júrekpen ózi oıǵa alǵan «Egemen Qazaqstan» týraly kitaby jazylyp qalǵanda ǵoı, shirkin!

Erjumannyń aty ańyzǵa aınalǵan deýdiń artyǵy joq. Erekeńniń jumys kóbeıgen saıyn jany kiretindeı kórinetin eren kúshi, barshaǵa birdeı talapshyldyǵy, tártipke qataldyǵy, bir sózinen qaıt­paı­tyn bettiligi, qyzmetkerlerge qam­qor­lyǵy, aıtymdylyǵy men qaı­tym­dylyǵy, syrtqy sustylyǵy men ishki meıirimdiliginiń bir boıyna tańdanar­lyqtaı toǵysýy týraly ańyzǵa bergisiz áńgimeler áli talaı-talaı jazylady. Sondaı áńgimelerge qosylatyndaı bir detalmen bitireıin myna estelikti.

Qaraly habardy estip, Esildiń jaǵa­syndaǵy «Samal» shaǵyn aýdanyn­daǵy Erekeńniń páterine ah uryp jetkenimizde asyl jary Jaqan zar jylap otyryp my­nandaı áńgime aıtyp edi. Erekeń sol kúni ádettegisindeı tańerteńgi serýenge shy­ǵyp ketedi. Eki saǵattaı júretin ádeti kóri­nedi. Júrip-júrip kelip, úı mańyn­daǵy oryndyqta demin alǵan soń posh­ta­shy­nyń «Egemen Qazaqstandy» alyp kelgenin kútip, úıge óziniń gazetimen birge kiredi eken. «Serýennen qaıtatyn kezi de, tipti gazetti ala keletin kezi de bol­dy. Ýaqyt ótip barady. Joq. Joq. Bir kezde tula boıym túrshigip, óz-ózimnen jan­talasyp kettim... Qalta telefonyn almady... Oryndyqta otyrǵan jerinde jany qysy­lyp bara jatqanyn kórgen bireýler «jedel járdem» shaqyrtypty...», deıdi Jaqan.

Erjuman Smaıyldyń bir kitaby «О́mir degen jol ústi» dep atalatyn edi. Sóıtken Erekeń ómir degen joldyń ústinde, boıyndaǵy bar qýatyn, búkil bilimi men biligin bergen, júreginiń jylýyn, janynyń jalynyn jumsaǵan óziniń súıikti gazetin – «Egemen Qazaqstanyn» kútip otyrǵan kúıinde myna jaryq dúnıe­men únsiz-túnsiz qoshtasyp kete barǵan eken...

Saýytbek ABDRAHMANOV,

Memlekettik syılyqtyń laýreaty, qoǵam qaıratkeri