Qandastardy baspanaǵa bastaıtyn «baspaldaq»

Kollajdy jasaǵan Qonysbaı ShEJIMBAI, «EQ»

Mınıstrliktiń málimetinshe, óńirlik komıssııa jyl saıyn 15 qańtarǵa deıin qandastar men kóship kelgenderdi (ish­ki kóshi-qon) qonystandyrý úshin eldi mekenderdiń tizimin bekitedi. О́ńir­­aralyq qonys aýdarý sheńberinde tur­­ǵylyqty jerge kelgennen keıin qan­dastar men olardyń otbasy mú­shelerine materıaldyq kómek kórse­tiledi. Sóıtip, qandastarǵa baspana satyp alýǵa nemese úı salýǵa aqshalaı tólem­der beriledi.

«Olarǵa Ulttyq bank bekitken ıpote­kalyq baǵdarlama nemese memlekettik josparlaý júıesiniń qujattary sheńbe­rinde turǵyn úı satyp alý, salý nemese ıpoteka boıynsha bastapqy jarna­ǵa aqshalaı tólemge – ekonomıkalyq ut­qyr­lyq sertıfıkat tabystaıdy. Ekono­mıkalyq utqyrlyq sertıfıkaty qandastar men qonys aýdarýshylarǵa turǵyn úı satyp alý kezinde beriledi», delingen málimdemede.

Aqshalaı tólem alý úshin Halyqty jumyspen qamtý ortalyqtaryna ótinish berip, qajetti qujattar jınaýy kerek. Máselen, úı satyp alý sharty; ekinshi deńgeıdegi banktiń turǵyn úı qaryzyn berýdi maquldaǵanyn rastaıtyn qujat; turǵyn úı salý kezinde qandastyń nemese qonys aýdarýshynyń menshiginde jer teliminiń bolýyn rastaıtyn qujat. Halyqty jumyspen qamtý ortalyqtary úsh jumys kúni ishinde ony qaraıdy, ekonomıkalyq utqyrlyq sertıfıkaty boıynsha aqshalaı tólem berý týraly sebepterin negizdeı otyryp, sheshim shyǵarady.

«Atajurt» oralmandar men bosqyn­dardy qoldaý birlestiginiń basshysy, zańger Talǵat Múrsálimniń aıtýynsha, repatrıanttarǵa turǵyn úı satyp alýǵa nemese ıpotekanyń bastapqy jar­na­sy­na arnaýly sertıfıkat berilýi – eń ádiletti ári tıimdi jol.

– Bul máseleni buǵan deıin de bi­raz kóterip edik. Endi ol oń sheshimin taýypty. Qýanarlyq, quptarlyq jaıt. Bul kóshi-qon tarıhyndaǵy eń ońtaıly bastamalardyń biri deýge bolady. Buǵan deıin de shetel qazaqtaryna jasalǵan ıgilikter kóp. Onda keıbiriniń júrgizilý mehanızmi durys bolmaı shyqqandary da bar. Tipti jemqorlyqtyń oshaǵyna aınalǵan baǵdarlamalar boldy. Shetel­den kóship keletin qazaqtar úshin eń bas­ty eki nárse bar. Birinshi – jedel ári jeńildikpen qujattandyrý jáne baspanaly bolý. Bul ekeýi sheshilse, qalǵany qıyn emes. Máselen, mólsherden tys berilgen jeńildikter masyldyq týdyratynyn aıtpaǵanda, jergilikti jurttyń kóńiline tıip kelgeni ras. О́ıtkeni elimizde qordalanǵan áleýmettik másele onsyz da kóp. Sondyqtan bul – ádiletti sheshim. Ekinshiden, teriskeıdegi bosap qalǵan eldi mekenderdiń boıyna qan júgirtýge zor septigin tıgizetin qadam, – deıdi ol.

Ras, shetelden jańa kóship kelgen otbasy úshin baspana men qujattyń qajettiligi aýadan keıingi ekinshi orynda turǵan shetin nárse ekeni belgili.

Qazir quzyrly mınıstrliktiń bul buıryǵyn estigen repatrıantar eko­nomıkalyq utqyr sertıfıkatyn alýǵa qamdana bastaǵan kórinedi. Onyń biri – Qytaıdyń Altaı aımaǵy Kókto­ǵaı aýdanynan ShQO Glýbokoe aýdanyna kóship kelgen Áden Máýituly. Ol – qazir atalǵan baǵdarlamamen baspana rásimdegisi keletinderdiń biri.

– Biz 2022 jyldyń basynda О́s­kemen­ge kóship keldik. Áýeli eki balam osy jaqta oqýyn oqyp, úlken ulym dıplomyn alǵan soń bizdi shaqyrdy. 2023 jyldyń alǵashqy aılarynda qazaq eliniń azamattyǵyn aldym. Al oqýǵa kelgen eki balamen áıelim azamattyqty menen buryn alǵan edi. Sóıtip, keıin kelgen maǵan úkimetten 700 myń teńge kvota berildi. Oǵan qosa aýyl sharýashy­lyǵyna arnalǵan grantpen 1 mln 200 myń teńge berilgen aqshaǵa buzaý-taıynsha satyp alǵan edim. Bir jylda 6-7 tuıaq iri mal bolyp shyǵa keldi, qazir sonyń sút ónimderin satyp, paıdasyn kórip otyrmyz. Endigi másele osy bas­pana bolyp otyr. Úı alýǵa alǵashqy jarnasyna úkimetten jeńildik jasalady degendi estip qýandyq. Qazir sonyń mán-jaıyn jan-jaqtan surastyryp, qujattaryn daıyndap otyrmyz. Al­ǵash­qy jarna – jańa kóship kelgen otba­sy­lar úshin birshama salmaq. Al oǵan jeńildik bolsa, qalǵan qarajatyn bólip tóleý qıyn bolmas edi, – deıdi Á.Máýituly.

Ishki qonys aýdarýshylardyń baspanaly bolýyna kedergi az. О́ıtkeni olar elimizdegi baspanaly bolýǵa qatysty tıisti qujattardy jáne qandaı mekemege barýdy belgili deńgeıde biledi deýge bolady. Al syrttan keletin aǵaıyn úshin birshama qıyndyqtyń bary ras. Olardyń aıtýynsha, qujat jınaý barysynda orys tilin bilmeýi kóp kedergi keltiretin kórinedi. Qazirdiń ózinde repatrıanttar joǵaryda atalǵan buıryqqa qatysty aqparattardy qaıdan bilýge, qalaı alǵashqy jarnaǵa qol jetkizýge bolatynyn bilmeı otyr.