Pikir • 29 Naýryz, 2023

Plıýralıstik Parlament

Májilis depýtattarynyń VIII shaqyrylymyna saılanǵan quramy da belgili boldy. Bul – osy kúnge deıingi aralas majorıtarlyq proporsıonaldy prınsıp boıynsha saılanǵan básekege eń qabiletti jáne plıýralıstik Parlamentterdiń biri.

Egemen Qazaqstan

Birinshiden, Májilis quramyna alty partııa kirdi. Zań shyǵarýshy organǵa alǵash ret «Aýyl» partııasynyń jáne «eski mektep» oppozısııasy ókilderiniń atynan Jalpyulttyq sosıal-demokratııalyq partııasy keldi. Sondaı-aq parlamenttik jarysqa jańadan kelgen «Respublica» kásipkerler partııasy úzdik úshtikke enip ketti. Jalpy, muny parlamenttik naýqannyń basty sensasııalarynyń biri dep ataýǵa bolady.

Ekinshiden, «Amanat» partııasy kandıdattarynyń bir mandatty okrýgter boıynsha daýys berýdegi aıqyn basymdyǵyna qaramastan, jeti okrýgte ózin-ózi usynýshylar jeńiske jetti. Onyń ishinde kórnekti qoǵam qaıratkeri, «DAT» oppozısııalyq basylymynyń redaktory Ermurat Bapı bar.

Úshinshiden, dástúrli parlamenttik partııalar azamattyq belsendiler qataryna óte synı rıtorıkamen qosyldy. Mysaly, «Amanat» partııasynan Májiliske qoǵam qaıratkeri, aıtysker Rınat Zaıytov saılandy. Atap óterligi, «Amanat» partııasy partııalyq tizim boıynsha daýys berýde saılaýshylardyń daýysyn joǵaltqanymen (53,9%), ol óziniń bul «shyǵynyn» bir mandatty okrýgterdegi 22 kandıdattyń senimdi jeńisimen ótep aldy.

Áıelder, jastar jáne erekshe qajettilikteri bar adamdar úshin kvotanyń 30 paıyzyna keletin bolsaq, partııalar ony túrli proporsııada saqtady. Máselen, «Amanat»-tan partııalyq tizim boıynsha Májiliske 8 áıel (20%), tórt jas býyn ókili (10%) qatysty. Depýtat Erlan Ábdıev múmkindigi shekteýli jandardyń múddesin qorǵamaq. Al eń ınklıýzıvti tizim usynǵan Qazaqstan Halyqtyq partııasy boldy. Partııa ókilderiniń qatarynda eki áıel (Irına Smırnova jáne Gaýhar Tanasheva), jas belsendi Islam Suńqar jáne paralımpıadashy Kenjeǵul Seıtjan bar. «Aq jol» partııasynyń 6 depýtatynyń bireýi áıel (16%), «Aýyl» partııasynan 8-diń biri (12%), JSDP-dan 4-tiń biri (25%), «Respublica»-dan 6-nyń (50%) úsheýi áıel depýtat. Sonymen qatar birmandatty 29 okrýgten tek eki áıel jeńiske jetti – Aına Mýsralımova (Aqmola oblysy) jáne Gúldara Nurymova (Jambyl oblysy). Osylaısha, VIII shaqyrylymdaǵy Májiliske 18 áıel (18%) ótti, al ótken shaqyrylymda 28 áıel (26%) bolǵan edi.

Osyǵan qaramastan, Parlament Májilisiniń jańa quramy túrli pikirdegi jáne ustanymdary bólek tulǵalardan quralǵan, nonkonformıstik bolary sózsiz. Bul quram Úkimet úshin yńǵaısyz árıne, biraq qoǵamnyń túrli áleýmettik tobynyń múddeleri eskeriletini anyq.

Janna TО́LENDINOVA,

saıasattanýshy