Aımaqtar • 10 Aqpan, 2022
Túrkistan qalasynda ornalasqan «Áziret Sultan» memlekettik tarıhı-mádenı qoryq-mýzeıi janynan ǵulama ǵalym Qoja Ahmet Iаsaýıdiń qyzy Gaýhar ana kesenesine kelýshilerge arnalǵan sapar ortalyǵy salynyp jatyr.
О́ner • 09 Aqpan, 2022
Birjan saldyń sýreti qalaı salyndy?
Dástúrli qazaq án óneriniń maıtalmany, dúldúl ónerpaz Birjan sal Qojaǵululynyń artynda sýreti saqtalmaǵan. Biraq Birjan atamyzdyń kópke málim myna bir beınesin salǵan qazaq beıneleý óneriniń iri qaıratkeri Ábilhan Qasteev eken. Ol bul jumysty 1966 jyly tolyq tııanaqtaǵan kórinedi.
Qoǵam • 08 Aqpan, 2022
Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵyn úsh dúrkin ıelengen dańqty ushqysh A.I.Pokryshkın «soǵys adam sanyn azaıtady, esesine batyrlardy kóbeıtedi» degen eken. Osy kisi aıtqandaı, 1941-1945 jyldary ǵalamdy dúrliktirgen alapat soǵys qazaq ultyna úsh general syılady. Birinshisi – Sabyr Rahymov 1943 jyly 19 naýryzda áskerı joǵary shen general-maıor ataǵyna qol jetkizse, ekinshisi – Shákir Jeksenbaev 1943 jyly qazan aıynda, úshinshisi – Mońǵolııa áýe kúshteriniń bas qolbasshysy Jaısanyp Múdárisuly 1944 jyldyń sáýir aıynda bul ataqqa ıe bolypty. Bıyl qazaqtan shyqqan tuńǵysh general Sabyr Omarulynyń týǵanyna 120 jyl tolyp otyr.
Rýhanııat • 08 Aqpan, 2022
Jýyqta qolymyzǵa aq qaǵazǵa qara sııamen jazylyp, shekesine «Qart qazasyna» degen taqyryp qoıylǵan segiz shýmaq jyr tústi. Jyrdyń erterekte jazylyp, uzaq ýaqyt saqtalǵany kórinip tur. Qaǵazy sarǵaıyp, mátinniń keıbir bólikteri óshkin tartyp ydyraı bastaǵany baıqalady. Bul jádiger – bilgen qulǵa qundy dúnıe. О́ıtkeni onyń avtory – Shákárim qajy Qudaıberdiulynyń bel balasy Ahat atamyz. Al mátindegi shýmaqtar túgeldeı qapyda qaza tapqan ákeni ańsaǵan zarly joqtaý. Tipti oqyp otyryp «Áke azasy jaıly jyr» degen tirkes tilimizge oralǵandaı...
Qazaqstan • 04 Aqpan, 2022
Qundy jazbalar mýzeıge tabystaldy
Túrkistan qalasynda ornalasqan «Áziret Sultan» memlekettik tarıhı-mádenı qoryq-mýzeıi qory jańa qoljazba kitaptarmen tolyqty.
Suhbat • 03 Aqpan, 2022
«Shyńǵys handa» jıyrmadan astam qazaq jigiti oınady
Qytaı kınogerleri orta ǵasyrda jazylǵan «Mońǵoldyń qupııa shejiresi» atty tarıhı shyǵarma jelisi negizinde 2006 jyly kóp serııaly fılm túsirdi. Bul týyndy Qazaqstan ulttyq telearnasy arqyly elimiz turǵyndaryna birneshe dúrkin kórsetildi. Osy oraıda, biz atalǵan fılmde Shyńǵys hannyń ókil ákesi Meńliktiń rólin somdaǵan qandasymyz – Dálelhan Qadyrulymen az-kem áńgime órbitken edik.
Qoǵam • 02 Aqpan, 2022
Qazaq tiliniń ádebı normasynda kóp qoldanylatyn «qaýym» degen sóz bar. Keıde «ult» uǵymyn osy sózdiń balamasy retinde paıdalanyp júrmiz. Biraq bizdiń paıym boıynsha, «qaýym» ol «ulttan» áldeqaıda aıasy keń túsinik. Mysaly, musylman dinin alaıyq ol jeke ultqa túsken joq, qaýymǵa tústi. Sondyqtan da biz «musylman ulty» dep emes, «musylman qaýymy» dep aıtamyz.
Tanym • 31 Qańtar, 2022
Myna bir fotobeıne áleýmettik jelilerde, sondaı-aq HH ǵasyrda qazaqtan shyqqan ulttyq mýzyka óneriniń dúldúli, ataqty kompozıtor Nurǵısa Tilendıevke qatysty qujattar arasynan únemi ushyrasyp júr. Ári 2007 jyly memlekettik baǵdarlamamen jaryq kórgen «Nurǵısa Tilendıev» atty esse kitapta da jarııalanypty. «Keıipkeri myqty shyǵarma osal bolmaıdy» degendeı, myna sýrette tarlan talant Nuraǵamyz qolyna qoskózdi dúrbini ustap, keń dalany qııadaǵy qyrandaı sholyp otyr.
Tanym • 27 Qańtar, 2022
Zııat Shákárimulynyń qoljazbasy
Qazaq rýhanııatynda orny zor tulǵa hám uly Abaıdyń aqyn shákirtteriniń biri – Shákárim qajy Qudaıberdiulynyń uldary ǵulama ákesiniń izin jalǵaǵan, ónerden úlesi bar jandar bolǵany anyq. Qoldaǵy derekke júginsek, qajy Aıǵansha atty áıelinen Qapyr (Ǵafýr), Jebiráıil, Qabysh, Ahat, Zııat degen tórt ul, Kúlzııa, Jákim, Gúllár degen úsh qyz súıedi. Jebiráıil men Kúlzııa jastaı shetinep ketken deıdi.
Tarıh • 26 Qańtar, 2022
Osy oraıda aıtpaǵymyz, qazaq halqy úshin ótken ǵasyr basy asa aýyr boldy. 1914 jyly 19 shilde kúni (1 tamyz) bastalǵan Birinshi dúnıejúzilik soǵys saldary qazaq halqyna aýyr zardabyn tıgizdi. Alym-salyq túri kóbeıdi. Mysaly, áskerı salyq retinde árbir otbasyna aı saıyn 1,84 rýbl mólsherinde qarjy tóleý mindetteldi. Bul kedeı otbasylaryna aýyr soqty. Osylaı qazaq qoǵamy daǵdaryp turǵan tusta, 1916 jyly 25 shilde kúni patsha II Nıkolaı «Imperııanyń buratana halyqtarynyń er adamdaryn qımyl ústindegi armııanyń qorǵanys hám áskerı qurylystaryn salýǵa, sonymen qatar memlekettik qorǵanys úshin qajet basqa da jumystarǵa tartý týraly» jarlyǵyn shyǵardy. Ondaǵy maqsat: buratanalardy tyl jumysyna jegý arqyly armııa qataryn tolyqtyrýǵa qajet orys sharýalary men jumysshylaryn bosatyp alý bolatyn.
