Pikir • 02 Qyrkúıek, 2020
Ár qazaq nar qazaqqa aınalsa, qane!
Qazaq ne kórmegen dep keıde kólgirsıtinimiz bar. Kóre berý mindet emes shyǵar. Iá, qazaq kórmedi emes, kórdi. Ony joqqa shyǵara almaımyz. Búgin ondaı jel sózben aqtalam deý aǵattyq. Buryn bárin ózge kórsetti. Tózdik. Kóndik. Táýbe, qaıta jandandyq. Irgeli el boldyq. Oǵan da otyz jylǵa taıap qaldy. Olaı bolsa, ótkendi aıta berýdiń qajeti shamaly. Ár nárseniń jón-josyǵy, orny bolady.
Qoǵam • 28 Shilde, 2020
Eldik isti atqarý kimge de bolsa syn. Synnan súrinbeı ótý – paryz. Paryzǵa adaldyq – azamattyq qaryz. Qaryz ben paryzdy qara basynyń qamyna, qubyrdaı qulqynyna ıkemdegender, jurt bolǵaly jutýdaı jutyp, jyrtyǵymyzdy jamaı almaı kelemiz.
Qoǵam • 16 Maýsym, 2020
Tekke tartý, qanǵa qyzý degen uǵym qazaqta álimsaqtan bar. Ol úlkendi qoıyp, shetke ketken balanyń boıynan da tabylyp jatady. Buǵan 2001 jyly muhıttyń arǵy jaǵyndaǵy AQSh-qa «attanǵan» urpaqty izdep barǵanda kózimiz jetken. Qushaǵyńa umtylǵan uldy, etegińnen tartqan qyzdy kórip, qanǵa tartý degen osy eken-aý degenbiz.
Rýhanııat • 04 Maýsym, 2020
Qanshama urpaq ańsap, armandap, zaryǵyp jetken táýelsizdikke qol jetkizgenimizge de úsh on jyldyqtyń júzi bolyp qaldy. Bodandyqtyń qamyty alqymnan alyp, tynysty talaı taryltty. Qasiret tańbasyn da kıgizbeı qoımady. Biraq qaısar qazaqty nıeti qaraýlar joıa da, joǵalta da almady. «Elim-aılap!» júrip qazaq eldigine jetti. Burynǵy babalar bórili baıraq, aq tý ustasa, búgingi jurtymyz úsh birdeı eldik belgisin ornyqtyryp otyr.
Rýhanııat • 02 Maýsym, 2020
Ár aýyldyń óz «Groznyıy» bolǵan
Biz úlkenge uıyǵan ulttyń urpaǵymyz. Sol úlkenniń tobylǵy sapty qamshynyń minsiz órimindeı sózi sot úkimindeı, mirdiń oǵyndaı, sekseýildiń shoǵyndaı bolǵan bir zamandary. Ondaı sóz aıladan emes, daladaı darhan aqyldan shyǵatyny da belgili. Aqyldan shyqqan sózde aqaý da, kemdik te bolmaıdy, tek keńdik, taza tabıǵattaı tamyljyǵan kemeldik qana saltanat quryp turady.
Bilim • 29 Mamyr, 2020
Bilim isi – jurt isi. Ony ult isine aınaldyrý kerektigi álimsaqtan aıtylyp keledi. Ejelgi dáýir alyptarynan bastap, búgingi ǵulamalar da ony jańǵyrtýda. 1017 jyly ómirge kelgen J.Balasaǵunı: «Bilse bilim – kúnde baqyt kisige, úlken ataq sodan keler kishige», depti.
Tanym • 20 Mamyr, 2020
Alapat ashtyq, sum soǵys ómirin qıdy qanshanyń...
«Men ishpegen ý bar ma?» dep Abaı hakim aıtqandaı, qazaq ishpegen ý bar ma? О́ziniń topyraǵyn basyp júrse de ózgege tonaldy, qynadaı qyrylyp, azshylyqqa uryndy. Osy sózderimizge tuzdyq bolatyn qolymyzdaǵy Talas Omarbekovtiń «Asharshylyq», Kóshim Esmaǵambetovtiń «Túrkistandyq áskerı tutqyndar» («Arys» baspasy shyǵarǵan) kitaptary edi. «Asharshylyq» – júz betke jete qoımaıtyn shaǵyn dúnıe. Biraq onda qamtylǵan qasirettiń salmaǵy qorǵasyndaı zilmaýyr. «Saıraı jóneletin» sandar men jer betindegi tozaq otyna sharpylǵandardyń sózi úreıińdi ushyrady. Halyqty juttan buryn jutatý úshin kásibin joıyp, násibinen aıyrǵan eken. Mundaı aramza tásildi bir zamandary muhıttyń arǵy jaǵyndaǵy amerıkalyq baıyrǵy úndisterge ashkózdenip barǵan basqynshylardyń qoldanǵany tarıhtan málim.
Rýhanııat • 06 Mamyr, 2020
Jaqsyny kórý, júzi jyly, sózi túzý adammen tildesýdiń ózi bir ǵanıbet. Shıpajaıǵa barǵanda, emnen keıin top-top bolyp júrgenderdiń arasynan ıman júzdi bireý jyly ushyrasa, tildesýge umtylatyn ejelgi ádetim bar. Bul jýrnalıster qaýymynyń tabıǵatyna bitken ózindik bir ereksheligi bolsa kerek. О́tken jyly Saryaǵashqa tynyǵýǵa barǵanda eńsesi bıik, jetpisten asqan kisi keıde jaıaýlatyp júredi, keıde esikpen tórdeı aq «djıptiń» tizginin qolynda ustaıdy. «E, myqtynyń biri boldy ǵoı!» – dedim ishteı. Biraq jaıaý júrse de, kólikpen kele jatsa da sálemdesý ısharasynan jańylmaı, basyn ızep, kisiligin kórsetip júredi. Surastyra kelsem «Aq-Tilek» degen shıpajaıdyń qojaıyny eken. Iri mekemeniń iri bastyǵy jan tynyshtyǵyn ádemi oılastyrǵan boldy ǵoı dedik ishteı, pendelikke salyp.
Rýhanııat • 29 Sáýir, 2020
Ultty qurtatyn jadaǵaılyq, jalt berip ketetin, ózimshildiktiń qurdym qulyna aınalǵan rýhsyzdyq. Kerisinshe bolsa, kemeldiktiń kókjıeginde tabanyńdy nyq tirep, qadamyń arshyndy bolady. Mereıiń ústem turady.
Rýhanııat • 17 Sáýir, 2020
Ultty saqtaıtyn – rýhanı qundylyq, qadirli qasıet, salt-sana, til, dil, jurtty saqtaıtyn – ıesi sanalatyn qazaqtyń kıeli jeri, nesin aıtasyń, baǵyn ashar, taǵyn bekiter baılyǵy. Osyny túgendegen, túsingen, sóıtip túlete alǵan, urpaǵyna mıras etken elderdiń irgesi berik, eńsesi bıik. Ony qojyratqandardyń tireksiz qalǵan tirligine arǵy-bergi tarıhqa, qazir de sheńber ishinde sherli kúı kórip jatqandardyń únine oı jiberseń ańǵarasyń da alań bolasyń. Eldigimnen aıyrma, azattyǵymdy baıandy et, til kózden, surqaı sózden saqta deısiń. Keıde jylbyraı sóılep,syǵyraıa qarap, asyńdy iship otyryp-aq dastarqanyńdy tilip ketetin aram pıǵyldar az emestigin kórgende, kókeıińe bir tas baılanyp qalǵandaı bolasyń. Mundaı oǵashtaý oıǵa Qarashash Toqsanbaıdyń «Syr-symbat» degen kitabyn oqyp otyrǵanda tap boldyq. Qaı maqalany, suhbatty qarasań da ult ókili: ult óneri, ult ónerpazy, olarmen qanattas ult ardaqtylary, ulttyń salt-sanasy, onyń arǵy bastaýy, bergi jańǵyrýy, qalybyn buzbaı saqtap qalý – bir sózben aıtqanda, qazaq bolmysy aldyńnan shyǵady.
