Saıasat • 27 Qańtar, 2021

Qytaıdyń Afrıkadaǵy «qarjy qarmaǵy»

«Jut jeti aǵaıyndy» demekshi, koronavırýs pandemııasy álemdi birqatar qıyndyqqa dýshar etti. Indet saldarynan kóptegen jumys oryndary jabylyp, qyzmet kórsetý salalary úlken shyǵynǵa ushyrady. Budan bólek, Covid-19-ǵa qarsy vaksına ázir bolǵanymen, ony jetkizý, tasymaldaý máselesi de ózektiligin joǵaltqan joq. Project Syndicate jobasy aıasynda «Egemen Qazaqstan» basylymy jarııalaǵan maqalalar toptamasynda koronavırýstyń teris áserleri týraly sóz qozǵalady. Prınston Ýnıversıtetiniń bıoetıka professory Pıter Sınger koronavırýsqa qarsy vaksınany egýde kezigetin qıyndyqtardy etıkalyq turǵyda taldaıdy. Onyń aıtýynsha, ekpe birinshi kezekte densaýlyq saqtaý salasynyń mamandaryna salynýǵa tıis. Buǵan talas joq. Alaıda ekinshi kezekte kimderge vaksına egilýi kerek? Maqala avtory bul máselege etıkalyq turǵyda qaraýdy usynady. Iаǵnı tizimdi túzer kezde qarııa kisilerdi ǵana emes, násildik jáne etnostyq erekshelikti de eskerý qajet. Queen Mary ýnıversıteti Jahandyq saıasat ınstıtýtynyń halyqaralyq ekonomıka professory Paola Sýbachkı koronavırýs pandemııasy Afrıkadaǵy kedeı memleketterge aýyr soqqy boldy dep esepteıdi. Maqala avtorynyń aıtýynsha, Beıjiń bıligi «qara qurlyqtaǵy» damýshy elderge sharttary qatań nesıelerdi kóptep berip, olardy qarmaǵyna túsirdi dep jazady. Esterińizge salaıyq, álemdegi mańyzdy da ózekti taqyryptar jóninde biregeı kontent ázirleıtin Project Syndicate jobasy maqalalary Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrliginiń qoldaýymen jaryq kórip otyr.

Álem • 27 Qańtar, 2021

Vaksınany bólý máselesi «bas qatyryp» tur

«Jut jeti aǵaıyndy» demekshi, koronavırýs pandemııasy álemdi birqatar qıyndyqqa dýshar etti. Indet saldarynan kóptegen jumys oryndary jabylyp, qyzmet kórsetý salalary úlken shyǵynǵa ushyrady. Budan bólek, Covid-19-ǵa qarsy vaksına ázir bolǵanymen, ony jetkizý, tasymaldaý máselesi de ózektiligin joǵaltqan joq. Project Syndicate jobasy aıasynda «Egemen Qazaqstan» basylymy jarııalaǵan maqalalar toptamasynda koronavırýstyń teris áserleri týraly sóz qozǵalady. Prınston Ýnıversıtetiniń bıoetıka professory Pıter Sınger koronavırýsqa qarsy vaksınany egýde kezigetin qıyndyqtardy etıkalyq turǵyda taldaıdy. Onyń aıtýynsha, ekpe birinshi kezekte densaýlyq saqtaý salasynyń mamandaryna salynýǵa tıis. Buǵan talas joq. Alaıda ekinshi kezekte kimderge vaksına egilýi kerek? Maqala avtory bul máselege etıkalyq turǵyda qaraýdy usynady. Iаǵnı tizimdi túzer kezde qarııa kisilerdi ǵana emes, násildik jáne etnostyq erekshelikti de eskerý qajet. Queen Mary ýnıversıteti Jahandyq saıasat ınstıtýtynyń halyqaralyq ekonomıka professory Paola Sýbachkı koronavırýs pandemııasy Afrıkadaǵy kedeı memleketterge aýyr soqqy boldy dep esepteıdi. Maqala avtorynyń aıtýynsha, Beıjiń bıligi «qara qurlyqtaǵy» damýshy elderge sharttary qatań nesıelerdi kóptep berip, olardy qarmaǵyna túsirdi dep jazady. Esterińizge salaıyq, álemdegi mańyzdy da ózekti taqyryptar jóninde biregeı kontent ázirleıtin Project Syndicate jobasy maqalalary Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrliginiń qoldaýymen jaryq kórip otyr.

Saıasat • 20 Qańtar, 2021

Breksıt taǵdyrdyń jazǵany ma?

Eýropadaǵy bıylǵy jyl birqatar saıası oqıǵamen bastaldy. Birinshisi – Ulybrıtanııa aqyry Eýropalyq odaq quramynan shyqty. Tumandy Albıon bul uıymmen túbegeıli at quıryǵyn kesispegenimen, endigi jerde ekonomıkalyq turǵyda eshkimge baǵynyshty emes. Ekinshisi – Germanııadaǵy Hrıstıan-demokratııalyq odaǵynyń kóshbasshysyn tańdaý. Iаǵnı saıası turǵyda kansler Angela Merkeldiń izbasary anyqtaldy. Project Syndicate jobasy aıasynda «Egemen Qazaqstan» basylymy jarııalaǵan maqalalar toptamasynda osy eki oqıǵa keńinen talqylanady. Ulybrıtanııanyń Lordtar palatasynyń múshesi Robert Skıdelskıı óz maqalasynda Breksıttiń sebepterine úńilip kórgen. Avtordyń paıymdaýynsha, Tumandy Albıonnyń odaq quramynan shyǵýy ýaqyt enshisindegi ǵana sharýa edi. О́ıtkeni tarıhtaǵy oqıǵalar Breksıttiń búgin bolmasa, erteń bastalatynyn kórsetken. Stenford ýnıversıteti Gýver ınstıtýtynyń ǵylymı qyzmetkeri Iozef Ioffe Hrıstıan-demokratııalyq odaǵynyń jańadan saılanǵan tóraǵasy Armın Lashettiń aldaǵy saıasatyna kóz júgirtken. Maqala avtory jańa tóraǵa kansler Angela Merkeldiń ustanǵan saıasatynan aýytqymaıdy dep esepteıdi. Sondyqtan ol Germanııa keleshekte «Merkel mınýs Angela» saıa­satyn, ıaǵnı Merkel baǵytyn Angela hanymnyń ózinsiz-aq jalǵastyra beretinin aıtady. Esterińizge salaıyq, álemdegi mańyzdy da ózekti taqyryptar jóninde biregeı kontent ázirleıtin Project Syndicate jobasy maqalalary Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrliginiń qoldaýymen jaryq kórip otyr.

Álem • 20 Qańtar, 2021

Merkelsiz Germanııa ustanymy

Eýropadaǵy bıylǵy jyl birqatar saıası oqıǵamen bastaldy. Birinshisi – Ulybrıtanııa aqyry Eýropalyq odaq quramynan shyqty. Tumandy Albıon bul uıymmen túbegeıli at quıryǵyn kesispegenimen, endigi jerde ekonomıkalyq turǵyda eshkimge baǵynyshty emes. Ekinshisi – Germanııadaǵy Hrıstıan-demokratııalyq odaǵynyń kóshbasshysyn tańdaý. Iаǵnı saıası turǵyda kansler Angela Merkeldiń izbasary anyqtaldy. Project Syndicate jobasy aıasynda «Egemen Qazaqstan» basylymy jarııalaǵan maqalalar toptamasynda osy eki oqıǵa keńinen talqylanady. Ulybrıtanııanyń Lordtar palatasynyń múshesi Robert Skıdelskıı óz maqalasynda Breksıttiń sebepterine úńilip kórgen. Avtordyń paıymdaýynsha, Tumandy Albıonnyń odaq quramynan shyǵýy ýaqyt enshisindegi ǵana sharýa edi. О́ıtkeni tarıhtaǵy oqıǵalar Breksıttiń búgin bolmasa, erteń bastalatynyn kórsetken. Stenford ýnıversıteti Gýver ınstıtýtynyń ǵylymı qyzmetkeri Iozef Ioffe Hrıstıan-demokratııalyq odaǵynyń jańadan saılanǵan tóraǵasy Armın Lashettiń aldaǵy saıasatyna kóz júgirtken. Maqala avtory jańa tóraǵa kansler Angela Merkeldiń ustanǵan saıasatynan aýytqymaıdy dep esepteıdi. Sondyqtan ol Germanııa keleshekte «Merkel mınýs Angela» saıa­satyn, ıaǵnı Merkel baǵytyn Angela hanymnyń ózinsiz-aq jalǵastyra beretinin aıtady. Esterińizge salaıyq, álemdegi mańyzdy da ózekti taqyryptar jóninde biregeı kontent ázirleıtin Project Syndicate jobasy maqalalary Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrliginiń qoldaýymen jaryq kórip otyr.

Álem • 14 Qańtar, 2021

Parıj kelisimin oryndaýdy keshiktirýge bolmaıdy

Jańa 2021 jyl AQSh-taǵy Kapıtolııdi basyp alý túrli saıası oqıǵalarmen bastaldy. Degenmen, qazirgi tańda álem elderin bir ǵana másele mazalap tur:  «Koronavırýs pandemııasynan zardap shekken ekonomıkany qalaı qalpyna keltiremiz?». Boljam boıynsha, bıyl ishki jalpy ónim baıaý óspek. Project Syndicate jobasy aıasynda «Egemen Qazaqstan» basylymy jarııalaǵan maqalalar toptamasynda osy suraqtarǵa jaýap berilgen. Nıý-Iork ýnıversıtetiniń Stern bıznes mektebiniń ekonomıka professory Nýrıel Rýbını qazirgi álemdegi ahýalǵa sholý jasaǵan. Onyń paıymdaýynsha, koronavırýsqa qarsy vaksınany jappaı egý bastalǵanymen, ekonomıkanyń qalpyna kelýi qıyn. О́ıtkeni damýdy toqyratqan budan basqa da sebepter jeterlik. Aıta keterligi, avtordyń boljamy eń nashar ssenarııge negizdelip jasalǵan. Irlandııanyń burynǵy prezıdenti, BUU Adam quqyǵy jónindegi joǵarǵy komıssary qyzmetin atqarǵan, búginde The Elders tobynyń tóraǵasy Merı Robınson óz maqalasynda Parıj kelisimi týraly áńgimeleıdi. Onyń aıtýynsha, álem elderi jahandyq jylynýǵa jol bermeý úshin óz mindetterin adal oryndaýy kerek. Ásirese koronavırýs daǵdarysy shartaraptyń tize qosyp áreket etýi qajet ekenin kórsetti. Esterińizge salaıyq, álemdegi mańyzdy da ózekti taqyryptar jóninde biregeı kontent ázirleıtin Project Syndicate jobasy maqalalary Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrliginiń qoldaýymen jaryq kórip otyr.  

Álem • 14 Qańtar, 2021

Ekonomıkany qalpyna keltirýdiń qıyndyǵy

Jańa 2021 jyl AQSh-taǵy Kapıtolııdi basyp alý túrli saıası oqıǵalarmen bastaldy. Degenmen, qazirgi tańda álem elderin bir ǵana másele mazalap tur:  «Koronavırýs pandemııasynan zardap shekken ekonomıkany qalaı qalpyna keltiremiz?». Boljam boıynsha, bıyl ishki jalpy ónim baıaý óspek. Project Syndicate jobasy aıasynda «Egemen Qazaqstan» basylymy jarııalaǵan maqalalar toptamasynda osy suraqtarǵa jaýap berilgen. Nıý-Iork ýnıversıtetiniń Stern bıznes mektebiniń ekonomıka professory Nýrıel Rýbını qazirgi álemdegi ahýalǵa sholý jasaǵan. Onyń paıymdaýynsha, koronavırýsqa qarsy vaksınany jappaı egý bastalǵanymen, ekonomıkanyń qalpyna kelýi qıyn. О́ıtkeni damýdy toqyratqan budan basqa da sebepter jeterlik. Aıta keterligi, avtordyń boljamy eń nashar ssenarııge negizdelip jasalǵan. Irlandııanyń burynǵy prezıdenti, BUU Adam quqyǵy jónindegi joǵarǵy komıssary qyzmetin atqarǵan, búginde The Elders tobynyń tóraǵasy Merı Robınson óz maqalasynda Parıj kelisimi týraly áńgimeleıdi. Onyń aıtýynsha, álem elderi jahandyq jylynýǵa jol bermeý úshin óz mindetterin adal oryndaýy kerek. Ásirese koronavırýs daǵdarysy shartaraptyń tize qosyp áreket etýi qajet ekenin kórsetti. Esterińizge salaıyq, álemdegi mańyzdy da ózekti taqyryptar jóninde biregeı kontent ázirleıtin Project Syndicate jobasy maqalalary Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrliginiń qoldaýymen jaryq kórip otyr.

Álem • 08 Qańtar, 2021

Qytaıdyń strategııasy AQSh odaqtastaryn biriktiredi

Bıyl halyqaralyq arenadaǵy eki birdeı mańyzdy oqıǵa álem nazaryn ózine aýdartyp otyr. Birinshisi – AQSh prezıdentiniń aýysýy. Buǵan deıin tórt jyl el basqarǵan Donald Tramp kútpegen sheshimderimen shartarapty sharq urǵyzǵan edi. Onyń Parıj kelisiminen, Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynan shyǵý jónindegi qadamy halyqaralyq qoǵamdastyqty alańdatty. Osy oraıda, demokratııalyq kózqarastaǵy Djo Baıdenniń Aqúı tizginin ustaýy álem úshin aqjoltaı jańalyqqa aınaldy. Ekinshisi – bir jyl boıy jer-jahandy ábigerge salǵan koronavırýsqa qarsy vaksınalar ázirlenip, jappaı qoldanysqa ene bastaýy. Project Syndicate jobasy aıasynda «Egemen Qazaqstan» basylymy jarııalaıtyn búgingi maqalalar toptamasynda jaryq kórgen «Qytaıdyń strategııasy Amerıkanyń odaqtastaryn biriktiredi» atty maqalada avtorlar Aqúı tizginin ustaǵan Djo Baıdenniń negizgi mindeti týraly oı qozǵaıdy. Olardyń paıymdaýynsha, jańa prezıdent óziniń odaqtastaryn biriktirip, Qytaıdyń kúsheıip bara jatqan geosaıası yqpalymen kúresýge tıis. Ispanııanyń burynǵy syrtqy ister mınıstri Ana Palasıo óz maqalasynda 2020 jylǵa sholý jasaı otyryp, ótken jyl tarıh qoınaýyna qalaı enedi degen suraqqa jaýap izdeıdi. Avtordyń aıtýynsha, halyqaralyq qoǵamdastyq ótkennen sabaq alsa ǵana «indet jyly» ózgeris kezeńine aınalmaq. Aıta keteıik, álemdegi mańyzdy da ózekti taqyryptar jóninde biregeı kontent ázirleıtin Project Syndicate jobasy maqalalaryn jarııalaý Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrliginiń qoldaýymen jaryq kórip otyr.  

Koronavırýs • 08 Qańtar, 2021

Koronavırýs jáne memleket

Bıyl halyqaralyq arenadaǵy eki birdeı mańyzdy oqıǵa álem nazaryn ózine aýdartyp otyr. Birinshisi – AQSh prezıdentiniń aýysýy. Buǵan deıin tórt jyl el basqarǵan Donald Tramp kútpegen sheshimderimen shartarapty sharq urǵyzǵan edi. Onyń Parıj kelisiminen, Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynan shyǵý jónindegi qadamy halyqaralyq qoǵamdastyqty alańdatty. Osy oraıda, demokratııalyq kózqarastaǵy Djo Baıdenniń Aqúı tizginin ustaýy álem úshin aqjoltaı jańalyqqa aınaldy. Ekinshisi – bir jyl boıy jer-jahandy ábigerge salǵan koronavırýsqa qarsy vaksınalar ázirlenip, jappaı qoldanysqa ene bastaýy. Project Syndicate jobasy aıasynda «Egemen Qazaqstan» basylymy jarııalaıtyn búgingi maqalalar toptamasynda jaryq kórgen «Qytaıdyń strategııasy Amerıkanyń odaqtastaryn biriktiredi» atty maqalada avtorlar Aqúı tizginin ustaǵan Djo Baıdenniń negizgi mindeti týraly oı qozǵaıdy. Olardyń paıymdaýynsha, jańa prezıdent óziniń odaqtastaryn biriktirip, Qytaıdyń kúsheıip bara jatqan geosaıası yqpalymen kúresýge tıis. Ispanııanyń burynǵy syrtqy ister mınıstri Ana Palasıo óz maqalasynda 2020 jylǵa sholý jasaı otyryp, ótken jyl tarıh qoınaýyna qalaı enedi degen suraqqa jaýap izdeıdi. Avtordyń aıtýynsha, halyqaralyq qoǵamdastyq ótkennen sabaq alsa ǵana «indet jyly» ózgeris kezeńine aınalmaq. Aıta keteıik, álemdegi mańyzdy da ózekti taqyryptar jóninde biregeı kontent ázirleıtin Project Syndicate jobasy maqalalaryn jarııalaý Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrliginiń qoldaýymen jaryq kórip otyr.  

Álem • 23 Jeltoqsan, 2020

«Brıýssel áseri» tehnologııalyq kompanııalarǵa da tıedi

NIý-IORK . Eýropalyq komıssııa taıaýda sıfrly ekonomıkaǵa qatysty negizgi erejelerdi tanystyryp, taǵy bir jahandyq standartty iske qosty. Úlken tehnologııalardyń yqpalyn azaıtýǵa arnalǵan Sıfrly qyzmet akti (DSA) jáne Sıfrly naryq akti (DMA) Apple, Amazon, Facebook, Google jáne basqa da AQSh-ta ornalasqan úlken kompanııalardyń bızneske yqpalyn tómendetýge umtylady. Eýropalyq odaq atalǵan kompanııalardy ınternettiń kúzetshileri retinde belgilep, olardyń naryqty jaý­lap alǵan bıliginiń áserin baqylaýǵa alýdy kózdeıdi.