Altynnyń azdyǵy alańdatady

1993-2009 jyldar aralyǵynda 20 márte jalaýy jelbiregen Azııa chempıo­natynda ánuranymyz nebári úsh ret qana shyrqaldy. Atap aıtsaq, tek Gúljan Isanova, Marıan Ordabaeva jáne Ot­gonseseg Galbadrah syndy balýandar baı­raqty básekede jeńis tuǵyrynyń eń bıik satysyna kóterilý baqytyna bólendi. Toǵyz balýanymyz aqtyq synǵa alqynbaı jetkenimen sheshýshi tusta utyldy. Taǵy 24 jerlesimiz júldegerler qatarynan kórindi. Qysqa qaıyrsaq, shırek ǵasyrdan asa ýaqyt aralyǵynda 36 (3 altyn + 9 kúmis + 24 qola) júlde ıelengen ekenbiz. Áńgimemiz mándi ári sándi bolý úshin endi osy jarystardyń barlyǵyna jeke-jeke toqtalaıyq.

1993 jyl. Makao. Bul jarysta Qa­zaq­stannyń áıelder quramasynyń qorjyny bos boldy. Al sarapqa salynǵan segiz júldeniń barlyǵyn Ońtústik Koreıa men Qytaı teńdeı bólisti. 1995 jyl. Nıý-Delı. Jerlesterimiz úsh júlde aldy. Evgenıı Bogýnova (72 kılo) fınalda utylsa, Valentına Kamsýleva (61 kılo) men Mánshúk Dáýletkereeva (72 kılo) qola medaldy ıelendi. Úndi elinde Ońtústik Koreıa arýlary bes altyn aldy.

1996 jyl. Hoshmın. Janat Nurtazına (66 kılo) men Evgenııa Bogýnova (72 kılo) úshinshi orynǵa taban tiredi. 1997 jyl. Manıla. Qazaqstan dzıýdoshylaryna birde-bir júlde buıyrmady. Segiz júldeni Qytaı, Ońtústik Koreıa, Soltústik Koreıa jáne Japonııa eki-ekiden bólip aldy.   

1999 jyl. Venchjoý. Qytaı elinde janarymyzben jer shuqyp qaldyq. О́z jerinde ótken jarysta Qytaı sportshylary bes ret jeńis tuǵyrynan kórindi.

2000 jyl. Osaka. Kún shyǵys elinde Gúlnar Kósherbaeva (+78 kılo) qola medaldy ıelendi. Japondar – tórt, qytaılar – úsh altyndy qorjynǵa saldy.

2001 jyl. Ulan-batyr. Núrgúl Taǵaeva (63 kılo) aqtyq synǵa deıin jet­kenimen, sheshýshi tusta utyldy. Sholpan Qalıeva (52 kılo) qolaǵa qol jetkizdi. Ja­ponııa balýandary óz elderiniń ánura­nyn bes márte shyrqatty. 2003 jyl. Chedjý. Varvara Masıagınanyń (78 kılo) je­ńip alǵan jalǵyz qolasyn qanaǵat tuttyq.

2004 jyl. Almaty. О́z jerimizde jalaýy jelbiregen jarysta ánuranymyz shyrqalsa dep armandaǵan edik, alaıda úsh qolamen shekteldik. Bul júldelerdiń ıegerleri – Tatıana Shıshkına (48 kılo), Saǵat Ábikeeva (70 kılo) jáne Varvara Masıagına (78 kılo). Komandalyq tartys­ta Japonııanyń qyzdary tórt altyndy ıemdendi. 2005 jyl. Tashkent. Saǵat Ábikeeva (absolıýtti salmaq) – kúmis, Qal­jan Taıjanova (70 kılo) – qola me­daldy moıyndaryna ildi. Kún shyǵys eliniń sulýlary alty ret altynnan alqa taǵyndy.

2007 jyl. El-Kýveıt. Janar Januzynova (70 kılo) altyn tuǵyrǵa bir taban jaqyndaǵanymen, fınalda qarsylasyna áli jetpedi. Marııam Ordabaeva (63 kılo), Saǵat Ábikeeva (78 kılo) jáne Gúljan Isanova (absolıýtti salmaq) úshinshi satyǵa jaıǵasty. Japondar bes altyn oljalady. 2008 jyl. Chedjý. Úsh qyzymyz úshinshi orynǵa taban tiredi. Olar – Sholpan Qalıeva (52 kılo), Janar Januzynova (70 kılo) jáne Gúljan Isanova (+78 kılo).

2009 jyl. Taıbeı. Azııa chempıonatynda Qazaqstannyń áıelder quramasy tuńǵysh ret ánuranymyzdy shyrqatty. Asa aýyr salmaqta aıqasqan Gúljan Isanova barsha jankúıerlerdi qýanysh pen shattyqqa bóledi. Lenarııa Meńǵazova (52 kılo) qola medaldy ıelendi. 2011 jyl. Ábý-Dabı. Gúljan Isanova (+78 kılo) úshinshi oryndy enshiledi. О́zge dzıýdoshylarymyz tegisteı utyldy. Japonııa bes bas júlde oljalady.

2012 jyl. Tashkent. Taǵy da sol jalǵyz Gúljan Isanova (+78 kılo) el namysyn abyroıly qorǵap, qola medaldy moınyna ildi. Komandalyq saıysta úsh altyny bar japondar ozdy. 2013 jyl. Bangkok. Lenarııa Meńǵazova (52 kılo) úzdik úshtikti qorytyndylady. О́zge balýandar jer sıpap qaldy. Japonııa men Ońtústik Koreıa úsh altynnan aldy.

2015 jyl. El-Kýveıt. Marııam Ordabaeva (63 kılo) men Gúljan Isanova (+78 kılo) qola júldeger atandy. Kósh basyndaǵy Japonııanyń úsh altyny bar. 2016 jyl. Tashkent. О́zbekstannyń astanasynda jalaýy jelbiregen Azııa chempıo­naty Qazaqstannyń áıelder quramasy úshin eń tabysty jarys boldy. Osy dodada Otgonseseg Galbadrah (48 kılo) pen Marııam Ordabaeva (63 kılo) altynnan alqa taǵyndy. Gúljan Isanova (+78 kılo) kúmispen kúpteldi. 2017 jyl. Gonkong. Jerlesterimiz arasynan Otgonseseg Galbadrah (48 kılo) kúmis alsa, Zere Bektasqyzy (70 kılo) jáne Gúljan Isanova (+78 kılo) qola júldeni enshiledi. Bes altyny bar Japonııa aldyńǵy lekten kórindi.

2019 jyl. Fýdjeıra. Jýyrda ǵana Bi­rikken Arab Ámirliginde aıaqtalǵan ja­rysta Otgonseseg Galbadrah (48 kılo) qatarynan ekinshi ret kúmis medal­dy keýdesinde jarqyratsa, Sevara Nyshan­baeva (57 kılo) qola júldeger atandy. Par­sy shyǵanaǵynda ótken jarysta Japo­nııa men Qytaı bas júldeni eki-ekiden ıe­lendi.

Mine, Azııa chempıonattarynyń qys­qasha tarıhy osyndaı. Bir ókinishtisi, Qazaqstan quramasy osy jarystarda tek bir ret qana jalpy, komandalyq esepte úzdik úshtiktiń qatarynan kóringen eken. 2016 jyly Tashkentte bizdiń arýlar ekinshi oryndy oljalaǵany jaıynda joǵaryda aıttyq. Sonymen qatar 2011 jyldan beri komandalyq básekelerdiń úzdiksiz uıymdastyrylyp kele jatqanyn da esterińizge sala keteıik. Jeti márte ótken sol jarysta Qazaqstannyń dzıýdoshylary eki ret, ıaǵnı 2013 jáne 2016 jyldary úshinshi orynǵa taban tiredi.

Azııa chempıonatynyń áıelder saıy­synda Qazaqstannyń dzıýdoshylary arasynda eń kóp júlde alǵan Gúljan Isanova ekeni málim. Asa aýyr salmaqta kúresetin ardager balýan 2007-2017 jyldary aralyǵynda uıymdastyrylǵan sary qurlyqtyń basty dodasynda 1 altyn, 2 kúmis jáne 7 qola medal ıelendi. Al qazir­gi kezde Otgonseseg Galbadrahtyń qarqyny qýantady. Ol sońǵy úsh Azııa chempıonatynyń barlyǵynan oljaly oraldy. 2016 jyly Galbadrah altynnan alqa taǵynsa, 2017 jáne 2019 jyldary kúmis medaldy ıelendi.

Jalpy alǵanda Qazaqstannyń áıelder quramasy Azııa chempıonaty men Azııa oıyndarynda biraz júlde alǵany ras. Alaıda tórtkúl dúnıeniń myqtylary jınalatyn jarystarda asyǵymyzdyń alshysynan túsken kezderi tym sırek. Máselen, Olımpııa oıyndarynda (2016 j.) bir júlde ǵana aldyq. Álem chempıonatynda (2017, 2018 j.j.) jeńis tuǵyryna eki márte ǵana kóterildik. Sol júldelerdiń bar­lyǵy jalǵyz O.Galbadrahqa tıe­sili. Biz endi joǵaryda esimi atalǵan dańq­ty balýannyń jeńisti joly ózge jerles­te­rimizge juǵysty bolsyn dep tileımiz...

Betti daıyndaǵan

Ǵalym SÚLEIMEN,

«Egemen Qazaqstan»