Koronavırýs dertiniń aldyn alý boıynsha jedel shtabtyńkezekti otyrysynda Batys Qazaqstan oblysynyń bas sanıtar dárigeri Muhamǵalı Aryspaev óńirdegi ahýal alańdatarlyq ekenin aıtty.

Máselen, jańa jyl bastalǵaly ótken 18 kún ishinde oblys aýmaǵynda covid-19 juqtyrǵan 764 adam anyqtalǵan. Jáne naýqastardyń sany kún saıyn artyp keledi eken.

- Bul naýqastardyń teń jarymy (49%) tumaý, sýyqtııý belgisimen dárigerge qaralǵan kezinde anyqtalǵan. 200 adam, ıaǵnı 26 paıyzy – aýrý adammen qarym-qatynasta bolǵandyqtan tekserilip, vırýs juqtyrǵany belgili boldy, - deıdi Muhamǵalı Aryspaev. Onyń aıtýynsha, qazir óńirde 1199 adam naýqaspen qarym-qatynasta bolǵany úshin medısınalyq baqylaýǵa alynǵan.

Saraptama indet juqtyrǵandardyń 43 paıyzy – kúndelikti jumysqa baratyn adamdar ekenin kórsetti. Sondaı-aq 169 adam – zeınet jasynda bolsa, 44-i – 14 jasqa deıingi balalar eken.

Sanıtarlyq dárigerlerdiń pikirinshe, indettiń jappaı taralýyna ásirese adamdardyń halyq kóp jınalatyn jerge jıi barýy, oqshaýlaný jaǵdaıyndaǵy adamnyń karantın talabyn saqtamaı, týysqandaryna juqtyrýy jáne qoǵamdyq kóliktegi ahýal áser etýde.  

- Biz óńirde barynsha saqtaný sharalaryn engizdik. Karantındik shekteýler kúshinde. Qyzmetkerlerdiń qashyqtan jumys isteýi, kópshilik jınalatyn jerlerdegi tıisti sanıtarlyq talaptar bar. Endeshe nege indettiń qarqyny kún saıyn kúsheıip barady? – dep tóte saýal qoıdy oblys ákimi Ǵalı Esqalıev.

- Halyq koronavırýstyń taralý qaýpine salaq qaraıdy. О́tken jazdaǵy jaǵdaıdy umytty. Jasyrynyp jasaıtyn toı-tomalaq, mereıtoı azaımaı tur, - dedi Muhamǵalı Aryspaev.

Búginde kórneki kafe-meıramhanalarda jıyn-toı azaıǵanymen, olardyń ornyn jekemenshik kottedjder basypty. Olardyń keıbiriniń mekenjaıy tipti óńir basshysyna da belgili eken. Ásirese Oral qalasy mańyndaǵy eldimekenderde mundaı «qyzmet oryndary» az emes tárizdi.

Koronavırýspen kúreste jalpyhalyqtyq qoldaý bolmasa, tek quqyq oryndary men tıisti mekemelerdiń kúshimen indetti toqtatý múmkin emes. «Sondyqtan halyq arasynda nasıhat jumystaryn kúsheıtý kerek», dedi Ǵalı Esqalıev.

13 qańtar kúni aýdandyq bas sanıtar dárigeriniń qaýlysymen Báıterek aýdanynda kópshilik, sporttyq sharalardy, kórme, forým, konferensııa t.b. jıyndardy ótkizýge, sondaı-aq otbasylyq sharalarda jınalýǵa tıym salyndy. Memlekettik jáne kvazımemlekettik sektor mekemeleri qyzmetkerleriniń 80 paıyzy qashyqtan jumys isteýge kóshti.

Osyndaı qaýipsizdik sharalary Bórli aýdanynda da qolǵa alyndy. Bul jerde de kópshilik sharalardyń barlyq túrine tıym salynyp, memlekettik mekeme qyzmetkerleriniń 80 paıyzy, jekemenshik kásiporyn qyzmetkerleriniń 50 paıyzy qashyqtan jumys isteýge kóshti. Saýda úıleri men men óndiristik dúkender jumys ýaqytyn bir saǵatqa shegerdi. Qoǵamdyq tamaqtaný oryndaryna bir mezgilde 30 adamnan artyq klıentke qyzmet kórsetýge tıym salyndy.

Al Jánibek aýdanyndaǵy Borsy aýyly karantınge jabylyp, 14 kúnge eshkim okrýg aýmaǵyna kirip-shyqpaıtyn boldy.

Sońǵy kúnderi Aqjaıyq aýdanynda da vırýs juqtyrýshylar sany ósip ketkendikten, jergilikti sanıtar dárigerdiń qaýlysymen 18-30 qańtar aralyǵynda Chapaevo, Jańabulaq, Qabyrshaqty aýyldarynda kópshilik sharalaryn toqtatyp, mektepke tek bastaýysh synyp oqýshylary baratyn boldy.

Sanıtarlyq shekteý sharalary Oral qalasyn da aınalyp ótpedi. Qalalyq bas sanıtar dárigeriniń qaýlysyna sáıkes, 21 qańtardan bastap óndiristik jáne azyq-túlik bazarlary, saýda úıleri men saýda ortalyqtary jeksenbide jabylady. Qoǵamdyq tamaqtaný oryndarynda kópshilik jıyn ótkizýge qatań tıym salynyp, ara qashyqtyǵy saqtalǵan 30 adamǵa deıin ǵana qyzmet kórsetiledi. Halyqqa qyzmet kórsetý oryndarynyń da jumys ýaqyty qysqarady.

Árıne, joǵaryda aıtylǵannyń bári – indettiń aldyn alý, taralýyna tosqaýyl qoıý sharalary ǵoı. О́ńirdegi medısınalyq mekemeler vırýspen betpe-bet kúresýge de barynsha daıyndalǵan. Oblystyq densaýlyq saqtaý basqarmasynyń tizginin jaqynda ustaǵan Arman Qalıbekovtiń aıtýynsha, óńirde juqpaly aýrýlar stasıonarynyń sany – jeteý. Bul aýrýhanalarda bir mezgilde 579 adam em ala alady. Qazir bul oryndar jartylaı tolyq, ıaǵnı 300 syrqat emdelýde.

- Infeksııalyq aýrýhanalarǵa táýligine 20 naýqas túsýde, olardyń teń jartysyna alǵashqy kúnderi reanımasııalyq kómek kórsetiledi. Syrqat jandardyń 77 paıyzy – jasy 60-tan asqan egde adamdar. Ásirese qosalqy sozylmaly syrqaty bar naýqastar jansaqtaý bólimine jıi túsedi. Sondyqtan úlken kisilerge, qarııalarymyzdyń asa saq bolýyn, kópshilik jıyndarǵa barmaýyn ótinemiz, - deıdi Arman Talǵatuly.

Shtab otyrysynda Oral qalasynyń ákimi Abat Shynybekov monıtorıngtik toptardyń jumysy týraly baıandady. Máselen, jyl basynan beri qalada shekteý sharalarynyń 8 márte buzylǵany anyqtalǵan. Ol jóninde hattama túzilip, tıisti oryndarǵa berilgen. Sondaı-aq qalaishilik avtobýstarda da sanıtarlyq talaptar buzylyp, 6 oqıǵa hattalǵan.

- Monıtorıngtik top áleýmettik jeliler men buqaralyq aqparat quraldaryn qadaǵalap, kópshilik sharalar ótkizý týraly habarlandyrýlardy da kózden tasa etpeıdi. Mysaly, «Siberia» restobarynyń ereje buzǵany týraly aqparat rastalyp, qalalyq sanıtarlyq-epıdemıologııalyq qyzmet mamandary tekserýdi bastady. Sondaı-aq Bılaın, Ksel, Tele2, Altel sekildi baılanys operatorlarymen kelissóz júrgizip jatyrmyz, olar ruqsat berse, monıtorıngtik toptar abonomentterdiń – ıaǵnı uıaly baılanys qyzmetin paıdalanýshylardyń bir jerge kóp jınalǵanyn anyqtaý ońaı bolady, - deıdi Abat Abaıuly.

2021 jyl bastalǵaly beri Oral qalasynda karantın tártibin buzǵan «Gákký», «Marsel» kafeleri, «Aızat» banket zaly jáne «Albına+», «Maqpal», «Adelıa» meıramhanalary aýdanaralyq mamandandyrylǵan ekonomıkalyq sottyń qaýlysymen 3 aıǵa jabylǵan eken. Dál qazir «Aıbat» meıramhanasy, «Iýbıleınyı» banket zaly, «Alǵabas»karaoke-bary men «Báıterek» kofe-barynyń isi sotqa joldanǵan.

О́tken jyldyń esebine qarasaq, 2020 jyly ákimshilik quqyqbuzýshylyq týraly 1128 hattama toltyrylyp, jalpy kólemi 67 172 040 teńge aıyppul salynǵan.

Al qańtar bastalǵaly monıtorıngtik toptar 220 márte reıdke shyǵyp, 2637 nysandy teksergen. 7 nysanda sanıtarlyq talap tártibi buzylǵany anyqtalyp, 21 hattama toltyrylǵan. Barlyǵy 1 093 875 teńge kóleminde aıyppul salynǵan.

P.S. Osy indet bastalǵaly Batys Qazaqstan oblysynda koronavırýs juqtyrǵan 9985 adam tirkelgen eken. Sonyń ishinde 175 adam qaıtys bolǵan. «О́tkennen sabaq alaıyq, qaýipti vırýstan saqtanaıyq. Ol úshin karantındik sharalardy qatań saqtaý qajet. Biz «qyzyl aımaqqa» enýge bir qadam ǵana qalyp turmyz. Eger indettiń taralýy báseńdemeı, osylaı órshı beretin bolsa, oblys aýmaǵynda qatań shekteýler engizýge májbúr bolamyz. Bul adamdardyń kúndelikti tirligine de, ekonomıkalyq damýymyzǵa da teris áser etedi. Sondyqtan barsha oblys turǵyndaryn jaýapkershilikke shaqyramyn» dedi shtab otyrysyn qorytyndylaǵan Ǵalı Esqalıev.