Aqadyrdyń aqjoltaıy

Ersaıyn Omarov degen bapker eki kózi ottaı janǵan balaqaıdy birden baıqaǵan-tyn. Sol kúnnen bastap uly kúres óneri jas órendi sıqyrdaı arbap, basybútin baý­rap alǵan edi.

Ersaıyn aǵaıynyń ózi sambo kúre­sinen sport sheberi eken. Odan bólek, bala syryn tereń meńgergen suńǵyla maman bolyp shyqty. Shalt qımyldy shıraq ba­lanyń talpynǵan júregine jol taba bildi. Sodan da bolsa kerek, bala Rahat jat­tyǵý­dyń bir de bireýin jiber­meıtin boldy.

Bilikti bapker shákirtiniń boıyna qazaq kúresiniń, dzıýdonyń jáne sam­­bonyń ádis-aılasyn sińire berdi. Ara­lasyp, bylyǵyp ketedi-aý demedi. Ishindegi eń keregin ózi tańdap alady-aý degen senimi nyq bolsa kerek.

Arada jyldar zýlap óte shyqty. Orta mektepti bitirgennen keıin Rahat Qaraǵandyǵa kelip, polıtehnıkalyq kolledjge oqýǵa tústi. Elektr-mehanık mamandyǵyn kup kórgen.

Balań jigit stýdenttik shaqtyń qy­zyldy-jasyldy qyzyǵyn emes, kúres­tiń jankeshti eńbekke toly jattyǵýyn tańdady. Eldiń balasy ermek qýyp júr­gende, Rahat qaladaǵy «Eńbek» sport keshenine baryp, sondaǵy «Jas suńqar» kúres mektebindegi Dáýren Adambaev syndy bapkerdi taýyp alǵan.

Ýaqyt óte kele úsh kúresti birdeı alyp júrý qıynǵa soqty. Onyń ústine dzıýdonyń da erejesi jıi ózgerip, kilem ústindegi qımylynan jańyldyra bergen. Máselen, samboda aıaqtan ustaýǵa bolsa, endi japon kúresinde ol ádiske tyıym salyndy. Sodan birjolata ózine jaqyn sambony tańdaǵan. Munysyn sambodan Qaraǵandy oblysynyń aǵa bapkeri Dáýren Adambaev ta qup kórgen edi.

Alysqa sapar shegip, dodaǵa túsken alǵashqy iri jarysy Koreıanyń Chhondjý qalasyndaǵy álem chempıonaty boldy. Tolyspaǵan tájirıbe bar, kemeline kelmegen bap bar, osynyń bári jıylyp kelip tobyqtan qaqqan edi. Qola júldeni qanaǵat etýge týra kelgen.

Iá, kúrestegi joly aýyrlaý boldy. Jaraqat jaǵadan aldy, tur­mys jaǵdaıy da etekten tart­ty. Erte úılendi, onyń da ja­ýap­ker­shiligi zildeı edi. Biri­nen soń biri eki ul dúnıege kelgen. Al bul bolsa, oblys ortalyǵynan otyz shaqyrym jerdegi Su­ryp­taý eldi mekeninen Qara­ǵandydaǵy jattyǵýyna kúnde avtobýspen qatynap júretin. Munyń qanshalyqty mehnatty ekenin endi ózińiz baǵamdaı berińiz: jumysynan shyǵa salyp, jattyǵýǵa ketedi. Keshki on-on birdiń kezinde silesi quryp úıge kelip qulaıdy... Áıteýir, jumysyndaǵy Januzaq Qabdı, Serik sekildi basshylaryna rahmet, jarystardan qaldyrmaı jiberip turdy...

Syn saǵattarynda Janat Omarbekov esimdi naǵashysynyń qoldaýy myqty demeý boldy. Jaraqat alǵanynda, kúıbeń tir­liktiń taýqymetin tartqanynda, tipti kú­resti tastadym degen kezderinde osy na­ǵa­­­shysy janynan tabylyp, súıeý bola bildi.

Rahattyń armany zor edi: úlgi tutqan aǵasy Beıimbet Qanjanovtaı álem chempıony bolsam dep armandaıtyn. Sol armanyna ol byltyrǵy jyldyń sońyna qaraı Tashkentte ótken dúnıejúzilik dodada qol jetkizdi.

Bul chempıonatta Rahat Jańanıet 64 kılo salmaq dárejesinde tórt beldesý ótkizdi. Alǵashqy tartysta grek balýa­nymen synǵa túsken. Osy dodada top jarady-aý degenderdiń aldyńǵy qatarynda atalǵan myqtynyń biri edi. Biraq Ellada eliniń eri bizdiń balýannyń tegeýrinine shydas bere almady. Odan keıin túrik bal­ýanymen shyqty. Esesi ketken balýannyń biri osy edi: sonyń aldyndaǵy Azııa chempıonatynda 1:1 esebimen teń túskeninde, tóreshilerdiń sheshimimen jeńilgen-tuǵyn. Shap berip ustaǵannan shyr aınaldyrdy... Jartylaı fınalda muny belorýs balýany Pavel Gladkıh kútip turdy. Babynda bolǵannan keıin be eken, ony op-ońaı jeńdi. Sóıtip, fınalǵa kúsh-qýatty shyǵyn qylmaı, tyń shyqqan.

Sheshýshi beldesýde buǵan qarsy Azııa­nyń bes dúrkin chempıony, Álem kýbogynyń eki márte jeńimpazy, 2018 jyly Býharestte ótken álem chempıo­natynyń altyn júlde ıegeri Hýshkadam Hýsravov shyqty. Tájik balýany mu­nyń aldynda elordada ótken Qanat Baı­sholaqov atyndaǵy halyqaralyq týrnırde Rahattan 0:9 bolyp tas-talqan jeńilgen edi. Sonda da jyǵylǵanyn moıyndaǵysy kelmeı, álem chempıonatynda kórermin seniń áýseleńdi degendeı tisin qaırap ketken-tin...

Bizdiń jigittiń sheshýshi synda aq almastaı jarqyldaǵany ras edi. Jaǵadan ustaǵan bette óziniń súıikti ádisi – «keri dıirmendi» kelistirip turyp oryndaǵan. Qar­sylasy aıaǵy aspannan kelip, boz kilemniń ústine aı­nalyp kelip top ete tústi. Osy­nyń aldyndaǵy taǵy bir jasaǵan ádisi bar, tablodaǵy esep 8:0 bo­lyp jarq etken! Tóreshiler ári qaraı kúresti jalǵastyrýdyń máni joq bolǵan soń, biraýyzdan sheshim qabyl­dap, beldesýdi toqtatqan edi.

Sóıtip, jıyrma besten jańa asqan jampoz jigit jeńis tuǵyrynyń eń bıik satysyna kóterildi de, Tashkenttiń tórinde onyń qurmetine elimizdiń ánurany shyr­qaldy.

Tashkentten top jaryp kelgen chempıondy Qaraǵandy oblysy sportynyń basshysy kútip alyp, qolyndaǵy bar múmkindigimen syı-sııapatyn jasady. Chempıonnyń oblys ákimi Jeńis Qasym­bektiń ókimimen joǵary jetis­tigi bar sportshylar úshin arnaıy taǵaıyndalǵan 300 myń teńge kólemindegi aı saıynǵy stıpendııany ala bastaıtynyn da es­tidik.

Al endi Rahat Jańanıet eńbek ete­tin alpaýyt kásiporyn – Qazaqstan temir jolynyń basshylyǵy osyndaıda myrza kóńilmen jomarttyq tanytsa deısiń. Álem chempıony bolyp, qazaqtyń atyn kúlli álemge tanytqan aımańdaı uldyń úısiz-kúısiz júrgenin eskerip, qoltyǵynan demep jiberse, temir jol syndy iri kompanııanyń yrysy ortaıyp qalmas edi-aý.

Iá, sol Tashkenttegi dúnıejúzilik dodada qyzdar arasyndaǵy synda top jar­ǵan Gúldana Álmuhanbetovany Aq­taý halqy aıaǵyn jerge tıgizbeı kútip aldy dep estigenbiz. Namysty qoldan bermegen arýdy arǵymaqqa da mingizgen, jańa úıge de kirgizgen eken.

О́ńir sportynyń tarıhyna úńilsek, Rahat Jańanıet sambo boıynsha Qara­ǵandy oblysynan shyqqan úshinshi álem chempıony eken. Birinshisi – Jańaarqanyń kóginde janǵan jaryq juldyz Qanat Baısholaqov. Áıgili balýan altyn júldege 1984 jyly Madrıd qalasynda qol jet­kizdi. Aıta ketken jón bolar, Qanat Baı­sholaqov – sambo kúresi boıynsha qazaq­tan shyqqan tuńǵysh álem chempıony. Odan keıin arada 31 jyl ótkende Beıimbet Qanjanov olja saldy. Aqsý-Aıýlynyń aqsuńqar uly 2015 jyly Marokkonyń Kasablanka qalasynda ótken álem chempıonatynda 52 kılo salmaq dárejesinde altynnan alqa taqqan edi.

Endi, mine, bolat joldyń boıyndaǵy Aqadyr atty beketten shyqqan aqjoltaı jas álemdik dodanyń eń bıik shyńyn baǵyn­dyrdy. Al aldaǵy Olımpıadanyń baǵdar­lamasyna sambonyń enýi múmkin degen aqpardy esepke alsańyz, bul jeńistiń quny tipti de sharyqtaı túspek. Tegi mundaı súıinishti oqıǵa, tolaıym tabys kúnde bola bermeıdi. Shúmektep tókken ter, shydas bergen tózim jemisin bergen jeńistiń laıyqty baǵasy erte me, kesh pe, túbi beriletinine, ári shoıyn joldyń eki tizgin, bir shylbyryn qolyna ustaǵan azamattardyń «Altynnyń qolda barda qadiri joq» degizbeıtinine kúmánsiz sengimiz keledi!