Shetelde oqýdyń artyqshylyǵy men kemshiligi

Sońǵy 10 jylda shetelde bilim alý qalypty jaǵdaıǵa aınaldy. «Bolashaq» baǵdarlamasynan bólek, qazaqstandyq stýdentterge álemniń ár buryshyndaǵy kez kelgen memleket arnaıy tegin grant usynady. Tek til meńgerip, tıisti qujattardy talapqa saı tapsyryp, táýekel ete bilse bolǵany. Bul múmkindikti qalt jibermegenderdiń biri – Aızere Orymbaı.

Ol óziniń eńbekqorlyǵy men tabandylyǵynyń arqasynda qazir Ońtústik Koreıanyń Tegý qalasyndaǵy Kenbýk ulttyq ýnıversıtetine grantqa tústi. Mamandyǵy – «Medıa jáne kommýnıkasııa». Aızere ázirge koreı tilin jetildirý maqsatynda Pýsan shet tilder ýnıversıtetinde oqyp jatyr.

– Bilim-biligińdi jan-jaqty damytyp, jańartyp otyrmasań, ýaqyt óte qajetke jaraýdan qalady. Men bakalavr men magıstratýrany Astanadaǵy L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetinde oqydym. Stýdent kezimnen koreı serıaldaryn kórgendi unatatynmyn. Odan qaldy jasóspirim shaqtan shetelde oqýdy armandaıtyn edim. О́zime maqsat qoıyp, koreı tilin úırene bastadym. Magıstratýraǵa túsý joldaryn qarastyrdym. Osylaısha Koreı úkimeti bólgen grantty utyp aldym. Olar meniń oqý aqymdy, baratyn ushaq bıletimdi tolyq ótedi. Buǵan qosa aı saıyn 380 myń teńge kóleminde shákirtaqy beredi. Munda stýdentter úshin barlyq jaǵdaı jasalǵan. 24 saǵat jumys isteıtin kitaphana, kez kelgen jerde ınternet júrgizilgen. Tipti ýnıversıtettiń ishinde fıtnes ortalyǵy, qyzdarǵa arnalǵan manıkıýr oryndary da bar. Eń mańyzdysy, názik jandar úshin bul aýmaq óte qaýipsiz, – dedi Aızere Orymbaı.

Aızereniń pikirinshe, shetelde oqyǵan­nyń qolaısyz tustary da kezdesedi. Bir qyzyǵy, Koreı úkimeti eger stýdent sa­baqqa bir kún qatyspaı qalsa, sol kúnniń oqý aqysyn qaıtaryp alady eken. Bul – ózi­mizdiń ulttyq valıýtaǵa shaqqanda shama­men 10 myń teńge. «Sondyqtan sa­baq­qa kelý qatań tekseriledi», deıdi ol.

– Máselen stýdent aýyryp qaldy delik. Stýdent ýnı­versı­tettiń emhanasyna kelip, dáriger tek­­serisinen ótýge tıis. Eger syrqaty kúr­deli bolsa, oqý ornynyń medısına­lyq qyz­metkerleri qaladaǵy basqa aýrý­­hanalarǵa baǵyttaıdy, – dedi A.Orymbaı.

Buǵan qosa, Ońtústik Koreıada áleýmettik jaǵdaı turaqsyz. Tamaqtyń baǵa­sy sharyqtap tur. Máselen 5 myń teń­gege eki túıir alma ǵana alýy­ńyz múm­kin. Sondaı-aq koreı tilin bilme­se­ńiz, kóptegen qıyndyqpen betpe-bet kelýi­ńiz yqtımal. Munda qosymsha, arnaıy qurylǵylar jáne qyzmet kórsetý ortalyqtary kóbinese óz tilinde jumys isteıdi.

Kezinde shetel asyp, bilim qýǵan jas­tyń biri – Qarlyǵash Eshanova. Ol Uly­brıtanııadaǵy Lıverpýl ýnı­­versı­­­tetinde oqyǵan. Ekinshi dáre­jedegi ǵy­lymı deńgeıin alyp, ekolog atandy. Qazir bilimin qazaq jastaryn damytýǵa arnap júr. 20-dan as­tam shákirti de bar. Keıipkerimizdiń sózin­she, álemdik beldi ýnıversıtetterde oqýdyń da óz aýyrtpalyqtary bar.

– Álemdegi eń úzdik ýnıversıtet­ter­diń basym bóligi – Ulybrıtanııaǵa tıesili oqý oryndary. Sózsiz, sapaly bilim beredi. Mundaǵy zerthanalardyń jabdyqtalýy, oqytylý júıesi, kitaphanalardyń baılyǵy jaǵynan stýdentterge óte qolaıly. Munda ekologııany oqý úshin, Ýels shtatynan bastap, Anglııaǵa deıin tutas eldi aralap shyqtym. Iаǵnı sabaqtar ýnıversıtet sheńberimen shektelip qalmaıdy. Tabıǵatqa, teńizge shyǵý sııaqty praktıkalyq sabaqtar kóp bolady. Kez kelgen jerde ǵylymı-zertteý ortalyqtary bar. Biraq shetelde bizdegideı erkinsip júretin júıe joq, erke balanyń ssenarııi júrmeıdi. Bul erekshe kúsh-qaırat, erik jigerdi qajet etedi. О́zim alǵash oqyǵan jyl­dary bir pánge qajetti tapsyr­ma úshin kitap­hanada 4-5 saǵatymdy arnaı­tyn­­myn. Keıde qonyp ta qalatyn ýaqyt­tar az bolmady. Sebebi shetelde sabaq beretin ustazdar sizdiń qaı jaqtan kelgenińizdi, burynǵy bazalyq bilimińizdiń bar-joǵyn elemeıdi. Olar sizderge ózderindegi bilim berý standartyn bilýi kerek degen qaǵıdany ustanyp, tapsyrmalar júkteıdi. Demek sizdiń óreńiz álemdik standarttardy qabyldaýǵa daıyn bolýy qajet. Shydamdylyq pen ójettilik te kerek. Sebebi mundaǵy qatań talapqa shy­da­maı, oqýdan qol úzip qalǵan tanys­tarym da boldy, – dedi Q.Eshanova.

Baıqaǵanymyzdaı, shetelde oqý – erik-jigerdi, eńbekti, sonymen qatar kóp izdenisti, óz betinshe úırenýdi talap ete­di. Jalpy, qazir bilektiń kúshine emes, bi­limge arqa súıeıtin zaman. Tala­by taý­daı jastar muny eskerip, jat jer­de júrip oqýdyń qıyndyǵy men aýyrt­palyǵyna qaramastan, qarym-qabi­leti men bilim-biliktiligin tereńdetip júr. О́ıt­keni olar kez kelgen bilim – bolashaq­qa sa­lyn­ǵan jaqsy ınvestısııa dep biledi.