Qazaqstan – Eýropalyq odaq: Iri saýda seriktestigi

Muny Sholpan-Ata qalasynda ótken «Ortalyq Azııa – Eýropalyq odaq» formatyndaǵy ekinshi kezdesýde Qa­zaq­stan Prezı­denti Qasym-Jomart Toqaev basa aıtty. Ol ótken jyl­dyń qory­tyndysy boıynsha Eýropa­dan Qazaq­stanǵa tartylǵan ınvestısııa 23 paıyzǵa artyp, 12,5 mıllıard dollarǵa jetkenin málimdedi.

«Táýelsizdik jyldarynda biz shetelden 350 mıllıard dollardan asa tikeleı ınvestısııa tarttyq. Onyń jar­tysyna jýyǵy Eýroodaq elderine tıesili. Eýropalyq odaq – Qazaqstannyń eń iri saýda seriktesi. Bizdiń syrtqy saýdamyzdyń 40 paıyzdan astamy osy uıymnyń úlesine tıesili. Byltyr Qazaq­stannyń Eýroodaq elderimen ózara taýar aınalymy 40 mıllıard dol­lar­dy qurady. 2025 jylǵa qaraı bul kórsetkishti 50 mıllıard dollarǵa jet­kizý úshin bizde barlyq múmkindik bar dep sanaımyn», dedi Prezıdent.

Qazaqstan Eýropa elderine arasyn­daǵy kólik-logıstıkalyq ınfraqu­rylymdy damytý máselesine ekinshi basymdyq retinde nazar aýdarady. Máse­len, qazirgi ýaqytta Eýropaǵa eksport­talatyn Qazaqstan munaıynyń 80 paıyzy Kaspıı qubyr konsorsıý­my arqyly júzege asyrylady. Osy oraı­da, ortaq múddeni eskere otyryp, strate­gııalyq turǵyda mańyzdy osy qu­byr arqyly munaıdyń uzaq merzimdi jáne turaqty jetkizilýin qamtamasyz etý úshin Eýroodaq ári qaraı da qoldaý kórsete beredi degen senim artady Qazaq­stan.

Memleket basshysy Qyrǵyzstandaǵy kezdesýde basqa baǵyttar boıynsha jet­kiziletin munaı eksportynyń pers­pek­tıvalaryn aıqyndap bergen edi.

«Mysaly, jyl basynan beri Qa­zaqstan munaıyn «Aqtaý – Baký – Tbılısı – Jeıhan» baǵyty boıynsha jylyna 1,5 mıllıon tonna kólemde jóneltý jumysy bastaldy. Orta merzimdi perspektıvada biz «Aqtaý – Batýmı» baǵyty boıynsha Transkaspıı baǵytynyń qubyry arqyly jóneltý kólemin ulǵaıtýdy josparlap otyrmyz. Sonymen birge Qazaqstan «Drýjba» qubyry arqyly Germanııaǵa munaı jetkizý isin júzege asyra bastady. Bıyl jyl basynan beri 90 myń tonna kóleminde munaı jetkizildi. Bul kórsetkishti 1,2 mıllıon tonnaǵa deıin jetkizýge áleýetimiz jetkilikti jáne ony keleshekte arttyrýǵa múmkindigimiz bar», dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Sondaı-aq Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Germanııaǵa tasymaldaıtyn munaı kólemin jylyna 200 myńnan 1,2 mln tonnaǵa deıin arttyrýdy usyndy. Ol osylaısha Eýroodaqtyń embargosyna ushyraǵan Reseı munaıyn almastyrýdy usynǵan.

2023 jyldyń alǵashqy bes aıynda Qazaqstan Germanııanyń Shvedt qalasyndaǵy munaı óńdeý zaýytyna (Reseı-Ýkraına soǵysyna deıin «Rosneftige» tıesili bolǵan) 90 myń tonna munaı jibergen. Osy qarqynmen Qazaqstan Germanııaǵa jyl sońyna deıin 200 myń tonna munaı jóneltedi. Q.Toqaevtyń sózin­she, Qazaqstan tasymaldaý kólemin kemin­de 6 ese arttyra alady.

«Bul kórsetkishti jylyna 1,2 mln tonnaǵa deıin arttyratyn áleýet bar», dedi Q.Toqaev. Qazaqstan 2023 jyly Eýroodaqqa tasymaldaıtyn mu­naı kó­le­min arttyrǵan. Ulttyq statıs­tıka bıýro­synyń málimetinshe, alǵashqy toq­san­­da Qazaqstan EO-ǵa munaıynyń 71 paıyzyn tasymaldaǵan, byltyr osy kezeń­de bul kórsetkish 65 paıyz bolǵan.

Germanııadan bólek, Qazaqstan mu­naıyn Italııa da alyp jatyr. So­ǵysqa deıin ony reseılik «Lýkoıl» shıkizat­pen qamtamasyz etken. Ita­lııaǵa tasymaldanǵan munaı kólemi alǵashqy toqsanda jalpy kólemniń 38 paıyzyn quraǵan. Byltyr bul kórsetkish 28 pa­ıyz boldy. Fransııaǵa tasymaldanǵan Qazaqstan munaıy 5-ten 7-ge, Rýmynııaǵa jetkizilgen munaı kólemi 4 paıyzdan 7 paıyzǵa deıin ulǵaıǵan.

Premer-mınıstr Álıhan Smaıylov pen Eýropalyq komıssııanyń vıse-prezıdenti Marosh Shefchovıch Qazaqstan men Eýropalyq odaq arasyndaǵy saýda, ınvestısııa, energetıka, kólik jáne logıstıka salalaryndaǵy yntymaqtastyqty nyǵaıtý máselelerin talqylaǵan kezde de Qazaqstan Eýropalyq odaqpen ınvestısııalyq seriktestikti odan ári tereńdetýge jáne ózara saýdany ártaraptandyrýǵa múddeli ekenin atap ótti. Sonymen qatar sońǵy jyldary asa mańyzdy shıkizat salasyndaǵy yn­tymaqtastyqty damytý máselesi de ózekti bolyp otyr.

Álıhan Smaıylov ótken jyly COP-27 konferensııasy aıasynda Eýro­komıssııa basshysy Ýrsýla fon der Lıaıenmen birge osy baǵyttaǵy yntymaqtastyq týraly memorandýmǵa qol qoıylǵanyn eske saldy.

«Qujat ekonomıkanyń naqty sektor­laryndaǵy áriptestigimizdi nyǵaıtý boıynsha naqty is-sharalardy kózdeıdi, onyń negizgi elementi «jasyl» tehnologııalardy engizý bolyp tabylady. Bul osy saladaǵy ortaq maqsattarymyzdy júzege asyrýǵa qosymsha serpin beretini sózsiz», dedi Premer-mınıstr.

О́z kezeginde Marosh Shefchovıch Eýro­palyq odaq buǵan deıin qol jet­kizilgen barlyq ýaǵdalastyqty júze­ge asyrýdy jalǵastyrýǵa daıyn ekenin atap ótti.

«Meniń respýblıkaǵa saparym Eý­ro­­palyq odaqta Qazaqstandy asa mańyz­­dy strategııalyq seriktes retin­de kóretinimizdi dáleldeıdi. Biz ózara taýar aınalymynyń artqanyna qýa­nysh­­tymyz jáne sizdiń eldegi eń iri ınves­torlardyń biri bolǵanymyzdy maq­ta­nysh tutamyz. Meniń saparym­da sizderdiń mınıstrlerińizben kezde­sýler­diń barlyǵy sátti ótti. Biz birlese jumys isteýge bolatyn ortaq joba­lar­dy talqyladyq. Barynsha tyǵyz ynty­maqtastyqty ári qaraı nyǵaı­tý – biz­diń kún tártibimizde turǵan negiz­gi máse­lelerdiń biri», dedi Marosh Shefchovıch.