Keıipkerimiz áńgimeni sáýlet óneri men qurylys salasyna qalaı kelgeni­nen bastady. О́zimizdi de qyzyqtyryp otyr­ǵany osy saýal edi. Aıtýynsha, mamandyq tańdaý degen mańyzdy iste uzaq oılanǵan. Tańdaý jasaý ońaıǵa túspegen.

– 2002 jyly men L.N.Gýmılev atyn­daǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversı­tetiniń sáýlet fakýltetine tústim. Odan buryn ózimdi basqa mamandyqtarda synap kórgen edim. Mysaly, Almatyda munaı salasynda oqyp, Qaraǵandydaǵy IT-sektorynda avtomattandyrylǵan jobalaý júıesinde de bilim aldym. Oǵan múldem qyzyqpadym. Osydan keıin men sáýlet ónerine den qoıa bastadym, – deıdi Ashat.

Bul kez elordanyń endi-endi qanat jaıyp, qurylys qarqyny qyzyp turǵan shaq edi. «Temirdi qyzǵan kezde soq» degendeı, Ashat naǵyz sáýlet­shi retinde ózin baıqastap, jeke seriktes­tigin qurady. Onda shamamen otyzǵa jýyq adam eńbek etip, memlekettik jáne jekemenshik sektorlar úshin ártúr­li óndiristik ǵımarattardy jobalaýdy qolǵa alady. Damýdyń jańa kezeńine aıaq basqan astanamen birge túlegen ol birneshe jylǵy tájirıbesin EKSPO-2017 kórmesin ótkizýge daıyn­dyq kezinde sátti ushtastyryp, túrli vıdeo, aýdıo kórmeler uıymdas­tyryp, sheteldik kompanııalarmen jumys isteı bastaǵanyn eske aldy.

– EKSPO-2017 kórmesinen keıin osy ýrbanıstıka ortalyǵyna keldim. Ony jańadan qaıta qurdyq. Ol kezde qala ákimi Áset Isekeshev bolatyn. Ákimdikke sáýlet pen qala qury­lysynyń keıbir jańa baǵyttaryn tal­qylaý úshin alań qurý týraly usy­nys jibergen edik. Osylaısha 2016 jyly elordanyń bas jospary bo­ıynsha jobalaý tobynyń quramyna kirdim. Kóp uzamaı qalanyń bas jos­paryna konkýrs jarııalanyp, búginge deıin iske asyryp kelemiz, – degen ol úlken qalalardaǵy qolaısyzdyq máselesiniń ýshyǵyp turǵanyn, bul rette astanalyq jaıaý júrginshilerge kóshede yńǵaısyzdyqtyń bar ekenin aıtyp ótti. О́ıtkeni ol basqaratyn ýrbanıstıka ortalyǵynyń negizgi mindeti de osy – qalada jaıly orta qalyptastyrý. «О́tken ǵasyrdyń toqsanynshy jyldary bizde óz betimizshe oqý prosesi boldy, eshkim baqylaǵan joq. Gollıvýd fılmderin kórip ósip, amerıkalyq sport túrlerin tamashaladyq. Olardyń armany – úı salý, otbasynyń ár mú­shesine kólik satyp alý. Mundaı ıdeologııa postkeńestik keńistikke jyldam ornyqty, óıtkeni munda ony almastyratyn basqa eshteńe bolǵan joq», – dep sózin sabaqtaǵan A.Sádýovtiń oıymen kelispeske sharamyz bolmady. О́ıtkeni kólik qozǵalysy máselesi kún ótken saıyn ýshyǵyp, tar kóshede ıin tiresken kólikten qalanyń da, dalanyń da aýasyn búlinip bara jatqany ras. Bir ǵana ásem qala Almatynyń ekologııalyq zardaptardan aryla almaı otyrǵanyn kózimiz kórip júr.

– Kólik qozǵalysyn toqtatý qıyn-aq. Tek bizde ǵana emes, kólikke táýel­­dilik barlyq jerde kezdesedi. Árın­e buǵan qarsy shara jasaý kerek eke­nin túsinemiz. Damyǵan elderdiń óz eko­no­mıkalyq mazmuny qalyptas­qan, sondyqtan adamǵa da, kólikke de yńǵaı­lylyq qarastyrylǵan, – deıdi Ashat.

Onyń aıtýynsha, biz qazir ótken ǵasyrdyń alpysynshy jyldaryn­daǵy batys qalalarynyń damý satysynda turmyz. Olar únemi avtokólik ın­fraqurylymyn damytýǵa tyrys­ty: kóp deńgeıli jol aıyryqtaryn, jol ótkelderi men turaqtardy saldy, búkil jaıaý júrginshiler keńistigin qur­typ jiberdi. «Jeke avtokólikke arnal­ǵan kólik ınfraqurylymyn únemi damy­týdyń teris tusy mindetti túrde bolady. Sondyqtan olar qoǵamdyq kólikti damytyp, aqyly avtoturaqpen ortalyqtardy jaba bastady. Ortalyqqa jáne jaıly qalalyq ortaǵa kirgińiz kele me? Aqy tóletedi nemese qoǵamdyq kólikte serýendeıtin jaqsy balama usynady. Mundaı ssenarıı bolashaqta bizge de keledi», – deıdi.

Al elorda arhıtektýrasy týraly pikirin suraǵanymyzda, sáýletshiniń qalanyń eski, tarıhı ortalyǵy týraly qarapaıymdylyqqa ekpin beredi, sóıte tura talǵamdy mınımalızm stılin unatatynyn ańǵardyq.

– Qalanyń eski bóligi óte jaıly. Ol mańaıdan ketkim kelmeıdi. Sol jaǵalaýǵa barýǵa týra keledi, biraq ol alys jáne yńǵaısyz, jeldi. Ǵımarattar jaqyn kóringenmen, kósheler arasy óte alshaq. Barlyq tarıhı ǵımarat, tipti keńestik modernızm men úshin óte áserli. Máselen, Kongress-holl eski kelbetimen ádemi boldy, ony moıyndaý kerek. Mańaıynda kileń keńestik klassısızmde jasalǵan ǵımarattar ornalasqan. Bul tarıhı ǵımarattar belgili bir kezeńde qalada qandaı saıa­sı jáne ekonomıkalyq prosester bolǵanyn túsiný úshin mańyzdy, – deıdi ol. Iá, áıgili «Atyraý» kópiri Esildiń qos jaǵalaýyn qosyp, uzyna boıy jatyr. Erkeleı aqqan Esil boıyn jaǵalaı kelip, atalǵan jobanyń ıdeıasy týraly aıtyp ótýimiz ábden oryndy.

– Bul kópirdiń qajettiligi aıqyn boldy. Tenderde jeńiske jetken kompanııa birneshe ret jobany maqul­daý­ǵa usynǵan bolatyn. Ártúrli sáý­let­shilerdiń jumysyn saraptap kórdi. Erik­tilerdiń qatarynda men de óz tujy­rymdamamdy usynǵan edim. Sarap­shylar qaýymdastyǵyna erek­she unady. Mundaǵy ıdeıa óte qara­paıym – qoǵamdyq keńistik qurý kerek boldy. Iаǵnı jaı ǵana kópir emes, estetıkalyq bir erekshe dúnıe. Osy­laısha ózimdi ózgeshe tustan synap kór­dim, – deıdi sáýletshi. Al kelisim boıynsha Atyraýdyń geografııasymen baılanysty qandaı da bir toponımderdi paıdalaný kerek bolǵan. Sondyqtan kópirdiń bekire tuqymdas balyq beınesi naq osy sebepti tańdalypty.

Ashat yntaly jas mamandarǵa táji­rıbesimen bólisýge, bilgenin úıretý­ge daıyn. Týǵan el, ósken jurty úshin aıa­nyp qalmaq emes. Ol basqaratyn orta­lyqtyń endigi mindeti – qalany baryn­sha jaıly, ómirsheń etý. Ol úshin halyqaralyq sarapshylarmen birge qazirgi álemdik tendensııalardy qadaǵalap, ózgertetin tustaryn josparlap otyrǵan kórinedi.

– Qazir Nur-Sultan qalasynyń bas josparyn – 2030 jylǵa deıingi aýmaqtyq damý qujatyn daıyndap jatyrmyz. Kólikke táýeldilikti azaıtý, jaıaý júrginshige mol múmkindik jasaý – negizgi mindet. Búgingi tańda bizdiń qyzmet salamyzǵa qarjy kóp bólinedi. Qala qurylysy men sáýlet salasynda ne isteý qajettigin, adamnyń paıdasyna qalaı durys baǵyttaý kerekti­gin bilemiz. Elimizdi, Otanymyzdy birge damytatynymyzǵa senemin, – deıdi A.Sádýov.