Onyń alǵashqysy – munaı baǵasynyń tómendeýimen baılanysty.

«Biz bastapqy ssenarııimizdi qaıta qarastyrdyq jáne 2020 jyly Brent markaly munaıdyń ortasha baǵasy barreline 30 dollar, 2021 jyly - 50 dollar bolady dep sanaımyz», - dedi Irına Velıeva. 

Ekinshi mańyzdy faktor - bul koronavırýstyq pandemııa jáne oǵan baılanysty  sheshim qabyldaý. Sarapshylar bank júıesiniń qıyndyqty eńserýi sol sheshimderge baılanysty ekenin aıtady. Úshinshi faktor - Qazaqstannyń bank júıesiniń ulttyq valıýtanyń qubylmalylyǵyna ushyraýy. Depozıtterdiń shamamen 44% -y jáne aktıvterdiń 16% -y shetel valıýtasymen saqtalǵan.   Teńgeniń qunsyzdanýy – qaryz alýshylardyń tólem qabilettiliginiń álsireýine ákeledi.

Sarapshy AQR prosesin   Qazaqstannyń bank sektoryndaǵy mańyzdy oqıǵa dep atady. «2020 jyldyń basynda Qazaqstannyń qarjy júıesi baǵalaý nátıjesin kútti. Bizdiń oıymyzsha, nátıjeler jalpy jaǵymdy» túsindirdi Irına Velıeva.

Sonymen birge, qarjy naryǵyna AQR men kommýnıkasııany engizý jetkilikti túsinikti jáne ashyq deńgeıde júrgizilgenin atap ótti.​
«Biz ár bank úshin ındıkatorlar týraly egjeı-tegjeıli baıandama jarııalanǵanyn óte mańyzdy dep sanaımyz jáne salymshylar depozıtterin basqa bankterge alyp ketýi tárizdi qozǵalystar bolǵan joq. Bul qarjy sektorynyń aldaǵy ýaqytta turaqty jumys isteýi úshin óte mańyzdy», - dedi ol.
Kapıtal tapshylyǵy bar ekinshi deńgeıdegi bankterdi qoldaý sharalary aksıonerlerge uzaq merzimdi qaryzdardy basqarý múmkindigin saqtap qaldy. Endi olar aldaǵy ýaqytta bankterdi qosymsha qarjylandyrý arqyly banktik basqarý menejmentin jetildiredi degen úmit bar.

Sondaı-aq ol NPL, problemaly nesıeler qory týraly aıtyp ótti.   Bul banktiń qarjylyq kapıtaly men kórsetkishterine aıtarlyqtaı aýyrtpalyq týǵyzbaıdy eken. Biraq olardyń joıylmaýy bankterdiń basshylyǵy men aksıonerlerine «demalýǵa» múmkindik bermeıdi. Sondyqtan, bank sektory aldaǵy ýaqytta problemaly nesıeler qorynyń qordalanyp qalýyna jol bermeıdi. «Qazaqstanda tólem qabileti syn kótermeıtin azamattarǵa nesıe bermeý týraly sheshim bar. Biraq mıkro qarjy uıymdaryna qatysty másele áli sheshimin tapqan joq. Tólem qabileti syn kótermeıtin azamattardyń solardyń qyzmetine qyzmetine júginbesine eshkim kepildik bermeıdi. Bul máseleni Ulttyq bank qaıta oılanýy tıis» dep atap ótti  Irına Velıeva.  

S&P Global Ratings derekteri boıynsha, Qazaqstan ekonomıkasyndaǵy nesıelik táýekelder óte joǵary bolyp qalǵanymen, tutastaı alǵanda, Qazaqstan Respýblıkasynyń bank sektory aǵymdaǵy daǵdarysqa 2008, 2014-2016 jyldardaǵy daǵdarysqa qaraǵanda daıyndyqpen kelgenin kórsetti. keldi. «Qazir bankterdiń 80 paıyzynda kapıtaldyń jaqsy qory jáne ótimdiliktiń joǵary mólsheri bar », - dep túsindirdi Irına Velıeva.

Onyń aıtýynsha, bul faktor bankterdiń daǵdarysqa tótep berý múmkindigin jaqsartady. 2020 jylǵy 1 naýryzdaǵy jaǵdaı boıynsha jıyntyq ótimdi aktıvter bank sektorynyń barlyq aktıvteriniń 44% qurady.  Halyqaralyq reıtıngtik agenttiktiń boljamdary boıynsha, qazaqstandyq bank sektorynyń kiristilik kórsetkishteri edáýir tómendeıdi, bankterdiń jıyntyq taza paıdasy 2019 jylǵy 800 mlrd teńgeden 2020 jyly shamamen 300 mlrd teńgege deıin tómendeıdi. 

«Biz sektordyń kirisi ótken jylmen salystyrǵanda eki ese azaıady. Biraq rezervtik shyǵystardyń deńgeıi joǵary bolyp qalýy múmkin. Bul shamamen 5% quraıdy, bul bank júıesi óte joǵary deńgeıde ómir súrgen jaǵdaıda jetkilikti» deıdi S&P Global Ratings jetekshi sarapshysy. 

Spıkerdiń pikirinshe, bankterge qoıylatyn jańa talaptar aktıvter sapasynyń nasharlaýyna sebep bolady. Sebebi Qazaqstandaǵy problemalyq aktıvterdiń deńgeıi nesıe portfeliniń 20-25% quraıdy dep sanaımyz. Bul negizinen aldyńǵy daǵdarystardan jınaqtalǵan aktıvter. Bul problemaly aktıvterdiń sanyn kóbeıtedi.

Bank sektorynyń nesıe portfeliniń qurylymynda korporatıvti qaryzdarmen qatar ShOB jáne bólshek qaryzdar úlesi 56% quraıdy. Osy eki segment qazirgi daǵdarys kezinde eń álsiz tusy bolýy ábden múmkin.
Sonymen birge, ol shaǵyn jáne orta bıznesti memlekettik qarjylandyrýdyń jeńildetilgen baǵdarlamasy bir jaǵynan bankterge nesıelik qyzmetti keńeıtýge jáne paıyzdyq kiris alýǵa múmkindik beretinin moıyndady. Alaıda, onyń pikirinshe, bankterdiń osy baǵdarlama boıynsha balanstaryna beriletin nesıelik táýekelder qanshalyqty júzege asyrylatyndyǵy jáne qosymsha provızııalardy talap etetini áli belgisiz bolyp qalady. Jalpy,  bul kómek bankter úshin emes, shaǵyn jáne orta bızneske kómek kórsetý sharasy.

Bank júıesiniń táýekel deńgeıin baǵalaýǵa qatysty S&P Global Ratings jetekshi taldaýshysy Qazaqstan burynǵydaı 9-topqa enedi, toptyń ınvestısııalyq tartymdylyǵy asa jaqsy emes. Qazirgi ýaqytta Qazaqstan bankteriniń reıtıngi boıynsha ortasha deńgeı - «V», bul halyqaralyq turǵydan da, kórshiles elderdiń reıtıngterimen salystyrǵanda da tómen. «Biraq baǵalaý úrdisi turaqty. Daǵdarys kezeńindegi ınvestısııalyq emes kategorııalardyń reıtıngteriniń ózgermeliligi tutasymen BBB-dárejesindegi reıtıngterden joǵary bolýy múmkin. Bankterdiń daǵdarysqa qalaı jaýap berý strategııasyn tańdaǵanyna baılanysty olardyń reıtıngteri ózgerýi múmkin»,  dep qorytyndylady Irına Velıeva.

ALMATY