Ulttyq ekonomıka mınıstrliginiń boljamy boıynsha, 2020 jyly Qazaqstannyń jalpy ishki ónimi 69,7 trln teńgeni (155,5 mlrd AQSh dollary) quraıdy,  bul 2019 jylmen salystyrǵanda 0,9% -ǵa az. Bul týraly sáýir aıynyń basynda  úkimettiń otyrysynda Ulttyq ekonomıka mınıstri Rýslan Dalenov aıtty.

Buǵan deıin Qazaqstannyń 2020 jylǵa qaraı JIО́ ósýi 4,1% deńgeıinde josparlanǵan bolatyn, biraq munaı baǵasynyń tómendeýine baılanysty UEM birinshi toqsandaǵy jaǵdaıdyń damýyna baılanysty JIО́ ósý boljamyn qaıta qaraýǵa ýáde berdi.  Qazaqstan bıýdjetine engizilgen munaıdyń bir barreliniń quny 20 dollar deńgeıinde belgilendi, ulttyq valıýta baǵamy bir dollar úshin 435-440  teńgeni quraıdy. Maqsatty jyldyq ınflıasııa deńgeıi 9–11% deńgeıinde belgilendi. Eksport 32%-ǵa, 35,1 mlrd dollarǵa, ımport 22%-ǵa 26,6 mlrd dollarǵa deıin tómendeıdi degen pikir bar sarapshylar arasynda.

Azııa Damý Banki 2020 jylǵa qaraı JIО́ ósimi 1,8% deıin tómendeıdi dep dep aıtqan bolatyn.  ADB boljamyna sáıkes, ákimshilik sharalar men aqsha-nesıe saıasatynyń nátıjesinde ınflıasııa 2020 jyly 6% deıin kóterilip, 2021 jyly 5,7% deıin tómendeıdi. «Úkimettiń aımaqtyq azyq-túlik taýarlaryn paıdalaný týraly ýádesi baǵanyń turaqtylyǵyn saqtap, azyq-túlik baǵasynyń ınflıasııasyn tómendetýge kómektesýi kerek», deıdi bank sarapshylary .

Al Fitch Ratings sarapshylary onsha optımıstik emes. Olar bizdiń eldiń  JIО́ 2020 jyly 1,5%-ǵa  tómendeıdi dep otyr.  2021 jyly 5,3% -ǵa deıin qalpyna keledi. Qazirgi ýaqytta Qazaqstannyń «BBB» reıtıngi «Turaqty».

«Biz bılik organdarynyń COVID-19 daǵdarysyna baılanysty jáne munaı baǵasynyń túsýine baılanysty salyq-bıýdjet saıasatyna, ósý men valıýta rezervterine áserin anyqtaý úshin qoldanǵan sharalaryn muqııat qadaǵalaımyz», dedi Fitch Ratings táýelsiz reıtıngtik tobynyń dırektory Evgenıı Chıam jýrnalıstermen ótken vebınar jıynda. 

Sarapshynyń pikirinshe, naýryz aıynda teńgeniń 20% -ǵa jýyq qunsyzdanýy «amortızator» rólinde ekonomıkaǵa eksporttyq básekege qabilettilikti retteý arqyly avtomatty túrde beıimdelýge múmkindik beripti.

Frıdom Holdıng Korporasııasynyń Bas dırektory Tımýr Týrlov  Qazaqstanda jyl boıyna ekonomıkalyq ósýdiń alǵy sharty álsiz bolǵanmen, tómendeý apatty jaǵdaıda bolmaıtynyn aıtty. «Tórtinshi toqsanda biz IJО́-niń oń dınamıkasyn kóremiz, al kelesi jyly  ósim artady»,  deıdi ol.

Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń janyndaǵy Qazaqstandyq strategııalyq zertteýler ınstıtýtynyń bas ǵylymı qyzmetkeri Vıacheslav Dodonov ta ADB-niń 2020 jylǵa arnalǵan boljamy optımıstik dep sanaıdy. Onyń túsindirýi boıynsha,  bıyl ınflıasııa shamamen 10% quraıdy. «Qalpyna keltirýge keler bolsaq, bul óte kúrdeli másele - 2021 jyly ósim bolady.  Biraq bul ósý daǵdarysqa deıingi parametrlerdi qalpyna keltirý úshin jetkilikti me, joq pa - bul jaǵy belgisiz» deıdi V. Dodonov.   

QBTÝ Halyqaralyq ekonomıka mektebiniń professory Qaırat Myńbaev álemde suranys pen óndiris tómendeıtinin aıtady.  Mundaı jaǵdaıda shıkizat óndirýshiler árdaıym daıyn taýar óndirýshilerge qaraǵanda kóbirek zardap shegedi, óıtkeni daıyn taýarlarda qosylǵan qun joǵary bolady.

«2008-2009 jyldardaǵy daǵdarys kezinde qarjy naryǵynyń quldyraýy 7 aıǵa sozyldy jáne ony qalpyna keltirý úshin 3 jyl qajet boldy degen sarapshy bizdiń qalpyna kelýimiz kesheýildegenine sol faktor sebep bolǵanyn eske túsirdi.

«Qıyndyq eshqashan jalǵyz bolmaıdy. Biz Ulttyq qor portfolıosynyń quramyn bilmeımiz. Sonymen birge, 25 paıyzǵa jetken qarjy naryǵynyń quldyraýyna baılanysty Ulttyq qordyń aktıvteri quldyraýy múmkin. Qor aktıvterin shuǵyl satý odan ári shyǵyndarǵa ákelýi múmkin. Sondyqtan Ulttyq banktiń altyn qoryna úmit az»,  deıdi ǵalym.

Buǵan deıin, biz áńgimelesken sarapshylar 58 mıllıard dollardy quraıtyn memlekettik qaryz asa qaýip tóndirmeıtinin aıtqan. Biraq qazir jaǵdaı ózgergendikten memlekettik deńgeıde qabyldanǵan árbir sheshimniń ashyqtyǵy men aıqyndylyǵy mańyzdy.  «Biz qaryzdy tóleý kestesin bilmeımiz, biraq qaryzdy tóleıtin kezde onyń bıýdjetke keri áseri bolady. Men defolt qaýpimen eshkimdi qorqytqym kelmeıdi. Eger bul oryn alsa, halyqaralyq qaryzdar biz úshin qymbatqa túsedi», deıdi Qaırat Myńbaev.

Alaıda, Qaırat Myńbaev atap ótkendeı, keıbir sarapshylardyń baǵalaýynsha, eldiń syrtqy qaryzynyń 60% -y kvazımemlekettik sektor men memlekettik organdardyń, 13% -y ekinshi deńgeıdegi bankterdiń qaryzy, bul bıýdjetke qosymsha aýyrtpalyq ákelýi múmkin. Mamandardyń el ekonomıkasyn damytý týraly pikirleri ártúrli. Alaıda, bul baǵalar jyl boıyna ózgerýi ábden múmkin. Qazirgi ýaqytta daǵdarystyń aýqymy áli anyqtalǵan joq, vırýstyń taralýy áli de kúsheıip keledi - álemde juqtyrǵan adamdardyń sany 2,2 mıllıon adamnan asty.