"Bókeı Orda" rezervaty qashan ashylady?

Aımaqtar • 10 Maýsym, 2020

"Bókeı Orda" rezervaty qashan ashylady?

Batys Qazaqstan oblysynyń Aqjaıyq aýdanynda "Ohotzooprom" ınspektorlary kıiktiń 280 múıizin alyp kele jatqan brakonerlerdi ustap aldy. Reseıde tirkelgen "SUZUKI" markaly avtokóligin júrgizýshi – batysqazaqstandyq azamat. Ol sońyna baqylaý túskenin sezip, Chapaev aýylynda birneshe kún jasyrynyp júrgen, - dep habarlaıdy Egemen.kz

Qazbek QUTTYMURATULY

- Bıyl jyl basynan beri aqbókenge qatysty 18 qylmystyq is ashyldy. О́tken jyly mundaı qylmystyń sany – 26, al 2018 jyly – 43 bolǵan edi. Bizdiń ınspektorlardyń eren eńbegi jáne memlekettik qorǵaý sharalarynyń kúsheıýi arqasynda bul salada qylmys sany azaıyp kele jatyr, - deıdi Batys Qazaqstan oblystyq orman sharýashylyǵy jáne janýarlar dúnıesi aýmaqtyq ınspeksııasy basshysynyń orynbasary Zakarııa Turalıev.

Batys Qazaqstan oblysy qazir elimizde aqbóken sany eń kóp shoǵyrlanǵan óńirge aınalyp otyr. Oral kıik popýlıasııasyna kiretin janýarlardyń búgingi arealy - Aqjaıyq, Qaztalov, Jánibek, Bókeı Orda, Jańaqala jáne Tasqala aýdandary aýmaǵy. 2019 jyly áýe arqyly sanaǵanda, óńirdegi kıik sany 217 myń ekendigi anyqtalǵan edi. Bıyl karantın saldarynan tóldeý maýsymy aldyndaǵy dástúrli áýe sanaǵy jasalmaı qalǵan.

"Biraq ınspektorlardyń, baqylaýshy mamandardyń boljaýynsha Batys Qazaqstannyń baıtaq dalasyndaǵy kıik sany byltyrǵydan 2-2,5 ese óskeni baıqalady", - deıdi Zakarııa Esbolatuly.

Iаǵnı búginde Oral kıik popýlıasııasynyń sany 450-500 myńǵa jetip qalýy ábden múmkin. Endi naqty áýe sanaǵy 2021 jyldyń quralaı maýsymy aldynda ótedi.

Kıik sany kóbeıgeni jalpy halyqqa jaǵymdy aqparat bolǵanymen, aqbókendi aımaqty jaılaǵan sharýa qojalyqtary jaıylymy men shabyndyǵynan aırylyp, sý tapshylyǵyn bastan keshirip jatqany týraly dabyl kóbeıgen edi. Biraq óńirdegi orman sharýashylyǵy jáne janýarlar dúnıesi aýmaqtyq ınspeksııasy basshysynyń orynbasary Zakarııa Turalıev bul aqparatty joqqa shyǵardy. Degenmen, aqbókender úshin "Bókeı Orda" memlekettik rezervatyn qurý jumysy sıyrquıymshaqtanyp, áli sheshilmeı keledi.

- Kıik sany artýy, onyń taralý aýmaǵy keńeıýi qorǵaý jumystaryna da aıtarlyqtaı áser etedi. Máselen bizdiń ınspektorlar kıikti qorǵaý, kúzetý jumystaryna 15 kúndik aýyspaly rejimmen shyǵady. 20 ınspektor 8 avtokólikpen 4 topqa bólinip qyzmet etedi. Alaıda bul quram kıik mekendeıtin aýmaqty tolyq qamtyp úlgermeıdi. Iаǵnı aqbóken eń kóp shoǵyrlanǵan, 5000-20 000 basqa deıin jetetin úıirlerdi qadaǵalaıdy. Al 100-200 bastan quralǵan shaǵyn úıirler nazardan tys qalady. Mamandar ınspektorlar quramyn kóbeıtýdi nemese basqa aýmaqtardan jedel toptardy tartyp, áýekúzetin júrgizýdi surap, elimizdiń Orman sharýashylyǵy jáne janýarlar dúnıesi komıtetine jáne "Ohotzooprom" О́B» RMQK-ny basshylyǵyna hat joldaǵan bolatyn. Biraq ol usynys ázirge aıaqsyz qalyp tur.

Osy kezge deıin aqbóken aýlaǵany, múıizin alyp, saýdalamaq bolǵany úshin talaı adam jazaǵa tartylsa da bul qylmys azaımaı tur. Quqyq buzýshylardan jyl basynan beri 305 kıiktiń eti jáne aqbókenniń 1280 dana múıizi tárkilengen. 2020 jyly memleketke keltirilgen zalal 1 305 438 750 teńgeni qurapty. Aıta keteıik, elimizde 1 kıik tekesiniń quny 4 167 000 teńgege baǵalanǵan. Al eshkisi men laǵyn óltirgeni úshin aıyppul – 2 916 900 teńge turady eken.

Kıiktiń tóldeý maýsymy kezinde "Kıik" keń kólemdi aksııasy qurylyp, Ekologııa, geologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrligi, Ishki ister mınıstrligi jáne QR Ulttyq qaýipsizdik komıteti úshjaqty buıryqqa qol qoıǵan bolatyn. 15 sáýir men 15 mamyr aralyǵynda ótken aksııada Batys Qazaqstan oblystyq aýmaqtyq ınspeksııalary, tabıǵat qorǵaý quqyq qorǵaý mekemeleriniń mamandary 46 reıdtik is-shara júrgizgen. Osy kezeńde Batys Qazaqstan oblysynda 3 qylmys ashyldy. Quqyq buzýshylardan 8 kıik ushasy, 623 dana kıik múıizi, "IJ" markaly 1 uńǵymaly myltyq jáne 3 avtokólik tárkilengen.

Batys Qazaqstan

Kúnniń mańyzdy jáne ózekti jańalyqtaryn «Egemen Qazaqstan» telegram kanalynan oqyńyz