Taıynsha aýdany, Petrovka aýylyn­daǵy orta mektep alǵashqylardyń biri bolyp keń jolaqty ınternetke qosyldy. «Optıka» arqyly jetken júırik ınter­nettiń ıgiligin  muǵalimdermen qatar, oqý­shylar da baǵalap úlgerdi.

– Veb-saıttar birden ashylady. Oqý­shylar búkil synyp bolyp nemese jeke-jeke ártúrli qurylǵylardan Bilimland.kz sııaqty ınternet-resýrstardy emin-erkin qoldana alady. Bul oqý prosesin qyzyqty ári tanymdy etedi, – deıdi Petrov­skıı orta mektebi ınformatıka páni­niń muǵalimi Baýyrjan Álimov.

Aýyldarǵa talshyqty-optıkalyq baılanys jelisi tartylmaı turǵan kezde jergilikti dárigerler de onlaın-platformalarmen jumys isteý barysynda qıyndyqtarǵa kóp kezigetin. Sondyqtan aýyl dárigerleri optıkalyq jeli tartý jumystary tezirek aıaqtalǵanyn asyǵa kútken bolatyn. Tımırıazev aýdany, Hmelnıskoe aýylyndaǵy medısınalyq  pýnkt feldsheri Svetlana Polýboıarseva koronavırýs indeti jaılaǵan kezde naý­qas­tarǵa onlaın keńes berý asa qıynǵa soqqanyn eske alady.

– Shynyn aıtý kerek, ınternet-resýrstarda jumys isteý múmkin bolmady. Naýqastarǵa telefon arqyly keńes berýimizge týra keldi. Messendjer arqyly dybys­tyq habarlamalar, qujattar múl­dem  jiberilmedi. Oblys ortalyǵynda ót­ken onlaın-konferensııalarǵa qosylý týraly aıtpasaq ta bolady. Al qazir aýylymyzǵa ınternet keldi. Bári kúrt ózgerdi. Burynǵy qıyndyqtyń bári. Biz densaýlyqty basqarý arnaıy baǵdar­la­masymen jumys isteımiz, onda dıspan­serlik naýqastardyń derekteri ońaı engi­ziledi. Kólemdi faıldar elektrondy posh­taǵa birden júkteledi, – deıdi feldsher.

Jalpy, Soltústik Qazaqstan oblysynda talshyqty-optıkalyq baılanys jelilerin salý eki jylǵa jalǵasty. Ju­mys aımaqtyń qytymyr qysynda da, qaı­naǵan jazy men jańbyrly kúzinde de úzdiksiz júrgizildi. Kompanııa ókilderi habarlaǵandaı, qúrdeli klımattyq jaǵ­daılar jerdi qazyp, qubyr salyp, onyń ishine optıkalyq jelini júrgizý jumystaryn qıyndatty. Soltústik Qa­zaq­stan oblystyq jergilikti jelilerdiń tehnıkalyq toraby qyzmetkerleriniń aıtýynsha, aýyr tehnıkalardyń batpaqqa batyp nemese aıazda qatyp qalǵan kezderi jıi bolǵan. Soǵan qaramastan, qurylys brıgadalary jumysty toqtatpaı, júk­telgen mindetti, ıaǵnı eń alys aýylǵa deıin «optıka» jetkizý isin josparǵa saı oryn­dap bitirdi.

«60 aýylǵa deıin 1245 kılometrlik optıkalyq kabel tartyldy. Jyldam­dyǵy joǵary ınternet 62 bilim berý obektilerine, 44 densaýlyq saq­taý, 40 aýyldyq ákimdikterge, 4 aýylsharýa­shylyq nysandaryna jáne 6 polısııa beket­terine berildi. Barlyǵy 156 mem­lekettik mekeme keń jolaqty, eń senimdi ınternet jelisine qosyldy», dedi Sol­tústik óńirlik telekommýnıkasııa dırek­sııasynyń bas dırektory Ersaıyn Dúısemálıev.

Soltústik Qazaqstan oblysy «Qazaq­telekom» talshyqty-optıkalyq baılanys jelileri qurylysyn aıaqtaǵan toǵy­zynshy aımaq bolǵanyn atap ótken jón. Osy aımaqqa tartylǵan talshyqty-optıkalyq baılanys jelisiniń negizinde 5 aýyldyq eldi mekende jańadan málimet taratý torabyn montajdaýǵa múmkindik jasaldy, sol arqyly keń jolaqty ınternet árbir turǵyn úıge jetti. Al 23 aýylda toraptardyń ótkizgishtik qabileti artty.

«Qurylǵan ınfraqurylym negizinde aýyl turǵyndaryn uıaly baılanyspen qamtamasyz etýge baǵyttalǵan «250+» jobasy odan ári iske asyrylatyn bolady. Aıta keteıin, Soltústik Qazaqstan oblysynda osy joba aıasynda 70 aýyldyq eldi meken turǵyndary mobıldi ınternetke qosylý qyzmetimen qamtamasyz etiledi», dedi «Qazaqtelekom» AQ bas­qarma tóraǵasy Qýanyshbek Esekeev.

Aýylǵa «optıka» tartylǵannan keıin, jeliler de jańartyldy. Nátıjesinde tur­ǵyndarǵa «Qazaqtelekomnan» zamanaýı telekommýnıkasııalyq qyzmetterge qosylý múmkindigi berildi. Máselen, oblys ortalyǵynan 200 shaqyrym jerde ornalasqan Syrymbet aýylynda 600-den astam adam turady, al kóp balaly Beısembaevtar otbasy ınternetke alǵashqylardyń biri bolyp qosyldy.

– Bizdiń otbasymyzda jeti bala bar. Qashyqtan oqytýǵa kóshkende biz basqa aýyl turǵyndary sııaqty ınternettiń álsizdiginen qolymyz baılaýly bolyp qaldy. Sondyqtan kún saıyn ınternet izdep sonaý Saýmalkól aýylyna balalardy aparýǵa týra keldi. Bul aýylǵa tek bir baǵytqa 30 shaqyrym, baryp-qaıtý úshin 60 shaqyrym júretinbiz. Qanshama ýaqytty qurtyp, jol azabyn tarttyq. Endi mine júırik ınternet úıge kirdi. Bul – biz úshin úlken mereke. Internet qazir tek mektepte ǵana emes, úıde de bar, – dep óziniń áserimen bólisti kópbalaly ana Azına Aıtpaeva.

Qazirgi tańda Aıyrtaý aýdany,­ Koma­rov­ka, Birlestik, Aǵyntaı ba­tyr aýyl­­darynyń turǵyndaryna keń jolaqty ınternetke qosylýdyń tehnıkalyq múm­kindigi de usynylǵan. Ári qaraı «250+» jobasy boıynsha Aıyrtaý aýdany­nyń 15 aýyldyq eldi mekeninde uıaly baılanys opera­torlarynyń baza­lyq stansalary salynady.

Búginde «Qazaqtelekom» kompanııasy 2018 jyly bastaý alǵan eń aýqym­dy ári mańyzdy joba – aýyldarǵa tal­shyqty-optıkalyq baılanys jelisin tartý jobasyn aıaqtaýǵa taıap qaldy. Qa­zir qurylys-montaj jumysy bir ǵana óńir­de – Túrkistan oblysynda jalǵasyp jatyr. Qalǵan aımaqtarda jumys tolyq aıaq­talyp, kelesi joba – TOBJ bazasynda júzege asatyn «250 +» jobasy júzege asy­­rylýda.

2018 jyly TOBJ jobasy bastalǵanǵa deıin elimizde 1200 eldi meken talshyqty-optıkalyq baılanys jelilerine qosyl­ǵan-dy. Bıylǵy jyldyń sońynda 2000 aýylǵa jetedi. Odan bólek, LTE800 stan­dartty stansalar jelisine qosylý ar­qyly, keminde 250 adam turatyn 2 jarym myńǵa jýyq aýyl radıosıgnalmen qamtylady. Iаǵnı búkil aýylǵa ınternetpen 100 paıyz jetkizemiz degen sóz.

Bul jerde mán beretin taǵy bir mańyz­dy aspekt bar, bastysy – aýyldarǵa tal­shyqty optıkalyq baılanys jelisi tar­ty­lady. Al ári qaraı ózge baılanys ope­ratorlary ilip áketýge tıis. Sebebi TOBJ kirgen núkte bolmasa, ózge maıda baılanys operatorlary ózdigimen aýyldarǵa eshqashan kelmeıdi. Sebebi olardyń qyzmetin júrgizýine negiz bolar qazyq qaǵylmaǵan. TOBJ-dyń barǵany basqa baılanys operatorlary úshin negizgi qazyqtyń mindetin atqarady deýge bolady.

«Qazaqtelekom» talshyqty-optı­kalyq baılanys jelilerin salýǵa ǵana emes, sonymen qatar olarǵa 14 jylǵa qyzmet kórsetýge kepildik berdi. Al ózge uıaly baılanys operatorlary «Qazaq­telekomnyń» aýylǵa shynaıy túrde, uzaq merzimge kelgenine kóz jetkizip, osy naryq­qa shyǵýdy shyndap qolǵa alady.

Jalpy, jyl sońyna deıin el boıynsha 14,5 myń shaqyrym jeli salynady. Bul óte kúrdeli qurylys. Salystyrý úshin aıtar bolsaq 14,5 myń shaqyrym – Qazaqstan men jańa Zelandııa arasyndaǵy qashyqtyqpen teń.  Osyndaı kólemdi aýmaqta jer qazyp, qubyrlar salyp, qubyrdyń ishimen 828 aýylǵa optıkany kirgizip, 2,5 myń memlekettik mekeme men bıýdjettik uıymdardy joǵary jyl­dam­dyqty ınternetke qosý eren eńbekti qajet etetin megajoba ekeni anyq.