KSRO-nyń kezinde Qaraǵandy úshinshi kómir basseıni atanyp, dúbiri jer jaryp turdy. Ol kezde shahterden asyryp jalaqy alatyn eńbekker az boldy-aý odaqta. Mine, osy kómirdiń narqy altynmen birdeı bolyp turǵan zamandaǵy kenshiler astanasynda sol kezdiń ólshemimen alǵanda nebir ǵajap qurylystar boı kótergen. Sondaı nysannyń biri el aýzynda «Garmoshka» atanyp ketken kópqabatty úı edi.
Qaraǵandynyń vokzalyna jaqyndap qalǵanyńyzda sol jaǵyńyzǵa kóz salsańyz, osy kelisti úıdi jáne onyń tóbesindegi «Karagande obrazsovyı porıadok, vysokýıý kýltýrý» degen árbir árpiniń ózi kisi boıynan asyp ketetin jazýdy kóresiz.
Biraz ýaqyttyń shamasy boldy, tóbeden tónip turǵan osy jazý Qaraǵandydaǵy qoǵam belsendileriniń mazasyn alyp júr. Budan biraz buryn olar qalanyń burynǵy ákimine jıylyp baryp, kózge shyqqan súıeldeı bolǵan álgi jazýdyń ornyna Álıhan Bókeıhannyń «Qazaqqa qyzmet qylmaı qoımaımyn!» degen sózin shegeleý kerek degen usynys ta aıtypty. Bul týrasynda osy istiń basy-qasynda júrgen zańger Bolat Syzdyq áleýmettik jelide bylaı dep jazdy: «Tańdaýǵa onnan astam nusqa usyndyq. Arýaq syılaǵan, tulǵalarǵa taǵzym etken jurtpyz ǵoı, osy bir nusqany tańdaǵandaı bolǵanbyz».
Jalpy, orys tilindegi bul jazýdyń budan basqa da nusqalary áleýmettik jelilerde talqyǵa jıi túsip júr. Árkim ártúrli usynys aıtady. Mysaly, «Arqa aqshamy» gazetiniń redaktory, aqyn Janat Jańqashuly Feısbýk paraqshasynda bul taqyrypqa arnaıy post jazyp, mynadaı pikir bildirdi: «Myna úılerdiń tóbesine «Saryarqa sap-sary altyn júzgen nurǵa» degendi nemese basqa bir sózderdi qoıý kerek. Qaraǵandynyń, jalpy Saryarqanyń narqyn, parqyn aıqyndaıtyndaı etip». Al qala jáne oblys ákimderiniń atyna hatqa jazyp jiberilgen nusqa joǵarydaǵy Alash kósemi aıtqan antqa bergisiz sóz.
Qaraǵandynyń belsendi azamattaryn da túsinýge bolady. Elde ózge ult óktemdiginiń yzǵary qatty sezilgen eki qala bolsa, bireýi osy Qaraǵandy edi. Munyń shet jaǵasyn stýdent kezimizde ózimiz de talaı kórip, kýási bolǵanbyz. О́tken ǵasyrdyń 80-shi jyldarynyń orta tusynda «Ikarýs» degen uzyn avtobýs adamǵa lyq tolyp turǵanda, sonyń ishindegi saýsaqpen sanarlyq jergilikti ulttyń ókili bolýshy edi. Mine, sol kezde álgi jerde qazaqsha sóılep qalsań, basyń bálege qalatyn: janyńdaǵylar kózi shegireıip mindetti túrde zirk etip, eskertý jasaýshy edi. Qazir sonyń bári kórgen tústeı óte shyqty ǵoı. Biraq júrekte shemen qatqan, syzy qalǵan...
Iá, búgingi Qaraǵandynyń qordalanyp qalǵan problemasynyń bastan asatyny belgili. Bıyl oblys ortalyǵyndaǵy jóndeý jumystaryna dep bıýdjetten «Jumyspen qamtýdyń jol kartasy-2020» baǵdarlamasy aıasynda 26 mlrd teńge bólingen eken. Munsha mólsherdegi qarajat 146 jobany júzege asyrýǵa arnalypty. Alaıda osynshama qarjy jumsalǵan jumystardyń ońdy atqarylǵanyna qala turǵyndarynyń kóńili tolmaı otyr. Muny taıaýda ótken apparat jıynynda Qaraǵandynyń jańadan taǵaıyndalǵan ákimi Ermaǵanbet Bólekpaev ta moıyndady. «Atqarylǵan jumystyń sapasy týrasynda barlyq jerde shaǵymdanyp jatyr. Birinshiden, jumystardyń bitirý merzimin sozyp aldyq, ekinshiden, kishi arhıtektýralyq nysandardyń sapasy syn kótermeıdi: qazirdiń ózinde olar synyp jatyr», dep qaramaǵyndaǵy jaýapty sheneýnikterdi synǵa alǵan bolatyn.
Ákimniń «Kishi arhıtektýralyq nysan» dep otyrǵany abattandyrylǵan aýlalarda ornatylǵan oıyn alańdary men sporttyq quraldar, sákiler, basqa da usaq-túıek dúnıeler bolsa kerek. Tań qalatyn túgi joq, árıne sapasyz bolǵan soń synbaǵanda qaıtsin...
Jalpy, aıta berse áńgime kóp, qaza berse problema da shubatylyp shyǵa beredi. Saýsaqty búgip sanar bolsaq, Qaraǵandydaǵy jolaýshylar tasymaly salasyndaǵy jaǵdaı áli de kúrdeli kúıinde qalyp otyr, kúl-qoqysty syrtqa shyǵarý isinde de kemshilik jetip-artylady. Taıaýda qar jaýǵanda shahardaǵy kóp joldardyń arshylmaı, tazalanbaı qalýy da kommýnaldyq sharýashylyq deńgeıiniń qandaı dárejede ekeninen habar berdi. Al qaladaǵy qubyrlarynyń syrty durystap qaptalmaǵandyqtan, qanshama jylýdyń dalaǵa ketip, jergilikti bıýdjettiń shyǵynǵa batyp jatqanyn kim eseptedi deseńizshi?! Munyń shyǵyny kimniń esebinen ótelmek?
Ras, úıdiń tóbesindegi jazýdy qazaqshalap ózgertkennen ómirimizdiń órkendep ketpesi anyq. Biraq ol kerek dúnıe, ornymen qozǵalyp otyrǵan másele. Joǵaryda biz tizbelep ótken problemalardyń janynda maıda-shúıde máseleniń biri bolyp kórinýi múmkin. Dese de...
Qazir jalǵyz Qaraǵandy ǵana emes, búkil álem koronavırýs lańynyń zardabyn tartyp otyr. Shaǵyn jáne orta bızneske shyǵyn degenińiz qylburaýdy salyp-aq jatyr. Bul degenińiz, jergilikti bıýdjettiń qabyrǵasyn qaıystyrady degen sóz. Iаǵnı mundaı kúrdeli jaǵdaıda biz bıýdjettiń qorjynyndaǵy árbir tıyndy qatań sanap, esebimizge yqtııatty bolýymyz kerek shyǵar. Máselen, qoǵam belsendileri aıtqandaı, kóp qabatty úıdiń tóbesindegi jazýdy ózgertetin bolsaq, ol sharýanyń ózi edáýir mólsherdegi qarjyny kerek eter edi. Al endi, «Qoı da aman, qasqyr da toq» bolsyn degimiz kelse, abzaly sol jazýdy alyp tastaǵan jón be degen de oı keledi. Bálenbaı jyldan beri dánekeri bosap, temiri toza bastaǵan áripterdi metall synyqtaryn jınaıtyn beketke ótkizip, aqshasyn bıýdjetke salsa, ol da bir teńizge tamshy qosylǵandaı sharapatty is bolar ma edi...
Jyrǵa aınalǵan jazý jaıyndaǵy pikirin surap bilgenimizde, Qaraǵandynyń ákimi Ermaǵanbet Bólekpaevtyń jaýaby qysqa da nusqa boldy: «Atalǵan úı týraly áńgime kóp. Retimen aýdan da aýysady, kósheler de retteledi». Bul jerde qala basshysynyń aýdan dep turǵanyn oblys ortalyǵyna qarasty Oktıabr aýdany dep túsindik. «Aýzyna maı» deımiz, árıne.
Ras-aý, az ǵana sabyr qylǵan kerek bolyp tur. Kúni erteń bult artynan jarqyrap kún shyqqanda, máseleniń bári osy jazýǵa tirelip turǵan bolsa, ony da yń-shyńsyz birjaqty etip alatynymyz sózsiz. Qalasynda úlgili tártip, joǵary mádenıet bolǵanyn kim qalamaıdy deısiz?!
QARAǴANDY
Pnevmonııadan 2 adam qaıtys boldy
Koronavırýs • Búgin, 11:42
Koronavırýs juqtyrǵan 300-ge jýyq naýqastyń jaǵdaıy nashar
Koronavırýs • Búgin, 11:17
Nur-Sultanda gazdandyrý jumysy jalǵasyp jatyr
Elorda • Búgin, 10:25
О́tken táýlikte 1 584 adam koronavırýs juqtyrdy
Koronavırýs • Búgin, 09:50
Elimizde taǵy 839 adam koronavırýstan jazyldy
Koronavırýs • Búgin, 09:02
Altaı Kólginov elorda turǵyndaryn onlaın-formatta qabyldady
Elorda • Keshe
Nur-Sultanda jumys isteıtin jastarǵa páter kiltteri berildi
Elorda • Keshe
Qazaqstan kúnbaǵys tuqymyna eksporttyq baj salyǵyn engizýi múmkin
Ekonomıka • Keshe
Qorǵanys mınıstri Almaty oblysyna jumys saparymen bardy
Aımaqtar • Keshe
Shetelden ushyp kelgen 2 qazaqstandyqtan koronavırýs anyqtaldy
Koronavırýs • Keshe
AKRA: Qazaqstannyń ulttyq qaryzy IJО́-niń 26,6% -na jetýi múmkin
Ekonomıka • Keshe
Ashat Aımaǵambetov bilim salasynyń ókilderimen kezdesti
Bilim • Keshe
Shymkentte jan basyna qarjylandyrýdyń kólemi artty
Aımaqtar • Keshe
Maqtaaralda qurylys jumystarynyń kólemi 255,4%-ǵa artty
Aımaqtar • Keshe
«Shymkent Chemical Company» kásipornynyń qurylysy aıaqtalýǵa taıady
Aımaqtar • Keshe
Ekologııa mınıstrligi ekologııalyq quqyqbuzýshylyqpen kúresedi
Ekologııa • Keshe
«KazALPack» Ortalyq Azııa aýmaǵynda biregeı jobany júzege asyrmaq
Aımaqtar • Keshe
Pnevmonııadan 1 adam qaıtys boldy
Koronavırýs • Keshe
Koronavırýs juqtyrǵan 302 adamnyń jaǵdaıy nashar
Koronavırýs • Keshe
О́tken táýlikte 1 548 adam koronavırýs juqtyrdy
Koronavırýs • Keshe
Elimizde taǵy 1050 adam indetten aıyqty
Koronavırýs • Keshe
Qazaqstannyń vaterpolshylary Nıderlandpen kúsh synasady
Sport • 22 Qańtar, 2021
Sport • 22 Qańtar, 2021
Konor Makgregordyń tabysy qansha?
Sport • 22 Qańtar, 2021
Almatyda áıelder onkologtarǵa tegin qarala alady
Aımaqtar • 22 Qańtar, 2021
Iаdrolyq qarýǵa tyıym salý týraly sharttyń kúshine enýine oraı SIM málimdeme jasady
Qazaqstan • 22 Qańtar, 2021
Jandos Búrkitbaev Densaýlyq saqtaý vıse-mınıstri qyzmetine taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • 22 Qańtar, 2021
Zınedın Zıdan koronavırýs ınfeksııasyn juqtyrdy
Álem • 22 Qańtar, 2021
Nursultan Nazarbaev elorda ákimin qabyldady
Elbasy • 22 Qańtar, 2021
Elbasy Beıbit Atamqulovty qabyldady
Elbasy • 22 Qańtar, 2021
Almatyda Kók-Tóbedegi aǵashtar zańsyz kesilip jatyr
Ekologııa • 22 Qańtar, 2021
Kanadada Qazaqstandaǵy parlamenttik saılaý qorytyndylary talqylandy
Álem • 22 Qańtar, 2021
Abaı atyndaǵy QazUPÝ-da Dırektorlar keńesiniń tóraǵasy saılandy
Aımaqtar • 22 Qańtar, 2021
Birqatar oblysta aýa raıyna baılanysty eskertý jarııalandy
Aýa raıy • 22 Qańtar, 2021
Almatynyń AT-arhıtektýra jospary bekitildi
Aımaqtar • 22 Qańtar, 2021
Túrkistanda 1361 daý medıatorlardyń qatysýymen oń sheshilgen
Aımaqtar • 22 Qańtar, 2021
Turǵyn úı jaǵdaıyn jaqsartý úshin birjolǵy zeınetaqy tólemderin paıdalaný erejeleri túsindirildi
Qoǵam • 22 Qańtar, 2021
Qyzmet barysynda qaza tapqan polıseılerdi eske alý jıyny ótti
Aımaqtar • 22 Qańtar, 2021
«Er Edige-Noǵaıly dáýiriniń jyry» atty mýzykalyq albom jaryq kórdi
Rýhanııat • 22 Qańtar, 2021
Karantın sharalaryn buzǵany úshin jabylǵan mekemelerdiń tizimi jarııalandy
Aımaqtar • 22 Qańtar, 2021
Erjan Babaqumarov COVID-19-dan saqtaný sharalaryn kúsheıtýdi tapsyrdy
Aımaqtar • 22 Qańtar, 2021
Aqtóbe oblysy ákiminiń eks-orynbasary 12 jylǵa sottaldy
Qoǵam • 22 Qańtar, 2021
Memleket basshysy Alekseı Soıdy qabyldady
Prezıdent • 22 Qańtar, 2021
Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi apparatynyń jańa basshysy taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • 22 Qańtar, 2021
Atyraýda 35 jastaǵy azamatshany tonap ketti
Aımaqtar • 22 Qańtar, 2021
Áleýmettik jarnamany qalyptastyrý boıynsha konkýrs uıymdastyrylady
Qazaqstan • 22 Qańtar, 2021
Almatyda kásipkerlerdi qyzmetkerlerin MÁMS júıesinde 25 qańtarǵa deıin saqtandyrýǵa shaqyrdy
Qazaqstan • 22 Qańtar, 2021
Maqtaralda kóktemgi egis jumystary bastaldy
Aımaqtar • 22 Qańtar, 2021
«Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasynyń júzege asyrylýy talqylandy
Qazaqstan • 22 Qańtar, 2021
Batys Qazaqstanda vırýsqa qarsy ekpe 180 myńnan asa adamǵa egiledi
Medısına • 22 Qańtar, 2021
Tatarstandaǵy munaı kásipornynda jarylys boldy
Vıdeo • 22 Qańtar, 2021
Qazaqstan • 22 Qańtar, 2021
Aqsý qalasyna jańa ákim taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • 22 Qańtar, 2021
Elordada 7 mıllıonnan astam memlekettik qyzmet kórsetildi
Qoǵam • 22 Qańtar, 2021
Zańgerlerdi daıarlaý memorandýmyna qol qoıdy
Aımaqtar • 22 Qańtar, 2021
Zeınetaqynyń bir bóligin alýǵa ótinim qabyldaıtyn saıt jarııalandy
Qoǵam • 22 Qańtar, 2021
Petropavlda anasy 3 jasar qyzyn uryp, jansaqtaý bóliminen biraq shyǵardy
Qoǵam • 22 Qańtar, 2021
«Jumyspen qamtý jol kartasy» aıasynda 23 joba júzege asty
Aımaqtar • 22 Qańtar, 2021
GPS-baqylaý júıesi Qazsýshardyń barlyq kólikteri men tehnıkalaryna ornatylǵan
Qazaqstan • 22 Qańtar, 2021
Almatyda «Altaı», «Sapar», «Aqbulaq» bazarlaryn jańartý josparlanýda
Aımaqtar • 22 Qańtar, 2021
Turǵyn úı satyp alýǵa zeınetaqy salymdaryn qalaı paıdalanýǵa bolady?
Qoǵam • 22 Qańtar, 2021
Aqtóbe oblysyndaǵy kenishtegi jazataıym oqıǵanyń sebebi anyqtaldy
Aımaqtar • 22 Qańtar, 2021
Koronavırýs juqtyrǵan Meırambek Besbaev qazaqstandyqtardy indetten saq bolýǵa shaqyrdy
Qazaqstan • 22 Qańtar, 2021
Uqsas jańalyqtar