Qapastaǵy qarsylyq

Rýhanııat • 26 Qarasha, 2020

Qapastaǵy qarsylyq

26 ret kórsetildi

Tarıhtyń jadyndaǵy jazýlardy eshqandaı totalıtarlyq júıe joıyp jibere almaıtynyn ýaqyt únemi dáleldep keledi. Sol sııaqty adam janyndaǵy jazýlardy da óshirýge kez kelgen ókimettiń qaýqary jetken emes. Árıne, bul jerde bolmysy bútin, sanasy saý, bodandyqtyń qara qamyty mıyna emes, tek qyl moınyna ǵana túsken jandar týraly aıtyp otyrmyz. Áıtpese, táýelsiz elde ómir súrip otyryp-aq óz oıyn ashyq aıta almaı, bireýdiń qas-qabaǵyn baǵyp qana qoı tory kún keship jatqandar az emes.

Mıras ASAN

Másele, ishki rýhtyń bostandyǵynda der edik. Osyndaıda qarańǵy qapasta jatyp-aq qara basynyń qamyn kúıttemeı, qara qalamyna adal bolǵan alash arystary erekshe eske túsedi. Qarsy shapqan jaýmen qasyq qany qalǵansha kúresip ótken esil erlerdiń sol qaısar rýhy ultty bıik minberlerge shaqyrdy. Eldik murattyń eńsesin bıiktetken sol tulǵalar ult kelbetin urpaq aldyna alasartpaı alyp shyqty. Sol qaıratkerler qazaq janyn ot pen sýǵa túsirmeı, sýyq qoldardyń soıylynan qorǵaı júrip azapty ǵumyrlarǵa bastaryn tikti. Jalpy aıtpaǵymyz bul emes te shyǵar, degenmen adamnyń ishki tiregi onyń rýhanı baılyǵy ekenin ár kez qaıtalap turǵanymyz durys.

Qazaq dalasynyń qanshama bóligin alyp jatqan QarLag-ta kóbine óner adamdary qamaýda bolǵany tarıhtan belgili. Tek olar ǵana emes, qaraly tizimniń qatarynda Sergeı Esenınniń balasy, Beıimbet Maılınniń jary dep kete beretin qalam qaıratkerleriniń týǵan-týystaryna deıin tar zyndandarǵa jappaı toǵytylypty. Alaıda sol adamdardyń eshqaısysy qandaı qıyn taǵdyrǵa tap bolsa da ózderiniń ishki menin ozbyr júıege ońaı jeńdire salǵan joq. Bir sózben aıtqanda, túzetý lagerleriniń tikenek symdary talanttardyń taǵdyryna tosqaýyl bolǵanymen, óneri men óresine eshqandaı kedergi keltire almady. Árıne, sańlaqtardyń, kúıshilerdiń, qylqalam sheberleriniń, shaıyrlar, jazýshylardyń, ǵalymdardyń qymbat ómirleri qylburaý men óksikte ótkeni óte ókinishti. Biraq olardyń kóz jasy janarlarynan emes, kókirekterinen sorǵalaıtyn edi. Ádildik ár kezde óz bıiginen alasarmaıdy ǵoı, olardyń tas qabyrǵalarda týǵan shynaıy týyndylaryn áli kúnge deıin jas urpaq jatqa biledi.

Bul degenińiz – totalıtarlyq júıe tulǵany tutqyndaǵanymen, týyndylaryn temir torǵa toǵytýǵa qaýqarlaryn jetkize almaǵanyn kórsetedi. Eger saıası júıe sol óner tarlandaryn túp tamyrymen joıa alǵan bolsa, olardyń jaýhar jyrlary da bizge jetpegen bolar edi. Buǵaýda bulqynǵan arystan er Mádıdiń, birbetkeı Imanjúsiptiń óleńderin bul kúnde kóbi jatqa aıtady.

Abaqty qatar-qatar bolady eken,

Ishine jaqsy, jaman tolady eken.

Ishine abaqtynyń kirip barsań,

Kóńiliń sý sepkendeı bolady eken, – dep óleńdetýimizdiń ar jaǵynan synbaǵan rýh pen qaısar minezdi baıqamaý múmkin emes.

Alaıda munyń bári tek teńdikti ańsaǵan tegeýrindi týyndylar dep te birjaqty aıtpas edik. Onyń ar jaǵynda adamdyq negizdi joǵaltpaý úshin jazylǵan jyrlardyń da ystyq jalyny janyńdy sharpyp ótetinin sezesiń.

Sonaý QarLag-tyń qaraly jyldaryndaǵy tutqyndar aıtqan myna bir dıalogty birge oqıyqshy. Áńgime belgili jazýshy Ekaterına Gınzbýrg pen qalamger Kamıl Ikramov arasynda bolypty.

E.Gınsbýrg: – Bilesiz be! Kamıl, siz nege olaı aıtasyz? Bizdiń lagerde birdeńe uıymdastyrǵanda, bir tutqyn áıel – knıagınıa Ýrýsova áıelderge: «Evreıler Vavılon tutqynynda otyrǵanda, qalaı án aıtasyńdar?» degende, olar jumys isteımiz, biraq eshqashan án aıtpaımyz degen edi.

K.Ikramov: – Evgenııa Semenovna, súıkimdim, siz ótip ketken nárseni nege osylaısha paıymdaısyz? Biz muny olar úshin jasaǵan joqpyz, olardyń kóńilin kóterdik dep te qabyldamaǵan edik. Biz muny, eń aldymen, ózimiz úshin jasadyq. Bul ózimizdi saqtap qalýdyń uly joly bolǵanyn naqty aıta alamyn. О́nermen aınalysqan sol adamdarǵa rahmet, – depti.

Keıde azamattyq kózqarasyńdy bıik minberlerde aıǵaılap aıtý mindetti emes. Tánińiz taptalyp jatsa da, janyńyz janyshtalmaýy kerek. Ony sonaý qatań júıeniń qyspaǵynda júrip-aq ult múddesi úshin, urpaq qamy úshin tar qapasta qabyrǵalarynda dúnıege kelgen túrli óner týyndylarynan baıqaımyz. Túrmede týǵan týyndylardan sheksiz saǵynyshty, ishki jan aıqaıdy, adamı rýhty, joıqyn qarsylyqty álbette sezetinimiz de sondyqtan.

Kúnniń mańyzdy jáne ózekti jańalyqtaryn «Egemen Qazaqstan» telegram kanalynan oqyńyz