Kúrdeli kezeńde kúsh alǵan sala

Turalamaǵan tórteýdiń biri – Qazaqstan

Júzge jýyq jetekshi memlekettiń avtoónerkásibin taldaýmen aınalysatyn NCSA – Ulttyq avtomobılderdi satý qaýymdastyǵy degen úlken uıym bar. Osy uıymnyń sarapshylary 2020 jyldyń orta sheninde álemdik avtoónerkásiptiń jaǵdaıy máz emes ekenin habarlady. Sol tusta qaýymdastyqtyń nazaryndaǵy 96 memlekettiń 4-eýi ǵana oń dınamıka kórsetken eken. Bul qatarda Qazaqstan da bar. Tipti álemdik alpaýyttar ózi turalap jatqanda, bizdiń eldiń aldyńǵy lekten kóringeni qýanarlyq jaǵdaı, árıne. Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstrligi taratqan resmı málimetke súıensek, óńdeý ónerkásibi sektorynda byltyr eń úlken ósimdi dál osy avtomobıl jasaý salasy kórsetken. О́sim 50 pa­ıyzdy quraǵan. Muny Qazaqstan avtobıznes qaýymdastyǵynyń sarapshylary da rastap otyr.

«О́tken jyly elimizde óndiris kólemi 77 471 birlik tehnıkaǵa jetti. Bul 2019 jyldyń kórsetkishinen bir jarym ese nemese 50 541 birlikke artyq. Sonyń ishinde júk avtomobılderi men avtobýstar óndirisi boıynsha kórsetkishterdiń óskeni baıqalady. Bul rette 2020 jyly otandyq zaýyttar shamamen 40 paıyzdyq ósim kórsete otyryp, 5 myńnan astam tehnıka óndirgen. 2019 jyly Qazaqstannyń mashına jasaý salasyndaǵy avtomobıl jasaý sektorynyń úlesi 26,3 paıyzdy qurasa, 2020 jyly bul kórsetkish 33,4 paıyzǵa deıin ósti», dep habarlady Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstrligi.

Sarapshylar avtomobıl óner­kásibindegi oń kórset­kish­terge Úkimet pen salalyq mınıstrlikter, otandyq zaýyttar tarapynan jasalǵan naqty qadamdar áserin tıgizdi dep sanaıdy. Atap aıtqanda, óndiriske jahandyq transulttyq ınves­torlar tartylyp, qoljetimdi jańa brendter paıda bolǵan. Sala karantındik shekteýlerge baılanysty avtomobılderdi onlaın satýdy engizdi. Sol arqyly óndirilgen ónimderdi satý tizbegin, sondaı-aq ónimniń tutynýshylarǵa qoljetimdiligin saqtady ári suranysqa saı ja­ýap bere aldy. Úkimettiń tapsyrmasy boıynsha avtosalondarda avtokólikterdi tirkeý oryndary ashyldy. Muny kópshilik jaqsy baǵalady. Jeńildikpen avtonesıeleý jáne lızıng baǵ­darlamalary da mańyzdy ról atqarǵany anyq.

Salaǵa serpilis ákelgen zaýyttar

2020 jyly avtoónerkásip salasy jańa zaýyttarmen, ón­diristermen tolyqty. Naýryz­da Qostanaıda Chevrolet avto­mo­bılderiniń óndirisi iske qo­syldy. Bir jylǵa jetpeıtin ýa­qyt ishinde atalǵan otandyq av­to­mobılder Qazaqstandaǵy 2020 jylǵy eń tanymal, eń jyldam damyp kele jatqan brendke aınaldy. Osy ýaqyt ishinde za­ýyt atalǵan markanyń 15 myń­nan astam ónimin shyǵardy.

Jalpy, Qostanaıdaǵy «Saryarqa avtoónerkásip» JShS ótken jyly elimizde shy­ǵa­rylǵan barlyq teh­nıkanyń 51,7 paıyzyn óndirgenin atap ót­ken jón. 2021 jyly za­ýyt jańa óndiristik jelilerdi or­natýǵa, son­daı-aq óziniń logıs­tı­kalyq múm­kindikterin keńeı­tý úshin 8,4 mlrd teńge kóle­min­de qomaqty qarjy salýdy josparlap otyr.

Qazan aıynda Almaty qala­synda Hyundai jeńil avto­kólikterin shyǵaratyn zaýyt ashyldy. Onyń óndiristik qýaty birinshi kezeńde – 30 myń birlikti, ekinshi kezeńde jylyna 45 myń birlikti quramaq. Munda avtomobıl shanaǵyn dánekerleý jáne boıaý operasııalary ıgerildi, komponentterdi óndirý boıyn­sha birqatar kelisimderge qol qo­ıyldy. Osylaısha, 2020 jyly qazaqstandyq tutyný­shy­lar Hyundai markasyna erekshe qyzyǵýshylyq tanytty. Investısııanyń jalpy kólemi 28 mlrd teńgeni qurady.

Jeltoqsan aıynda Qaraǵan­dy oblysynyń Saran qalasynda Yutong kompanııasymen birlesip qurylǵan avtobýstar men arnaıy tehnıka shyǵaratyn zaýyt iske qosyldy. Kompanııaǵa salynǵan ınvestısııalardyń jalpy somasy – 23 mlrd teńge. Kásiporynnyń jobalyq qýaty jyl saıyn 1 200 avtobýs pen elektr avtobýstaryn, sondaı-aq 500 birlik arnaıy tehnıkany shyǵarýǵa múmkindik beredi. Shyǵarylatyn kólik Qazaq­stannyń qoǵamdyq kólikterin jańartý baǵdarlamasyn iske asyrýǵa úlesin qospaq. Bul rette joba elimizdiń bilim berý meke­melerin qaýipsiz jáne zamanaýı kólikpen qamtamasyz etýge yqpalyn tıgizedi dep kútilýde. Zaýyttan shyqqan alǵashqy mektep avtobýsyn Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Qaraǵan­dy oblysyna jasaǵan jumys saparynyń barysynda kenshiler shaharyndaǵy №104 gımnazııaǵa syıǵa tartqany esimizde.

Qostanaı qalasynda KamAZ júk kólikterine arnalǵan kar­ter­lerdiń arqalyqtaryn shyǵa­ratyn jáne shoıyn quıatyn zaýyt qurylysynyń birinshi keze­ńiniń jumystary aıaqtalýǵa taıaý. Bul joba «KamAZ» jabyq aksıonerlik qoǵamymen birlesip jasalýda. Qýaty – jylyna 40 myń tonna quıma shyǵarý.

2020 jyly jetekshi kópir­lerdiń redýktorlaryn óndirý bo­­ıyn­sha taǵy bir joba beki­tildi. Jańa zaýyt jylyna 62 myń komponent shyǵarýǵa qabi­letti. Eki joba da Qostanaı qa­la­­synyń ındýstrııalyq aıma­ǵyn­da iske asyrylady jáne «KamAZ» JAQ-tyń óndiristik tizbeginde qarastyrylǵan. О́nimniń basym bóligi Tatarstan Respýblıkasyndaǵy basty konveıerge jetkiziletin bolady. Jobalardy iske qosý 1 myńnan astam jańa jumys oryndaryn qurýǵa múmkindik beredi. Investısııalardyń jalpy somasy shamamen 160 mlrd teńge.

Sonymen qatar Saran qala­syndaǵy «Tatneft» JAQ-pen birlesip qolǵa alynǵan shına óndiretin jańa zaýyttyń iske qosylýy mańyzdy oqıǵa bolary daýsyz. Joǵary tehnologııalyq óndiris 1 100 jańa jumys ornyn qurýǵa, ishki naryqtyń qa­jet­tiligin qamtamasyz etýge jáne Qazaq­stannyń eksporttyq áleýetin damytýǵa múmkindik beredi. Zaýyt jeńil tehnıkaǵa ar­nalǵan 3 mln shına jáne kom­mer­sııalyq tehnıka men avto­býs­tarǵa arnalǵan 500 myń shına óndirýge qabiletti. Jobaǵa salyn­ǵan ınvestısııanyń somasy shamamen 125 mlrd teńgeni quraıdy.

Ortany toltyrǵan otandyq ónimder

2020 jyly Qazaqstan shetelge 8 122 avtomobıl eksport­tady. Bul 2019 jyldyń kór­setkishimen salystyrǵanda úsh ese artyq. 2019 jyly 2 629 av­tomobıl esporttalǵan edi. Jalpy, bir jyl ishinde óndi­ril­gen barlyq tehnıkanyń 10 paıyzdan astamy shekara asy­rylǵan. Reseı, О́zbekstan, Belarýs jáne Qyrǵyzstan el­derinde bizde óndirilgen Hyundai, Chevrolet jáne JAC brend­terine suranys joǵary.

2020 jyly qazaqstandyqtar 93 myńnan astam jańa tehnıka satyp alǵan. Bul ótken jyldyń kórset­kishinen (75 156 tehnıka) 25 paıyzǵa artyq. Osy oraıda elimizde satyp alynǵan úsh avtomobıldiń ekeýi otandyq óndiristen shyqqanyn atap ótken jón.

О́tken jyly Qazaqstanda Hyundai, Chevrolet jáne Toyota brendteri eń kóp suranysqa ıe boldy. Eń tanymal 5 brendtiń 4-eýi – (Hyundai, Chevrolet, Ravon jáne Lada) otandyq óndi­ristiń ónimi.

Avtobýstardyń ishindegi eń kóp satylǵan brend – Yutong. 2020 jyly Qazaqstanda atal­ǵan brendtiń 1 myńǵa jýyq avtobýsy men elektr avtobýsy satylǵan.

О́tken jyly sanıtarlyq kóliktiń jetispeýi tutas álem boıynsha ózekti máselege aı­nal­ǵanyn kóz kórdi. Qazaq­stan ishki resýrstarynyń esebinen atalǵan problemany jedel sheshken sanaýly elderdiń biri. Otandyq zaýyttar 2020 jy­ly Úkimettiń tapsyrmasy bo­ıyn­sha koronavırýspen kúre­sý úshin qysqa merzimde JAC Sunray, Hyundai H350, GAZel NEXT, ÝAZ bazasynda medı­sı­nalyq jabdyqtarmen tolyq jabdyqtalǵan 1 167 medı­sı­nalyq jedel járdem avto­mobılin óndirdi. Budan bólek, Qostanaıda 12 metrlik Yutong avtobýsynyń negizinde 100 jyl­jymaly medısınalyq keshen shyǵaryldy. Pasıentterdi em­hanalarǵa tasymaldaýdy qamtamasyz etý úshin Chevrolet DAMAS óndirisi iske qosyldy.

Indýstrııa jáne ınfra­qury­lymdyq damý mınıstr­liginiń máli­metinshe, 2020 jyly aýyl sharýa­shylyǵy tehnıkasyn óndirý de aıtar­lyqtaı ósim kórsetken. Otandyq zaýyttar 93 mlrd teńgege 6 272 tehnıka óndirdi. О́ndiris birden 2,5 ese artqan. 2020 jyly 3 547 traktor men kombaın shyǵaryldy. Bul bir jyl burynǵy kezeńmen salystyrǵanda 120 paıyzǵa artyq. 1 048 traktor Aqmola oblysynda («Belarýs» jáne «RSM»), 585-i – Qostanaı zaýyttaryna («Lovol» jáne «Kıroves»), 561-i Shyǵys Qazaq­stan oblysynda («Belarýs») shyǵarylǵan. Bir jyl ishinde elimizde 962 kombaın ón­dirildi. Bul 2019 jylǵy derektermen salystyrǵanda 567 birlikke artyq.

2020 jyly álemdik aýyl sharýa­shylyǵy mashınalaryn jasaýdaǵy alpaýyttar – ger­manııalyq «Claas» jáne aýs­trııalyq «PÖTTINGER» kom­panııalarymen kelisimderge qol qoıylǵanyn atap ótken durys.

Biz byltyr Qazaqstannyń avtomobıl ónerkásibi salasynda atqarylǵan jumystardyń negizgilerine toqtaldyq. Endigi mindet – osy qarqyndy saqtaý. Bıyl bul salada 100 myń tehnıka óndirý, jumys oryndaryn saqtaý jáne ulǵaıtý, shyǵarylatyn ónimdegi eksportty jáne jergilikti qamtý úlesin ulǵaıtý, salaǵa ınvestısııalardy tartý sekildi mindetter tur.