Ákimder saılaýy týraly ashyq áńgime

Keńes azamattyq qoǵam men mem­lekettik basqarýdy damytý­dyń ózekti máseleleri boıyn­sha usynystar ázirlenetin bire­geı alań bolyp sanalady. Onyń min­det­teri – partııanyń saı­laýal­dy baǵdarlamasynyń iske asy­rylýyna, Jol kartasy ın­dı­katorlarynyń orynda­lýy­na monıtorıng júrgizý jáne baqylaý, sondaı-aq saıası dıalog mádenıetin damytýǵa jáne azamattyq bastamalardy ilge­ri­letýge járdemdesý.

Aýyl ákimderiniń tikeleı saı­laýyn engizý qajettigin Mem­leket basshysy Qasym-Jomart Toqaev óziniń byltyrǵy Jol­daýynda atap aıtqan bolatyn. Al aýdandyq mańyzy bar qa­la­lardyń, aýyldyq okrýgter­diń, kentter men aýyldardyń ákim­derin saılaýdy Tuńǵysh Prezı­dentimiz – Elbasy Nursultan Na­zar­baev 2012 jylǵy Jol­daýyn­­da alǵash ret usynǵany belgili.

Keńes tóraǵasy, Parlament Májilisiniń depýtaty Aıdos Sarymnyń aıtýynsha, búgingi tańda aýylda halyqtyń 41paıyzy turady, bul eldiń ishki jalpy óniminiń 4 paıyzyn ǵana qam­tamasyz etedi.

«Aýyldyq jerlerde kóleń­keli ekonomıka basym. Aýyldyń áleý­mettik-ekono­mıka­lyq jaǵ­daıyn kótermeı, el ekonomıkasyn kóterý múmkin emes ekeni barshaǵa málim. Osynyń bárimen kúresýdiń bir joly – bılik tetik­terin halyqtyń qolyna berý. Sonda ǵana turǵyndar óz aýyl­darynyń tynys-tirshiligine aralasyp, máselelerdi sheshe ala­dy», dep atap ótti ol.

Nur Otan partııasynyń hat­shysy Álibek Áldeneı atap ótkendeı, 2025 jylǵa deıingi saılaýaldy baǵdarlamada jergilikti ózin ózi basqarýdy damytýdyń jańa tujyrymdamasyn ázirleý kózdelgen.

«Baǵdarlamany júzege asyrý jónindegi Jol kartasynda árbir tarmaq naqtylandy. Olardyń biri – demokratııalyq reformalardy tereńdetý, halyqpen keri baılanys quraldaryn jetil­dirý, bılikti odan ári or­talyq­syz­dandyrý úshin ma­ńyzdy túrtki bolatyn aýyl ákim­deriniń aldaǵy saılaýy. Jyl sońyna deıin 1 mln 250 myń saılaýshynyń qatysýymen aýyl­dyq eldi me­kenderdiń 800-ge jýyq ákimi saılanady dep kútilýde», dedi Álibek Áldeneı.

Senat depýtaty Lázzat Súleı­men zań jobasynyń jańalyǵyn atap ótti. Máselen, kandıdattar 3 tásilmen: saıası partııalar músheleriniń qatarynan, ózin-ózi usyný tártibimen, budan bas­qa, eger usyný merziminiń so­ńyna deıin ekiden kem úmitker usy­nylsa, aýdan (oblystyq mańyzy bar qala) ákiminiń kandıdattary usynylady.

Otyrysta talqylanǵan máse­le­lerdiń mańyzdylyǵy men ózek­tiligin eskere otyryp, basqa saıa­sı partııalardyń ókilderi, saıasat­tanýshylar, qoǵam qaırat­ker­leri de sóz sóıledi. Máselen, «Aýyl» ha­lyq­tyq-demo­kratııa­lyq pat­rıot­tyq partııasy tór­aǵa­synyń birin­shi orynbasary Tóleýtaı Ra­hymbekov ákim ju­mysy tıim­diliginiń sandyq ındıkatoryn engizýdi usyndy.

Jalpyulttyq sosıal-demo­­­kratııalyq partııanyń tóraǵasy Ashat Rahymjanov­tyń pikirinshe, ákim atqarý­shy bıliktiń bel orta­synan shy­ǵyp, menedjer bolýy tıis. Son­daı-aq ol saılaý pro­sesi­niń ashyqtyǵyn, aı­qyn­dy­ǵyn jáne zańdylyǵyn qamta­ma­syz etý úshin saılaý kúni daýys berý kezinde onlaın translıasııa ótkizýdi usyndy.

Sonymen qatar Parlament Máji­lisindegi «Aq jol» QDP depýtattyq fraksııasy bas­shysynyń orynbasary, depýtat Berik Dúısembınov halqynyń sa­ny keıbir aýdandar turǵyn­dary­nyń sanynan asatyn iri aýyl­dardyń máselesin kóterdi. «Iri aýyldardyń ákimderi úshin qosymsha mehanızm qa­jet. О́ıt­keni abattandyrý, ınfra­qu­ry­lym jáne áleýmettik máse­le­lerdi eskersek, olardyń júkte­meleri kóbirek», dedi ol.

Keńes múshesi Maıra Aısı­na osy qyzmetterde tıisti tájirı­besi joq jas úmitkerlerdi oqy­tý úshin tálimgerlik ınstıtýtyn engizý qajettiligi týraly pikir bildirdi. Keńes múshesi Rasýl Ju­maly josparlanyp otyr­ǵan ja­ńashyldyqtar­ǵa qatysty aq­parattyq-túsin­dirý jumystaryn kúsheıtýge shaqyrdy.

О́zin ózi basqarý salasyndaǵy reformalardy talqylaý aıa­synda Ulttyq ekonomıka vıse-mınıstri Álisher Ábdiqadyrov óńir­lerdiń derbestigin arttyrý Qazaqstannyń sapaly aýmaq­­­tyq damýyna yqpal eteti­nin atap ótti. Onyń aıtýynsha, jer­gi­likti ózin ózi basqarýdy tıim­di damytý úshin memlekettik bas­­qarý men jergilikti ózin ózi basqa­rý deń­geıleri arasyndaǵy ókilet­tik­terdiń arajigin ajyratýdy qam­tıtyn jeke zań shyǵarý qajet.

Qazirgi ýaqytta jergilikti ózin ózi basqarýdyń negizgi organ­darynyń biri jergilikti qoǵam­dastyq jınalysy bolyp tabylady. Aldaǵy 10 jyl­ǵa arnalǵan jergilikti ózin ózi basqarýdy damytý tu­jy­rym­damasynyń jobasynda jer­gilikti qoǵamdastyq jınalysyn qaıta qurý jolymen aýyldyq deńgeıde ókildi organ – «Keńes» qurý kózdelgen.

О́z kezeginde saıasattanýshy, keńes múshesi Andreı Che­bo­­tarev tujyrymdamanyń álsiz jaq­tarynyń biri retinde aýdandyq mańyzy bar qalalar men aýyldyq eldi mekender ákim­deriniń saılaýyn ótkizý pro­sesiniń úndespeıtindigin atady. Máselen, bıyl osy deńgeıdegi ákimderdiń jalpy sanynyń úshten biri ǵana saılanady. Bul alshaqtyq jalpy saılaý pro­sesiniń uıymdastyrýshylyq, tehnıkalyq jáne qarjylyq as­pektilerine teris áser etýi múm­­kin. Sonymen qatar A.Che­bo­tarev joǵary bilimge qatysty shek­teýdi alyp tastaýdy usyndy.

«Kandıdattarǵa qoıylatyn talaptardy biraz tómendetý qajet. Sebebi qarapaıym aýyl tur­ǵyn­darynyń ǵylymı dáre­jesi, qandaı da bir basqarýshy qury­lymdarda, jeke nemese mem­lekettik qyzmette jumys táji­rıbesi bolmaǵanymen, biraq olar aýyldyń deńgeıin qalaı kóterý kerektigin biletin saýatty adamdar bolýy múmkin», dep atap ótti ol.

Keńes otyrysynyń qorytyn­dysy boıynsha Jergilikti ózin ózi basqarýdy damytý tujy­rym­damasyn jetildirý boıynsha birqatar usynys ázirlendi. Sonyń ishinde tıisti ju­mys tájirıbesi joq, tikeleı saı­lanǵan aýyl ákimderin oqytý úshin tálimgerlik ınstıtýtyn engizý de bar.

Jıyndy qorytyndylaǵan keńes tóraǵasy Aıdos Sarym bıyl kúzde aýyl, kent, aýyldyq okrýg ákimderin tikeleı saı­laýdyń birinshi kezeńi aıaqtal­ǵannan keıin osy másele bo­ıynsha taǵy bir otyrys ótkizýdi usyndy.