Qoǵam • 22 Qyrkúıek, 2021

«Qos qanat qusqa bitken maǵan bitse...»

293 ret kórsetildi

Osy bir óleń sózi til ushyna oralǵanda týmysynan múm­kin­digi shekteýli Álııa Hasenova júı­rik qııaldyń jetegine ile­sip kóńil qusy shartarapqa sha­ryqtap keter edi. О́zi de mól­diregen jan sezimin óleń joldarymen óredi. Móldir muńǵa, asqaq armanǵa tunyp turǵan jaýqazyn jyrlar jany­nyń japyraqtary ispetti.

«Qos qanat qusqa bitken maǵan bitse...»

Qabanbaı aýylyndaǵy №1 mek­tepti sátti aıaqtaǵan soń Alma­ty­daǵy kolledjde bilim alyp, psı­ho­log atanyp shyqty. Nur-Sul­tan qala­syndaǵy «Turan» ýnıver­sı­tetinde oqyp, ekonomıst mamandyǵyn aldy. Eńbek jolyn Qyzylsýat mek­tebinde bastaǵan. Áýeli árqıly mátinderdi terip, qolǵabysyn tıgizdi. 2016 jyldan beri aýdandyq ardagerler keńesiniń jaýapty hatshysy.

Qaǵylez qyz bul kúnde qarǵa adym jer muń bolyp qalǵan qarııa­lar­dyń qolǵanaty. Tirshiliktiń ár­qı­ly máselesimen kún saıyn dúmep ke­lip jatqan adamdardyń ótinishin jer­ge tastaǵan kezi joq. Qolynan kel­geninshe kómektesedi. Jalǵyz qart­­tar ǵana emes, jastardyń jaıy da tol­ǵandyrady. Sondyqtan eki jer­de birdeı qyzmet etip júr­gen jaıy bar. Aýdandaǵy jas­tar re­sýrs­tyq ortalyǵynda el qor­ǵany – erik­tilerdiń jumysyn uıym­das­tyrýda.

О́tken aptada ǵana Sofıevka jáne Talapker aýyldarynda turatyn 60-tan astam ardagerge jyly kıimder men jeńil-jelpi kerek-jaraqtaryn jetkizip berdi. Áldebir sebeptermen turmys qajytyp júrgen kópbalaly otbasylar men jalǵyzilikti jandarǵa ózgege degende ózegin julyp berýge daıyn eriktilerdi jumyldyryp, 800 myń teńgeniń shamasynda kómek kórsetti. Qamqorlyqtan múmkindigi shekteýli adamdar da qaǵys qalǵan joq. Olardyń jaıyn túsinetin bir jan bolsa, Álııanyń ózi emes pe?!

El ishindegi ómirdiń tynysyn tamyrshydaı tap basyp tanysań, kem-ketiktiń áli de kezdesip qalatyndy­ǵyn ańǵarar edińiz. Dastarqanda­ry adal astan kem bolmasa da qamkó­ńil­di jibitetin, qoltyǵynan demeı­tin, úmit otyn laýlatatyn jana­shyr sóz kerek. Sóz – emshi. Kemtigin to­la­ıym toltyryp tastamasa da, kó­ńilin demdeıdi, jubatady, muń shy­myldyǵyn serpedi.

Ár aksııany ótkizgen saıyn Álııa Ápsatqyzy eń bastysy materıal­dyq kómek emes, jan jylýy ekenin aıqyn túsindi. Árkimniń kóńilindegi kir­bińniń sebebin bilip, janynyń jamylǵysyn sıpasa, qart kóńil de qulyndaı quldyrańdaıdy eken-aý. Aýdannyń belsendi jastary Sofıevka aýylyndaǵy 10 otbasyna 290 myń teńgege kúzgi maýsymda kıetin jyly kıim-keshek alyp ber­di. Álııa Ápsatqyzynyń aıtýynsha, olar muqtaj jandardy kıimderimen jylytqan joq, kóńilderimen jylytty. Janashyr járdemderimen jandaryn jadyratty. Al el qamyn jegen eriktiler bolsa, qas-qaǵym sáttik qýanysh bolǵanymen, kómekke zárý adamdardyń qoltyǵynan deme­genderinen lázzat alady.

Taǵy bir joly aýyldyń 47 otbasyna jalpy quny 470 myń teńge turatyn azyq-túlik sebetin taratty. Jalpaq álemdi jaman tumaý jaılaǵan kezde qoldary qysqaryp qalǵan adamdar ózderiniń qıyndyqpen jalǵyz kúresip jatpaǵandyǵyn, dál jandarynda, irgelerinde árdaıym qamqor qoldaryn sozyp, kómek kórsetetin, qysylǵanda demeıtin jany jomart adamdardyń bar ekendikterin aıqyn sezinip, ishki túısiktiń senimdiligi nyǵaıa tústi. Álııa Ápsatqyzynyń paıymdaýynsha, eń bastysy da osy. Eriktiler osyndaı izgi nıet, adal kóńildiń arqasynda el ishindegi birliktiń dáneker jibin bekite túsedi. Kóppen kórgen kúnniń, elmen birge kórgen aýyrtpalyqtyń júgi osylaısha jeńildemek.

Alda qyraýly qys kele jatyr. Eriktilerdiń endigi atqarar isiniń baǵyty qys qamy. Júzden artyq otbasyǵa otyn, kómir alýǵa kómektesý kerek. Jalǵyzilikti adamdardyń arasynda jyly kıimge zárýler de bar. Olardyń eshqaısysy qamqor kóńildiń nazarynan tys qalmaq emes.

– О́tken jyly bizdiń aýdannyń eriktileri aldyn ala tizim jasap, qart­tardy qamqorlyqqa aldy, – deı­di Álııa Ápsatqyzy, – eńbek ar­­dagerleri men zeınetkerlerdiń, jal­ǵyzilikti jandardyń aýlalaryn qardan tazartyp berdi. Tipti aıtýǵa da turmaıtyn shaǵyn ǵana sharýa bolǵanymen, qarttardyń kóńilderi kóktem kelip qalǵandaı jadyrap sala berdi. Olardyń kózderinen qýanysh otyn kórýdiń ózi bir baqyt. Otyn-kómirmen de qaraılastyq. Bıyl da sol dástúrdi jalǵastyrmaqshymyz. Qys synaǵynan birlesip shyqsaq, eshkim de qysylmaıtyn bolady.

Izgilikti isterdiń uıytqysy bolyp otyrǵan Álııa Ápsatqyzynyń aıtýyna qaraǵanda, kóktem shyǵysy­men aýyldyq okrýgterde san márte senbilik uıymdastyrylǵan. О́ńirdegi qasıetti jerler muntazdaı etip tazar­tylyp, býlyǵyp jatqan bu­laq kózderi ashylypty. Budan bas­qa da sharýa jeterlik. Máselen, Bir­lik pen Mortyq aýyldarynda uıym­dastyrylǵan aksııa barysynda 750-den astam kóshet otyrǵyzylǵan. Jaz boıy sýaryp, baptap ósiripti. Birer jyldan soń báıterekter jaıqalyp, ushar basy kókke órlese, el erteńin oılaǵan eriktilerdiń isi dep jalpaq jurttyń úlgi eteri anyq. Muny kór­gen keıingi jastar da dál osylaısha qımyldamas pa?

Eriktiler ózge de jobalardy qol­­­ǵa alýda. Onyń ishinde ekolo­gııa, patrıottyq máselelerdi qam­tı­tyn jobalar bar. Keı-keıde kó­ńil­­degi oıdy bazardaǵy naryq bu­zyp ketedi. Jaqsylyqtyń joly­na jan túrshiktirerlik jaman tu­maý­dyń ózi bógesin bolǵan joq. Ka­­­rantın kezinde qoly qysqaryp qal­­­ǵanda eriktiler psıhologter men zań­gerlerdiń onlaın keńesin ótki­zip, kezdesýler uıymdastyrýdy qol­ǵa aldy. Memleket tarapynan kór­se­tilip jatqan kómekti qalaı alýǵa bo­latyndyǵyn táptishtep tú­sindirdi. Tórt qabyrǵaǵa qamalyp otyr­ǵan qa­rııalarǵa bul da kerek edi.

Ázirge Álııa Ápsatqyzynyń bir jınaǵy jaryq kóripti. Ádebı ortadan jyraq jatqan talapkerdiń talpynysy. Mektepti orys tilinde bitirgendikten sol tilde jazý qolaı­ly eken. Teris deı alǵan joqpyz. Eń bastysy, oqyrmanyn beıjaı qaldyrmaıtyn, túpsiz bir tereńge jeteleıtin, oralymdy oıǵa shomyldyratyn jyr joldary. Negizgi dińgegi – ómir. О́mir týraly óz paıy­my. Tirshilik týraly tolǵanys. Qulshyna, qunyǵa oqyǵan saıyn pende balasyna bir-aq ret buıyratyn qamshynyń sabyndaı qysqa ǵumyrda ómirdiń keıbir synyna ókpelemeı ǵashyq bolǵan jón eken. Sonda ǵana tórt qubylań tegis nurlanyp turmaq. Álııanyń ádemi jyrynan jadyǵa túıgenimiz osy.

 

Aqmola oblysy,

Selınograd aýdany