Pandemııa ınternet múmkindigin arttyrdy

Is-sharaǵa Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstri Aıda Balaeva, Densaýlyq saqtaý mınıstri Alekseı Soı, EQYU-nyń BAQ bostandyǵy jónindegi ókili Tereza Rıbeıro, Qazaqstandaǵy BUU Turaqty úılestirýshisi Mıkaela Frıberg-Storı, Eýropalyq habar taratý odaǵy Bas dırektorynyń orynbasary Jan Fılıp De Tender, Nur Media holdınginiń Bas dırektory Bolat Kalıanbekov, «Nazarbaev zııatkerlik mektepteri» AQ Basqarma tóraıy­my Kúlásh Shámshıdınova qatys­ty. Pikirtalas moderatory – medıamenedjer, Tan Media Group ıesi Armanjan Baıtasov.

Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstri Aıda Balaeva jıynǵa qatysyp otyrǵan sheteldik qonaqtarǵa, áriptesterine alǵys aıtyp, pandemııa saldarynan paıda bolǵan máseleler men ózgeristerge toqtaldy.

«Ujymdyq ımmýnıtet qalyptas­qannan keıin jańa kezeń bastalady, onyń basty mindeti – adamdarǵa pandemııadan keıingi áleýmettik-ekonomıkalyq jaǵdaıǵa qalaı beıimdelý kerektigin túsindirý. Bul kezeńde negizgi soqqy shaǵyn jáne orta bızneske tıgenin bilemiz. Meniń oıymsha, ekonomıkanyń bul sektory burynǵy qalypty ómirin joǵaltyp aldy jáne kóbine basynan bastaýǵa májbúr. Bul rette onyń barlyq ókiliniń memlekettiń qoldaý sharalaryna tolyq habardar bolýy óte mańyzdy», dedi Aıda Balaeva.

«Indetpen kúres áli de jalǵasyp jatyr. Bul baǵyttaǵy qarqyndy jumysty jal­ǵas­tyrýymyz kerek. Mınıstrlik jýr­nalıs­terdiń jumysyna kedergi keltiretin má­se­lelerdi sheship, kásipterine járdem etý­di mańyzdy mindet dep biledi. Jańa sharttar­da ınternet múmkindigi on ese artty. Oǵan halyqtyń óz densaýlyǵyna beıjaı qara­maýy, oqshaýlaný kezinde bos ýaqyttyń kóbe­ıýi men qashyqtan jumys isteý sebep. Pan­de­mııa bastalǵaly qoldanýshylardyń talǵa­my da ózgerdi. Olar jańalyq pen onlaın trans­lıa­sııa­larǵa den qoıa bastady», dedi mınıstr.

Sonymen qatar mınıstr jalǵan aqpa­ratpen kúreske qatysty sharalar­ǵa toqta­lyp ótti. «Áleýmettik jelide karantındik talaptarǵa, vaksına saldarynan bolatyn ólim, vaksınalaýdyń adam densaýlyǵyna teris áseri jáne taǵy basqalar týraly jalǵan aqparat jıilep ketti. Internet jelisindegi osyndaı teris aqparatty azaıtý maqsatynda stopfake.kz saıty iske qosyldy. Ol BAQ-ta, áleýmet­tik jelilerde, messendjerlerde jáne túsinik­temelerde taratylatyn aqparattyń du­rystyǵyn tekseredi. Saıt iske qosylǵan­nan beri 1500-den astam jalǵan aqparat teriske shyǵaryldy», dedi Aıda Balaeva.

Paneldik pikirtalasqa qatysqan EQYU-nyń BAQ bostandyǵy jónindegi ókili Tereza Rıbeıro pandemııa jaǵdaıyn­daǵy BAQ-tyń mańyzyna toqtalyp, jýrnalıster quqyǵy máselesine qatysty pikirin bildirdi.

«Pandemııa eki jyl boıy jalǵasý ústinde. Osy ýaqyt aralyǵynda kóptegen jahan­dyq másele paıda boldy. Sondaı prob­le­malardyń biri – vaksınalaý. Qazirgi tańda ór­kenıetti elder damýshy elderdi vaksı­na­men qamtamasyz etýge kiristi. Pan­de­mııa kezinde antıvakser­lerdiń áreketin kórip otyrmyz. Bul rette BAQ indetpen kúreste kúsh biriktirý úshin asa qajet», dedi Tereza Rıbeıro.

Onyń aıtýynsha, pandemııa bastal­ǵaly áleýmettik jelilerdi paıdalanatyn adamdardyń sany 13 paıyzǵa ósken. Bul – álemniń 2,4 mlrd halqy áleýmettik jelini paıdalanady degen sóz.

«COVID-19 adamdardy oqshaýlanýǵa májbúrledi. Sonyń áserinen áleýmettik jelilerge júginýshiler sany artty. Sondaı-aq ınternet sóz bostandyǵy men sıfrlyq BAQ-ty damytý úshin de ma­ńyzdy. Ekinshi jaǵynan, halyqtyń resmı BAQ-qa qaraǵanda áleýmettik jelige kóbi­rek senetini anyqtalyp otyr. Al onda feık jańalyqtardyń da bolý qaýpi jo­ǵary. Bárimizge osy qubylystyń túrli ny­sandaryna jaýap qatyp, jýrnalıster atmo­sferasyna úles qosý mańyzdy. Bul qo­ǵam úshin de, osy qurmetti mamandyq ókil­deri úshin de úlken syn-qater», dedi ol.

«Bıyl tilshilerdiń qyzmetine baılanysty álemde 400-den astam jýrnalısti óltirý deregi tirkeldi. Bul qylmystardyń bári túpkilikti zerttelmedi. Biz tilshiler­diń qoǵamdyq oıdyń ózgerýine atsaly­syp otyrǵanyn bilemiz. Olarǵa onlaın qaýip­sizdikti qamtamasyz etip, shyǵarmashylyq erkindik berýge tıispiz. Sonymen qatar bul saladan ketken jandardyń da quqyǵy qorǵalýy kerek», dedi EQYU ókili.

Qazaqstandaǵy BUU Turaqty úıles­tirýshisi Mıkaela Frıberg-Storı kez kelgen máseleni sheshý úshin birigý mańyzdy ekenin alǵa tartty.

«Qazaqstanmen birlesip, máseleni sheship qana qoımaı, jańa múmkindikter ashatynymyzǵa senemin. Qazir vaksına máselesi kún tártibindegi ózekti máselege aı­naldy. Osy rette tekserilgen, durys aq­­pa­rat­­pen qamtamasyz etý mańyzdy. Pan­­demııamen kúreste vaksına bárimiz úshin de eń tıimdi qural bolyp otyr», dedi ol.

Odan bólek, ınfodemııanyń da úlken máselege aınalǵanyna toqtaldy. Jýrnalıster úshin durys aqparat jetkizý jaýapkershiligi baryn aıtty. 

«Jalǵan aqparat úlken keleńsizdik­terge alyp kelýi múmkin. Sondyqtan DSU, Densaýlyq saqtaý mınıstrligi sııaqty senimdi derekkózderden ǵana aqparat alyp, saralaı bilý mańyzdy», dedi Mıkaela Frıberg-Storı.

Densaýlyq saqtaý mınıstri Alekseı Soı pandemııa kezinde halyqqa obektıvti aqparat berý arnalary birinshi orynǵa shyqqanyn atap ótti. Onyń aıtýynsha, halyqty aqparattandyrýdyń durys strategııasyn tańdap, aqparat kózderin ázirleý mańyzdy boldy. Olar – coronavirus-2020 saıty, Aqparat jáne qoǵamdyq damý, Densaýlyq saqtaý mınıstrlikteriniń portaldary jáne basqa da akkaýnttar.

«Koronavırýsqa qarsy vaksınanyń paıda bolýy da – mańyzdy oqıǵa. Qazirgi ýaqytta Qazaqstanda 7,5 mln adam vaksına aldy. Bastapqyda halyq vaksınaǵa synmen qarady. Endi adamdar vaksınanyń vırýstan qorǵaıtynyna kóz jetkizip, oń qabaq tanytyp otyr. Al halyqty vaksınadan qorqýǵa ıtermeleıtin «antı­vakserlerdiń» áreketin dest­rýktıvti deýge bolady, vaksınalaý – kez kelgen juqpaly aýrýlardyń aldyn alý­­dyń jalǵyz ádisi. Densaýlyq saqtaý mı­­nıstr­­ligi pandemııa kezeńinde ınfeksııa tý­­ra­­ly jalǵan aqparattardy anyqtap, ha­lyq­­qa mundaı faktilerdiń shyndyqqa sáı­kes kel­meıtinin túsindirýde», dedi Alekseı Soı.