«TeatrALL» – táýelsizdikke tartý

«Tamasha joba jalǵasyn tabady»

 «Álem bizdi qara altynmen nemese syrtqy saıasattaǵy iri bastamalarymyzben ǵana emes, mádenı jetistikterimizben de tanýy kerek» degen Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń tamasha bastamasynyń ózektiligi men mańyzy Táýelsizdigimizdiń 30 jyldyq mereıtoıy qarsańynda tipti arta túskendeı. О́ıtkeni egemendi Qazaq­stannyń ýaqyt aǵzam alaqanyndaǵy syndarly 30 jyldyq tarıhy tikeleı mádenıet hám ulttyq ónerimizben de tikeleı baılanysty ekendigine eshkimniń talasy bolmasa kerek. Qaıtalanbas ónerimen tórtkúl dúnıe nazaryn ózine burǵyzyp, shartarapty tańdaı qaqqyzyp júrgen nebir dúldúl daryndardyń talanty búginde táýelsiz memleketimizdiń mereıin asyryp, abyroıyn bıiktetip, syndarly eldiń syrttaǵy bedelin asqaqtatyp kele jatqanyna tarıh kýá. Táýelsizdiktiń 30 jyldyǵynyń qurmetine uıymdastyrylyp otyrǵan aıtýly teatr festıvali de osy jemisti jobanyń sátti jalǵasy bolsa kerek.

Iá, búginde astanamyzdy shartarap mádenıettiń ordasy dep tanyp jatsa, ol – mártebeli ónerdiń arqasy. Pandemııaǵa baılanysty biraz ýaqyt toqyrap, toqtap turǵan teatr tynysy qaıta ashylǵandaı. Onyń aıqyn aıǵaǵy – bir apta boıy Ar­qa tórin dýmanǵa bólegen «TeatrAll» ha­lyq­­aralyq teatr festıvali. E.Brýsı­lov­skııdiń áıgili «Qyz Jibek» operasymen shy­myldyq túrgen teatr toıy shyn má­ninde ónerdegi úlken jańalyq bolǵany anyq.

– Festıvaldyń negizgi mindeti – ártis­terimizdiń, teatrlarymyzdyń shyǵarma­shylyq áleýetin biriktirý. Áý basta res­pýb­lıkanyń búkil 56 teatrynyń basyn elorda tórinde qosý, elimizdiń barlyq óńi­rinen ujymdardy shaqyrý ıdeıasy boldy. Alaıda shekteýlerge baılanysty bul oıymyzdy oryndaı almadyq. Biraq bir qýantarlyǵy – bul festıvaldy jyl sa­ıyn ótkizýdi josparlap otyrmyz. Kelesi jyly álem boıynsha epıdemııalyq ahýal turaqtanyp, jaǵdaı jaqsarǵan kezde elimizdiń barlyq óńiriniń basyn qosyp, halyqaralyq deńgeıde teatr festıva­lin ótkize alamyz dep úmittenemin. Biraz sheteldik teatr ákimdik pen Mádenıet jáne sport mınıstrligine hat jazyp, festıvalǵa qatysqysy keletin nıet­te­-
rin bildirip jatyr. Sondyqtan usynystar­dy eskerip alda aıtýly sharanyń aýqy­myn keńeıtip, Arqa tórinde tórtkúl dú­nıe teatrlarynyń basyn qosamyz degen maqsatymyz bar. Tamasha joba jalǵasyn tabady. Bul – ulttyq ónerimizdiń ór­kendeýi, damýy úshin mańyzdy qadam, – dep atap ótti Nur-Sultan qalasy ákiminiń orynbasary Ashat Oralov.

«Nur-Sultan – Ortalyq Azııa teatr mádenıetiniń ortalyǵy»

Teatr dese ishken asyn jerge qoıatyn talǵampaz kórermen bir apta boıy asta­nanyń 12 teatry men Máskeýden arnaıy shyqyrylǵan teatrlardyń úzdik qoıy­lymdaryn tamashalady. Atap aıtsaq, «Astana Opera» men «Astana Balet», Q.Qýa­nyshbaev atyndaǵy akademııalyq qazaq mýzykalyq drama teatry, M.Gorkıı atyndaǵy Memlekettik akademııalyq orys drama teatry, «Jastar», Astana Musical, Á.Mámbetov atyndaǵy Memlekettik drama jáne komedııa teatrlary, Mýzykalyq jas kórermender teatry, «Naz» memleket­tik bı teatry, «Qanattylar» ınklıýzıvti ­teatry, sonymen qatar «A.I» teatry men «Sovremennık» halyqtyq jastar teatr­lary ujymy repertýaryndaǵy úzdik qo­ıylymdaryn kóziqaraqty kórermen men talapshyl teatr synshylarynyń tal­qy­syna usynyp, kásibı mamandardyń baǵa­syn aldy. Bıylǵy festıval baǵdar­la­masyn saraptaýǵa jınalǵan mamandar arasynda Grýzııadan arnaıy shaqyrylǵan bilikti teatr synshysy, ónertaný doktory, professor, Halyqaralyq teatr synshylary qaýymdastyǵynyń prezıdenti Lasha Chhartıshvılı de bar. Qazaq óneri jaıly sheteldik maman bylaı deıdi:

– Qazaqstannyń teatr ónerimen jaq­sy tanyspyn. Buǵan deıin de birneshe óner dodasyna sarapshylyq etkenmin. Nur-Sultan tek Qazaqstannyń ǵana emes, búkil Ortalyq Azııa teatr mádenıeti­niń orta­lyǵy bolyp sanalady. Qazaqstan­da kóptegen festıval ótti. Mundaı óner dýmany akterler men rejısserlerge, jal­py sahnanyń qaı sala mamanyna bol­­­masyn shyǵarmashylyǵyn damytýǵa, jańa­rýǵa kómektesedi. Qazir pandemııa kezeńinde teatr prosesi jańaryp, tyń iz­denister baıqalýda. Astanalaryńyzda bolý jáne qazaq ónerimen tanysý men úshin qa­shanda óte qyzyq. Festıval aıasyn­da tamasha jumystardyń kýási bol­dyq. Sol úshin akterler men rejısserler­ge, uıym­dastyrýshylar alqasyna osyndaı maǵy­naly da mazmundy sharaǵa bastamashylyq etkeni úshin alǵys aıtamyn.

«Festıval – jastar úshin sheberlik mektebi»

Halyqaralyq teatr festıvaline qur­metti qonaq retinde qatysqan Qazaqstan­nyń eńbek sińirgen ártisi, Qazaq ulttyq óner ýnıversıtetiniń professory, qazaq­tyń Qyz Jibegi atanǵan aktrısa Merýert О́tekeshova da festıval uıymdas­tyrý­shylarynan alǵysyn aıamady:

– Elordamyzda úlken mereke – keremet teatr festıvali ótti. Ony «Qyz Jibek» operasy ashqany qýantady. El Táýelsizdiginiń 30 jyldyǵyna arnalǵan festıvaldyń bul taǵylymdy qadamy. Mundaı festıvaldardyń halyq úshin, shyǵarmashylyq adamdar úshin mańyzy aıryqsha. Ásirese stýdentter men jastar úshin bul úlken sheberlik sabaǵy bolmaq. О́ıtkeni olar ónerdi óz kózimen kórip, estýi kerek, dedi aktrısa.

Aýqymdy is-sharaǵa qurmetti qonaq retinde qatysqan Reseıdiń Kishi Bronnaıa­daǵy Máskeý drama teatry men S.Obraz­sov atyndaǵy Memlekettik akademııalyq Orta­lyq qýyrshaq teatrlarynyń kórer­menge tartý etken «Chelovek Letýchaıa Mysh protıv Leonıda Ilıcha Brejneva» jáne «Týrandot» qoıylymdary festı­val baǵdarlamasyn baıytyp, óner dýmanynyń ajaryn asha túskendeı.

– Biz Nur-Sultan qalasyna qonaq bol­ǵanymyzǵa qýanyshtymyz. Gastrol pandemııanyń qıyn kezeńinde ótse de, festıvaldy uıymdastyrýshylar da, kó­rermender de múmkindik tapty. О́ıtkeni akterler men kórermender arasynd­a­ǵy qarym-qatynas teatrdyń mańyzdy bó­ligi bolyp sanalady. Onsyz teatrdyń erteńi joq» dep Kishi Bronnaıa teatry­nyń kórkemdik jetekshisi Konstantın Bogo­molov óz oıymen bólisti.

Máskeýlik teatr usynǵan spektakl sıýjeti KSRO kezindegi toqyraý dáýirinde júrgen adamnyń áreketi men minez-qulqyn kórsetedi. Klassıka janry bo­ıynsha komıksterdiń keıipkeri Keńes Odaǵynda ómir súredi jáne qarapaıym jazýshy azamat – Dýdchkın keıpinde jasyrynady. Osylaısha, bas keıipker túr­­li áreketterdiń ortasynan tabylyp, oqı­ǵa jelisin jandandyrady. Rejısser Aleksandr Denısovtiń bul qoıylymy egde adam­dardyń jastyq shaǵyn eske túsirse, jastardy keńes keze­­ńiniń ómir saltymen tanystyrady. Qo­ıy­lymnan soń spektakl jóninde «Asta­na Balet» teatrynyń dırektory Alek­­sandr Sevostıanov máskeýlik rejıs­ser­diń atalǵan qoıylymy – HHI ǵasyr ada­mynyń kózimen Brejnev dáýirine degen ıro­nııalyq kózqaras ekenin, spektaklde bizge ta­nys keńestik án, kıno, tur­mystyq salt óte kóp ekenin jáne ol kórer­mender kóńi­linen erekshe oryn tabatynyn atap ótti.

30 jyldyqqa – 30 júlde

Ras, eki jylǵa jalǵasqan pandemııa teatr álemindegi emen-jarqyn shyǵar­mashylyq talqylaýlar men esten ketpes júzdesýlerge aıtarlyqtaı tejeý qoıyp, óner keńistigindegi keleli máselelerdiń máıegine boılaýdy biraz báseńsitkeni anyq. Biraq soǵan qaramastan izdenisterin toqtatpaǵan teatr tarlandary aıtýly festıval aıasynda jańa jumystaryn kópshilik talqysyna usynyp, ózderiniń áli de shyǵarmashylyq babynda ekendikterin taǵy bir márte pash etti.

Al festıval sheńberinde teatr syn-
shy­lary, rejısserleriniń qatysýymen ótken «Qazaqstandaǵy zamanaýı teatr úr­disi: máseleleri men sheshý joldary» taqy­rybyndaǵy ǵylymı-tájirı­be­­lik kon­ferensııada otandyq teatr óne­­­riniń keleli máseleleri sóz boldy. Eli­­­mizdegi teatrlardyń hal-ahýaly, teatr­ syn­­­shylarynyń qyzmeti, jas dra­ma­týrg­­ter shyǵarmashylyǵyn nasıhattaý jaı­ly pikirler aıtyldy, «TeatrAll» halyq­aralyq teatr festıvaliniń jumysy qory­tyndylandy. Quramy teatrtaný mamandary men teatr synshylarynan jasaqtalǵan sarapshylar alqasynyń sheshimimen úzdik teatr ujymdary men talantty akterler jumysy arnaıy dıp­lom jáne baǵaly syı­lyqtarmen marapattaldy.

Aıta keterligi, Q.Qýanyshbaev atyn­daǵy akademııalyq qazaq mýzykalyq dra­ma teatrynda ótken festıvaldyń jaby­lý saltanatynda «TeatrALL» birinshi teatr syılyǵy tabystaldy. Saraptamalyq keńestiń sheshimimen Nur-Sultan qalasy teatrlary arasynda taǵaıyndalǵan kási­bı syılyq Táýelsizdiktiń 30 jyldyq mereıtoıynyń qurmetine 30 atalym bo­ıynsha berildi. Sonymen, festıval qorytyndysy boıynsha «Eń úzdik spek­takl» atalymyndaǵy bas júl­de Nur-Sultan qalasy ákimdiginiń «Jas­tar ­teatry» trýppasy usynǵan Ý.Sheks­pırdiń «Asaýǵa tusaý» komedııasyna (re­jıs­seri – Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri Nurqanat Jaqypbaı) tabys­talsa, N.Moshınanyń «Dúnıe-ǵapyl» me­ta­fızıkalyq dramasyn qoıǵan rejıs­­ser, Mýzykalyq jas kórermender teatry­­­nyń dırektory Ashat Maemırov «Úz­dik ­rejısser» atandy. Al úzdik akterler qata­ryn Aınur Bermuhambetova, Jan­dáýlet Bataı, Samal Eslıamova bastaǵan talantty akterler tolyqtyrdy.

Elordada ótken aıtýly óner dýma­ny­nyń taǵy bir ereksheligi – qatysý­shy­lar tek festıval baǵdarlamasy­na engen qyzyq­ty qoıylymdardy ǵana kórip qoıǵan joq, sonymen qatar teatr aptalyǵy alańyn­da Memlekettik akademııalyq nemis drama teatrynyń kórkemdik jetekshisi Natalıa Dýbstyń bir apta boıy ótken sheberlik sabaǵy­na qatysý men Byterekte zamanaýı óner kórmeleri, sondaı-aq sýretshi Láılá Mahattyń beıneleý óneri galereıasyn ta­mashalaýǵa da keremet múmkindik aldy.

Bas qala tórin dýmanǵa bólegen óner merekesi osylaısha óz máresine jetti. Saf ónerge sýsap qalǵan kórermenniń kóńilin kótergen teatr toıy – shyn má­ninde óner oqıǵasy. Bizdi qýantqany – taǵy­lymdy jobanyń osymen aıaqtalyp qalmaı, jyl saıyn jalǵasyn tabatyny. Al bıylǵy «TeatrALL» teatr aptalyǵy – «qyzdyń móldir kóz jasyndaı» saf óner ókilderiniń el Táýelsizdiginiń 30 jyldyǵyna tamasha tartýy.