Osy biz bosańsyp ketken joqpyz ba?

Jalpy, pandemııa bastalǵa­ly 1 mlrd 440 mln turǵyny bar alyp elde qarashanyń 5-i kúngi derek boıynsha 97 605 adam koronavı­rýs juqtyryp, 4 636 naýqas qaı­­tys bolǵan. Qu­my­radan shyq­­qan ­jyn tárizdi koro­na­vı­rýsty jelkesi­nen alyp, qýyp jibergendeı qyl­ǵan qy­­taı­lyq­tardyń temirdeı tár­tibine tánti bolyp, Baýyrjan Mo­­myshulynyń «Tártipke ba­ǵyn­­ǵan el qul bolmaıdy» degen ataly sózin eriksiz eske alǵan­daımyz. Al halqynyń sany 19 mln-nan endi asqan bizdiń elde 945 922 adam qaýipti ınfek­sııa­ny juqtyryp, 12 204 otanda­sy­myz opat bolǵan. Tıisti sa­nı­tarlyq-epıdemııa­lyq ta­lap­tardy bárimiz birdeı oryndaı bermeıtinimizdiń, ásirese, ty­ǵylyp toı-tomalaq jasaýdy tyı­maǵandyǵymyzdyń saza­ıyn tartyp otyrǵan jaıymyz bar.

Bul rette bizge kórshiles О́z­bekstan da ónege bolǵandaı eken. Halqynyń sany búginde 34,5 mln-nan asqan baýyrlas elde ne­bári 187 085 adam koronavırýs juqtyryp, 1 332 naýqas ómirmen qoshtasqan kórinedi. Qazirgi kezde alashapandy aǵaıyndardyń arasynan táýligine 270-290 adam indet juqtyryp jatqan bolsa, bizdegi kórsetkish 1 300-den asyp tur. «Álemdegi toǵyzynshy terrıtorııa» atanǵan keń-baıtaq Qazaqstandaǵy halyq tyǵyzdyǵy О́zbekstanmen salystyrǵanda on eseden asa az ekenin eskersek, eldi mekenderiniń arasy alshaq elimizdegi pandemııamen kúres nátıjesi kóńil kónshiterlikteı emestigi kózge uryp turǵandaı.

Al Densaýlyq saqtaý mı­nıs­tr­ligi jarııalaǵan boljamǵa súıen­sek, «pessımıstik ssenarıı» boıynsha táýliktik indet juq­tyrý kórsetkishi qarashada – 1 800, jeltoqsanda 2 350 adamǵa deıin, al «optımıstik ssenarıı» bo­ıynsha qarashada – 1 500, jeltoqsan­da 1 100 adamǵa deıin bolýǵa tıis eken.

Osyndaı «optımıstik ssenarıı» iske asyrylyp jatqanyn ótken aptadaǵy Úkimet otyrysynda málimdegen Densaýlyq saqtaý mınıstriniń birinshi orynbasary Marat Shoranov: «Qazaqstandaǵy sanıtarlyq-epıdemııalyq jaǵ­daıdyń jaqsarýy jalǵasyp ja­tyr. Barlyq óńirde aýyrý deń­geıiniń, stasıonarlyq jáne ambýlatorııalyq emdeýdegi aýyr jaǵdaılardyń sanynyń tómen­deýi baıqalady. Álemdik reıtıngke sáıkes 222 eldiń ishinde Qa­zaqstan syrqattaný kórsetki­shi boıynsha 105-orynda, ólim kór­set­kishi bo­ıynsha 102-orynda tur», dedi.

Indettiń eptep kemý úrdisi kó­­ńilge úmit uıalatqanymen, al­dy­na álemdegi eń damyǵan otyz memlekettiń qataryna qo­sy­lý­dy aıqyn maqsat etip qoı­ǵan Qa­zaqstan úshin búgingi «myl­tyqsyz maıdan» – pandemııamen kúreste 105-oryndy enshileý – áste de maqtanarlyqtaı jaǵdaı emes. Osy rette Úkimet basshysy Asqar Mamınniń qalyptasqan ahýalǵa synı turǵyda qarap, «jasyl», «sary», «qyzyl» aımaqtardyń qaısysynda ornalasqandyǵyna qaramastan, barlyq óńirde shekteý sharalarynyń saqtalýyn jáne monıtorıng toptarynyń kú­sheıtilgen jumys rejimin qam­­tamasyz etýdi, Nur-Sultan qala­synyń, Soltústik Qazaqstan, Mań­ǵystaý, Qostanaı, Aqmola, Ba­tys Qazaqstan oblystarynyń ákim­derine koronavırýsqa qar­sy vaksınalaý qarqynyn arttyrý­dy tapsyrǵany quptarlyqtaı.

О́ıtkeni tipti Densaýlyq saq­taý mınıstrligi sheneý­nikteriniń kóz aldyndaǵy astanada da nazar aýda­rarlyq kemshin jaılar bar. Keıingi aptalarda «qyzyldan» shyǵyp, «sary aımaqqa» kóshken bas qalaǵa óńirlerden stýdent­ter aǵylyp kelip, ádettegi for­matta sabaqqa kiriskeli qoǵamdyq kóliktegi jaǵdaı tym kúrdelenip ketti. Avtobýstarda aıaldama­lar habarlanyp, jolaqy tó­leý qajettigi eskertilip, Polı­sııa departamentiniń qalta ury­larynan saqtandyrǵan habarlamasy oqylǵany bolmasa, maska taǵý rejimin saqtaý qajettigi jaıly biraýyz sóz aıtylmaıdy. Buǵan qosa «Úrker» shaǵyn aýda­nyna baratyn №36 jáne №45 avtobýstardyń salonyna saǵat 18.00-20.00 aralyǵynda jastar lyq tolyp, bóshkedegi balyq­taı syǵylysyp turatyndyǵyn, kóbi maska taqpaǵandyǵyn óz kózimizben talaı kórdik. Osyndaı qalaishilik baǵyttardaǵy jolaýshylar aǵynyn jete zerttep, keshki qarbalas shaqta qo­symsha avtobýstar bólýdi qa­ras­tyrǵan jón. Elordadaǵy qo­ǵamdyq tamaqtandyrý oryndaryna reıd jasap júrgen monıtorıng toptarynyń músheleri de kózimizge túsken emes. Tipti Ashyq júıesine qosylǵan keıbir obek­tilerde de kelýshilerdi tekserip jatqan eshkim joq. Olardyń tek qaltasyna túsetin paıdany oıla­ǵan qojaıyndaryna aqshalaı aıyppul salyp, aıyldaryn jı­ǵyz­basa bolmas.

Al koronavırýs pande­mııasyna baılanysty ólim-jitim kórsetkishi boıynsha Qazaq­stan­nyń 102-orynda qa­lyp otyr­ǵany elimizdiń sanı­tar­lyq-epıdemııalyq sa­la­mat­ty­lyǵy salasynda qa­lyptasqan jaǵdaıdyń máz emes­tigin anyq ańǵartyp tur. Osy oraıda bıyl­ǵy maý­sym aıynyń sońynda Qazaq­stan Respýblıkasynyń Tuń­ǵysh Pre­zıdenti – Elbasy Nursul­tan Nazarbaev Reseı Pre­zıdenti Vladımır Pýtınmen kez­deskeninde reseılik dárigerler­ge ózin koronavırýstan emdep jazǵany úshin rızashylyǵyn bildirip: «Men aýyryp qal­ǵanymda bir top reseılik dári­ger janymda bolǵanyn esh­qashan umytpaımyn. Bul umy­tyl­maı­dy», degeni eriksiz oıǵa oralady. Sondaı-aq jýyrda áleý­met­tik jelide belgili ekonomıst Oljas Qudaıbergenov óziniń ek­pe saldyrsa da, qate túsinikpen saq­tyq sharalaryna jete mán bermegendikten, qaterli aýrýdy juqtyryp alǵandyǵyn aıta kelip: «Koronavırýsty jeńýime Máskeýden kelgen dárigerler kómektesti. О́kinishke qaraı, jer­gilikti mamandar járdem kór­sete almady. Jaǵdaıym nashar­lap, jansaqtaý bólimshesine aýys­tyrylǵanymda men baılanyssyz qalyp, dostarymnyń joldaǵan habarlamalaryna jaýap bere almadym. Soǵan kúdiktengen olar birden dabyl qaǵyp, aýrýha­na basshylyǵymen sóılesip, Más­keýden dárigerler izdep taýypty. Olardyń qyzmetiniń aqysyn da ózderi jınap tólepti. Muny men narkozdan keıin ókpeni jasandy jeldetý apparaty astynda jatyp esimdi jıǵanda bir-aq bildim. Sol kúni máskeýlik dárigerler kelip, durys emdeý júrgizip, jaǵdaıym jaqsa­ra bastady. Árıne, jergilikti dárigerlerge baılanysty aıta­tyn jeke oı-pikirlerim bar, biraq elimizdiń densaýlyq saqtaý salasynda sapalyq ózgerister qajet degen jalpy tujyrym­men shektelmekpin. Al jansaqtaý bólimshesiniń meıirgerleri men sanıtarlaryna kelsek, olardyń sapaly kútimi men óte joǵary adamı qarym-qatynastaryna asa rızamyn», dep jazdy.

Nemis jazýshysy Erıh Marııa Remarktyń «Bir adam ólse – tra­gedııa, myń adam ólse – statıs­tıka» dep jazǵanyndaı, qan maıdanda júrgende adamnyń kóz al­dynda bolyp jatqan myń san ólimge boıy úırenip, úreıle­nip, qorqyp-úrkýden qalatyn kórinedi. Sol sekildi osy biz – eldiń densaýlyq salasynyń bas­shylary da, bylaıǵy jurt ta qazirgi ýaqytta koronavırýs pandemııasynan kúnde bolyp jatqan ólim-jitimge byltyrǵy, bastapqy kezdegideı qorqynyshpen, ýaıymmen qaraýdy qoıyp, tym bosań­syp ketken joqpyz ba? Al jeti basty aıdahar syndy jalmaýyz dert kún saıyn ondaǵan abzal azamatymyzdy aramyzdan ju­lyp áketip jatyr. Árqaısysy – bir-bir tulǵa, hám bir-bir tragedııa...