Kóliktik baqylaý salasynda bylyq kóp

Atalǵan ınspeksııanyń bólim basshy­larynyń ákki bireýi uıymdas­tyrǵan shema boıynsha onyń qaramaǵyndaǵy qyzmetkerler syrt kózge kórsetpeý úshin salmaǵy ruqsat etilgen normadan asyp ketetin júk avtomobılderiniń júrgizýshilerimen jaqyn týystaryn kórgendeı qushaq jaıa amandasyp, qol alysqan bolyp, árqaısysynan 10 myń­nan 50 myń teńgege deıin para alyp otyrǵan. Osylaısha «alaqanǵa qys­tyrylǵan» aqsha aǵyny kúnine 150 myń teńgeden 500 myń teńgege deıin jetken.

Soltústik Qazaqstan ob­lysyndaǵy Petropavl – Mamlıýtka avtojolyndaǵy jyljymaly kóliktik baqylaý beketiniń eki bas mamany ótken jylǵy sáýirde jergilikti kompa­nııa­lardyń biriniń «KamAZ» avtomobılin toqtatyp, onyń júrgizýshisinen «kásip­oryn kólikteriniń esh kedergisiz júrýine qamqorlyq jasaý úshin» 100 myń teńge para alǵan. Kazinform-nyń habarlaýynsha, osy qylmystyq isti sot jaqynda qarap, kóliktik baqylaý ınspeksııasynyń jemqor qyzmetkerleriniń ekeýin de 6 jyl­ǵa bas bostandyqtarynan aıyrypty.

Kóliktik baqylaý salasyndaǵy osyn­­­daı korrýpsııalyq qylmystarǵa baı­lanysty 2021 jylǵy sybaılas jem­­qorlyqqa qarsy is-qımyl týraly ulttyq baıandamada Indýstrııa jáne ınfra­qurylymdyq damý mınıstrliginiń Kólik komıteti qabyldap jatqan josyqsyz júk tasymaldaýshylarmen kúres sharalary formaldi sıpatqa ıe jáne kút­kendegideı nátıje berip otyrǵan joq degen tujyrym jasalǵan. Antıkordyń baǵalaýynsha, qazir elimizde 800 myńnan astam kólik quraly kóliktik baqylaýdan tys qalǵan. Al memleket joldardy jóndeýge jyl saıyn orta eseppen 60 mlrd teńge jumsap keledi. Alaıda onyń tıimdiligi shamaly. Jańadan salynǵan jáne kúrdeli jóndeýden ótkizilgen joldardy salmaǵy shamadan tys aýyr júk avtomobılderi kóp uzamaı ezip-janshyp, búldirip ketip jatyr. Budan, ásirese astyqty óńirlerdiń eldi mekenderiniń turǵyndary jıi zardap shegip otyr. Máselen, biz Soltústik Qazaqstan oblysynyń shalǵaıdaǵy Tımırıazev aýdanyna qarasty Dokýchae­vo aýylynda bolyp, jergilikti turǵyn­darmen kezdeskenimizde olardyń aıtqan jalǵyz muqtajdyǵy – bertinde ǵana kúrdeli jóndeýden ótkizilgen joldy kúzde astyq tasyǵan aýyr salmaqty mashınalar balshyqtaı ılep, jeńil kólikpen júrýge jaramsyz qylyp tastaǵany. Olar: «Biz tólep otyrǵan salyqtan quralatyn bıýdjet qarjysyn osylaı ysyrap etýge bola ma?! Jetpis tonnalyq qytaılyq ózi aýdarǵysh avtomobılder neni shydatsyn?! Sondyqtan, ondaı kólikterdiń astyq pen basqa da aýyr júkterdi aýyl joldarymen tasýyna múldem tyıym salý kerek», degen edi. Osy oraıda «Avtomobıl kóligi týraly» Zań talaptarynyń oryndalýyn qatań qadaǵalap, avtojoldardy aýyr salmaqty kólikterdiń búldirýine jol bermeý mindeti júktelgen kóliktik baqylaý ınspeksııalarynyń jemqorlyq dertin juqtyrǵan qyzmetkerleri naq sondaı avtomobıl júrgizýshilerinen para alyp ustalyp jatqany «Sengen qoıym sen bolsań...» degendeı, túńiltip, tuıyqqa tirelgendeı kúı keshirmeı qoımaıdy.

Antıkordyń aıtýynsha, kóliktik baqylaý beketterinde 9 jyl ishinde arnaıy avtomattandyrylǵan ólsheý quraldarynyń jumysy da jolǵa qoıylmaǵan. Buǵan qosa, Kólik komı­teti joldarda baqylaýdy júzege asy­ra­tyn aýmaqtyq ınspeksııalar qyz­metkerleriniń jumysyna onlaın-beıne-monıtorıng júrgizbeıtin jáne olardyń beıne-jetondardy paıdalanýy qamtamasyz etilmeıtin bolyp shyqty. Anyǵynda, munyń bári kóliktik baqylaý isinde tıisti tártip ornatýǵa septigin tıgizetin sharalar ekeni anyq. Biraq «Sol tártip salany basqaratyn sheneýnikterge kerek pe ózi?..» degen suraq ta óz-ózinen týyndaıdy...

Antıkor erekshe dabyl qaǵyp otyr­ǵan másele – kólik quraldaryn tehnı­kalyq tekserýde óreskel kemshi­likterge jol berilgeni. О́tken jyly 54 jalǵan tehnıkalyq baıqaý operatory anyqtalǵan. Olar avtokólikterdiń júrgizýshilerine 435 myń jalǵan dıag­nos­tıkalyq karta jasap bergen. Eń soraqysy – astanadaǵy kóliktik baqylaý ınspeksııasynyń qyzmetkerleri tehnı­kalyq baıqaýdyń jalpy somasy 500 mln teńge bolatyn 260 myńnan astam jalǵan dıagnostıkalyq kartasyn jasap berýdi ózderi uıymdastyrǵany áshkere boldy. Osylaısha, Qazaqstandaǵy barlyq avtokóliktiń 15 paıyzy nemese árbir altynshysy kóshelerdegi qozǵalys qaýip­sizdigine hám adamdardyń ómirine qaýip tóndirip júr.

«Alaıda kóliktik baqylaý organdary jalǵan tehnıkalyq baıqaý operatorlaryna qarsy kúres júrgizýdiń ornyna, olardyń zańsyz qyzmetine qamqorlyq jasaıdy», dep málimdepti Antıkor 2021 jylǵy sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl týraly ulttyq baıandamada.

«Jyl saıyn Kólik komıteti halyq­aralyq saýda qatynastaryn damytý maqsatynda shet memlekettermen ruq­sat blankilerimen tepe-teń negiz­de almasýdy júrgizedi. Biraq adal tasymaldaýshylardyń olardy alýyna zańsyz ruqsat bermeý arqyly blanki­lerdiń jasandy tapshylyǵy jıi jasalady. Olar óz júk kóligi joq bolǵanymen, kóliktik baqylaý ınspeksııalary qyz­met­kerleriniń jeke múddesi bar kompa­nııalarǵa beriledi», dep Antıkor elimizdiń kólik salasyndaǵy taǵy bir bylyq-shylyqty ashyq aıtyp otyr.

«Ashynǵannan shyǵady ashy daýsym» demekshi, Sybaılas jemqorlyqqa qarsy qyzmettiń osyndaı ótkir syndarynan Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstrliginiń jańa basshylyǵy durys qorytyndy shyǵarsa, ıgi. Bul vedomstvo ótken jyl boıynsha júrgizilgen baǵalaý nátıjesinde sybaılas jemqor­lyqqa qarsy is-qımyl jóninde jetki­likti sharalardy qabyldamaıtyn basshylary bar mınıstrlikter qataryna jatqyzylǵany beker emes ekenine kózimiz kámil jetip otyr.

О́kinishke qaraı, kóliktik baqylaý sa­lasyndaǵy sybaılas jemqorlyq bıyl­­ǵy jyly da tyıylmaı tur. Jýyr­da Antıkor qyzmetkerleri Ulttyq qaýip­siz­dik komıtetiniń departamentimen já­ne Taldyqorǵan kóliktik prokýratýrasymen birlesip, Almaty oblysyndaǵy kóliktik baqylaý ınspeksııasynyń bólim basshysy men onyń eki baǵynyshty qyzmetkerin kásipkerlerden júıeli túrde para alǵandary úshin ustaǵandyǵy málim boldy.

Shyntýaıtynda, elimizdegi kóliktik baqylaý salasy ańyzdaǵy Avgııdiń at qorasyna uqsap, bylyq-shylyqqa belshesinen batyp turǵan tárizdi. Biraq ony da túbegeıli tazartatyn ýaqyt jetkeni daýsyz.