Shynaıy halyq bıliginiń aıǵaǵy

Elimizdegi saıası reformalar ekonomıkalyq reformalar­ǵa qaraǵanda áldeqaıda ke­sheýil­detilip, munyń ózi damý joly­myzdaǵy úlken bógesinge aınalǵanyn ashyq aıtqan Pre­zıdent bıylǵy Joldaýynda jurtshylyq kókeıinde kópten júrgen, ábden pisip-jetilgen saıası máselelerdi sheshý jó­nindegi birqatar usynysyn ja­rııalaǵany belgili. Soǵan oraı belgili zańgerler, qoǵam qaıratkerleri engizilgen arnaıy jumys toby qurylyp, onyń otyrystarynda Ata Zańnyń 33 babyna engiziletin ózgerister men tolyqtyrýlar pysyqtaldy. Daıyndalǵan zań jobasyn Memleket basshysy Konstıtýsııalyq Keńestiń qaraýyna jiberip, kúni keshe onyń oń qorytyndysy shyǵa­ryldy. Endi ony burynǵy ádet­pen Parlamentke jiberip, bir-eki aptanyń ishinde jedeldete qabyldap jiberýge de bolar edi. Biraq Prezıdent ózi jarııalaǵan Jańa Qazaqstannyń hám Ekinshi Respýblıkanyń negizin qalaıtyn asa mańyzdy konstıtýsııalyq reformany at tóbelindeı az toptyń emes, búkil halyqtyń talqysyna salýdy jón kórip, referendým ótkizýdi usyndy. Ata Zańda: «Halyq bılikti tikeleı respýblıkalyq referendým jáne erkin saılaý arqyly júzege asyrady, sondaı-aq óz bıligin júze­ge asyrýdy memlekettik organ­dar­ǵa beredi», dep jazyl­ǵanyn eskersek, elimizdiń táýel­siz­digi jyldarynda mun­daı múm­­kindik halqymyzǵa ekin­shi ret berilmekshi. Sóıtip, Kons­tı­týsııaǵa engizý usynyl­ǵan óz­geristerdiń bárin de Kons­tı­týsııalyq Keńes tolyq maqul­daǵanymen, sheshýshi tańdaýdy jasaý quqyǵy halyqtyń ózine usynylyp otyr.

Al Ata Zańǵa Prezıdent basta­mashylyq etken túzetý­lerdiń ishinde halqymyzdyń taǵdyryna, elimizdiń damýy­na zor yqpalyn tıgizetin úlken ózgerister bar. Máselen, «Jer taǵdyry – el taǵdyry» dep sanaıtyn ultymyz úshin Konstıtýsııanyń 6-babynyń 3-tarmaǵyn: «Jer jáne onyń qoınaýy, sý kózderi, ósimdikter men janýarlar dúnıesi, basqa da tabıǵı resýrstar halyqqa tıesili. Halyq atynan menshik qu­qyǵyn memleket júzege asy­rady. Jer, sondaı-aq zań­da belgilengen negizderde, shart­tar men shekterde jeke men­shikte de bolýy múmkin» dep ózgertýdiń mán-mańyzy erekshe. Bul aldaǵy ýaqytta jerge qatysty mańyzdy reformalar jer ıesi – halyqtyń pikiri es­keril­meı sheshilmeıdi degen sóz.

Memleket basshysy elde bárin bir-aq adam men onyń tóńiregindegiler sheshetin «sýperprezıdenttik» júıeden bas tartyp otyrǵany da óte ma­ńyzdy. Ata Zańǵa sáıkes ol barlyq azamat úshin teń múm­kin­dikterdiń kepili bolýǵa tıis. Sondyqtan da, konstıtýsııalyq reformaǵa sáıkes endi Respýb­lıka Prezıdentiniń jaqyn týystarynyń memlekettik saıası qyzmetshiler, kvazımemlekettik sektor sýbektileriniń basshylary laýazymdaryn atqarýǵa quqyǵy bolmaıdy .

Qazirgi saılaý júıesin jetil­­dirip, Parlament Má­ji­lisiniń saılaýynda pro­­por­sııalyqqa qosa, majo­rı­­tar­lyq júıeni de en­gizý aza­mattar­­dyń saıası belsendiligin, tómen­gi Palatada kózqarastardyń áralýandyǵyn qalyptastyrýǵa múmkindik bermek. Bul saıası partııalardan saılanǵan depýtattary keıde fraksııalyq qatań tártipke baǵynyp, aıtar sózin aıta almaı júrgen Májilistiń bedelin arttyra túseri anyq.

Prezıdenttiń elimizde buryn bolǵan Konstıtýsııalyq Sotty qalpyna keltirý týraly bastamasy da Jańa Qazaqstan hám Ádiletti Qazaqstan qurý baǵytyndaǵy mańyzdy qadam ekeni daýsyz. Ol azamat­tar­dyń konstıtýsııalyq quqyq­taryn qorǵaýdy kúsheıte túspek. Sebebi endi oǵan qara­pa­ıym azamattar da tikeleı júgi­ne alady. Al osyǵan deıin Kons­tıtýsııalyq Keńes­ke júginý quqyǵy tipti Parla­menttiń jekelegen depýtattaryna da berilmegen bolatyn.

Mine, osyndaı óreli de ómirsheń ózgeristerdi Ata Zańǵa engizý máselesin endi res­­pýblıkalyq referendýmǵa qatysatyn halyqtyń ózi sheshpek.