Jaryqtandyrý jumystary jalǵasyn tabady

Totydaı taranǵan Taraz shahary men ózge de aýdandardyń ajaryn arttyrý úshin óńirde aýqymdy jumystar atqarylǵany belgili. Jalpy, tarıhpen tamyrlas óńirdiń kelbetin kelisti etý maqsatynda áli talaı jobalardyń qolǵa alynatyny kúmán týdyrmasa kerek. О́ıtkeni myńjyldyqtarmen astasqan Taraz tarıhy óńirdiń ǵana emes, elimizdiń de maqtanyshy.

«Túsine bilgen adam úshin arhıtektýra degen tek ǵımarattar men qurylys nysandaryn salý ǵana emes, adamdardyń estetıkalyq talǵamyna saı eńbek etýdi júkteıdi. Sondyqtan sáýlet óneri adam­dardyń talǵamyna qaraı damyp oty­rady. Bizdiń basty maqsatymyz ben mindetimiz – ýaqyt talabyna saı eńbek etý.

Jalpy, oblys ortalyǵy Taraz qala­­synyń turǵyndary men shahar qonaq­taryna qolaıly orta qalyptastyrý maq­satynda óńirimizde kóptegen ju­mys at­qarylyp jatyr. Aýqymdy joba­lar­dyń birqatar bóligi ótken jyl­dary bastalyp, Taraz qalasynyń sáý­let­tik kelbetin kórkeıte túsý úshin aıtarlyqtaı jumystar júzege asyryl­dy. Jalpy, óńirdegi qolǵa alynǵan joba­lardyń barlyǵyna oblys ákimi Nurjan Nurjigitov qoldaý bildirip otyr», deıdi oblys ákimdigi sáýlet jáne qala qurylysy basqarmasynyń basshysy Arman Ábdeshov.

Onyń aıtýynsha, óńirdegi sáýleti kelisken tarıhı ǵımarattardaǵy arhı­tek­týrlalyq sheshimder Tarazǵa kelgen qonaqtardyń kóńil kúıine de aıryqsha áser etedi.

«Taraz qalasyndaǵy «Kóne Taraz» jáne «Tekturmas» tarıhı keshenderi, «Ar­battar», saıabaqtar, «Tarazǵa tar­tý» jobasy aıasynda salynǵan 28 skver, Úshbulaq kanalyn abattan­dyrý jáne bıznestiń áleýmettik jaýap­ker­shi­li­gi aıasynda boı kótergen ulttyq qun­dylyqtardy dáripteıtin «Anaǵa taǵ­zym» ortalyǵy, qalanyń basty kóshelerindegi kishi sáýlettik formalar, Táýke han kóshesiniń boıynda ornalasqan «Ústel tennısi men kórkem gımnastıka» ortalyǵynyń qurylys-montaj jumystary aıaqtalyp, 2021 jyly halyq ıgiligi úshin paıdalanýǵa berilgen bolatyn. 2021 jyly qurylysy bastalǵan «Oqýshylar saraıy» mekemesi de búginde elge qyzmet etýde.

Atalǵan nysandardan bólek, D.Qona­ev jáne Sh.Murtaza atyndaǵy skver­ler, «Tekturmas» etno-tarıhı keshe­niniń 3-kezeńi, Taraz qalasynyń negizgi kósheleriniń sáýlettik kelbeti nazardan tys qalmaq emes. Atalǵan nysandardyń sáýlettik stılin qalyptastyrý maq­sa­tyn­da «Dızaın kod» jobasy aıasynda eskızdik jobalary ázirlenip jatyr. Sondaı-aq Taraz qalasynyń negizgi kó­she­leriniń boıynda ornalasqan nysan­dardy tún mezgilinde jaryqtandyrý boıynsha birqatar jumys atqarylýda», deıdi ol.

Basqarma basshysynyń aıtýynsha, qolǵa alynǵan jobalar aıasynda paıdalanýǵa berilgen ǵımarattardy ǵana emes, kóne shahardyń kórkin arttyryp turǵan kásipkerlik nysandar men kópqabatty turǵyn úılerdiń de kelbetin kelisti etýdiń mańyzy zor. Sol maqsatta birqatar jumys qolǵa alynatyn kórinedi.

«Arhıtektýralyq jaryqtandyrý jáne qasbettiń túpnusqalyq jaryq­tan­dyrylýy ǵajaıyptar jasaı alady. Jaqsy oılastyrylǵan, ádemi jobalanǵan jáne kásibı túrde ornatylǵan quryl­ǵy­lar jaryqtandyrylǵan nysannyń sáni men mánin arttyra túsedi. Ja­ryq­tandyrýdyń estetıkalyq sheshimderin óner dep te baǵalaýǵa bolady. Osy turǵydan alǵanda qaladaǵy ǵımarattardyń stıline erekshe nazar aýdarýymyz kerek. Soǵan sáıkes sheshim qabyldaǵan lázim.

Taraz qalasynyń negizgi kósheleriniń boıynda ornalasqan kásipkerlik salasyna arnalǵan ǵımarattar, kópqabat­ty turǵyn úıler men ákimshi­lik ǵıma­rat­tardy nazardan tys qaldyr­maı­myz. Zamanaýı úlgide qalanyń túngi sáýlettik kórkin keltirý maqsatynda ǵıma­rattardyń birazy jaryq shamdarmen jaryqtandyryldy. Atqarylǵan jumystardyń nátıjesinde kóne shahar­dyń shyraıy kirip qalǵany málim. Sol baǵyttaǵy jumystar laıyqty túrde jalǵasyn tabady», deıdi A.Ábdeshov.

Sáýlet jáne qala qurylysy basqar­masy óńirdegi ǵımarattardy ja­ryq­­tandyrý, jańa arhıtektýralyq sheshim­der­di izdeýden bólek, seısmıkalyq qaýip­siz­dikti qamtamasyz etý máselesine de aıryqsha nazar aýdaryp otyr. Naqtylap aıtar bolsaq, Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń 2020 jyldyń 14 qazandaǵy tapsyrmasyna sáıkes júıeli jumystar atqarylýda.

«Seısmıkalyq aýdandastyrý kar­ta­lary árbir aımaqta jeke-jeke júrgi­zilgen zertteý jumystarynyń negi­zin­de jasalynyp, keıinirek búkil TMD terrıtorııasynyń kóleminde birik­ti­ri­le­di. Bul jumystardyń alǵashqy satysynda geologııalyq, seısmologııalyq jáne ınjenerlik-seısmologııalyq máli­met­ter jınaqtalyp, jer silkinisi bolýy yqtımal oryndar men olardyń energııasy anyqtalady.

Jambyl oblysynyń Taraz, Jańatas, Qarataý, Shý qalalary men T.Rysqulov, Jýaly, Baızaq, Qordaı, Jambyl, Merki, Talas, Shý aýdandary seısmoqaýiptiligi jo­ǵary aımaqtar bolyp eseptelinip, seıs­mo­turaqtylyǵy 7 baldy qurap otyr.

Osyǵan baılanysty Jambyl obly­sy­nyń seısmıkalyq aýdandastyrý jáne Taraz, Jańatas, Qarataý, Shý qala­larynyń seısmıkalyq sha­ǵyn aýdandastyrý kartalaryn ázirleý ju­mystary 2021 jyldan bastap qolǵa alyn­ǵan bolatyn.

Atalǵan kartalardy ázirleý bo­ıyn­sha jumystardy Tótenshe jaǵ­daı­lar mınıstrliginiń pármenimen «Seıs­mo­lo­gııa ınstıtýty» JShS-i  2023 jylǵa deıin júrgizedi.

Nátıjesinde,  halyq sharýashylyǵynda ár túrli ınjenerlik qurylys júıelerin durys josparlap, iske asyrýǵa úlken septigin tıgizip, jer silkinýdi aldyn ala boljap, onyń yqtımal orny men kúshin anyqtaý múmkindigi qarastyrylady.

Búginde belgili bolǵandaı, 60 nysan­nyń ishinen 36 nysanǵa seıs­mo­qo­ry­tyn­dy alyndy. Atap aıtqanda, 28 nysan seısmokúsheıtýge, 8 nysan buzýǵa jatady. Qazirgi tańda qalǵan 24 nysanǵa seısmoqorytyndy alý jumystary júr­gi­zilýde», deıdi basqarma basshysy.

Jambyl oblysy