Rım Papasy: Qazaqstan – órkenıet pen órliktiń ónegesi

Vatıkandaǵy Áýlıe Petr alańyna jınalǵan myńdaǵan táýep etýshilerge qarap sóılegen Rım Epıskopy bylaı dedi: «О́tken aptada, seısenbiden beısen­bige deıin men Álemdik jáne dástúrli dinder kóshbasshylarynyń VII sezine qatysý úshin Ortalyq Azııadaǵy ulan-baıtaq el – Qazaqstanda boldym. Osyǵan oraı, Respýblıka Prezıdentine jáne Qazaqstannyń basqa da bılik organdaryna ózimdi jyly shyraımen qabyldaǵany jáne ony uıymdastyrýǵa meıirbandyqpen sińirgen eńbekteri úshin taǵy da alǵys aıtamyn. Sondaı-aq epıskoptarǵa jáne barlyq qyzmetshige atqarǵan zor jumystary úshin, ásirese olardyń ózderimen kezdesý jáne bárin birge kórý múmkindiginen týyndaǵan qýanysh úshin shyn júrekten rızashylyq bildiremin.

Aıtyp ótkenimdeı, saparymnyń bas­ty sebebi Álemdik jáne dástúrli dinder kóshbasshylarynyń sezine qatysý boldy. Dúnıe júzine kezdesý men dıalog orny retinde, al osy joly dinı turǵyda tanylǵan, sol arqyly tatýlyq pen adamı baýyrlastyqty ilgeriletetin protagonıst retinde kóringen el bıligi bul bastamany jıyrma jyldan beri júzege asyryp keledi. Bul – qatarynan ótken jetinshi sezd. Táýelsizdik alǵanyna 30 jyl ǵana bolǵan el qazirdiń ózinde, úsh jyl saıyn osyndaı 7 sezd ótkizip úlgerdi. Basqasha aıtqanda, bul el áralýandyqqa qaramastan, birin-biri tyńdap, qurmetteıtin álem qurý jolyndaǵy kúsh-jigerdiń naq ortasyna dinderdi qoıdy. Bul – relıatıvızm emes, tyńdaı jáne qurmetteı bilýshilik. Bul – ateıstik rejimniń qamytynan qutylyp, endi saıasat pen dindi bir-birimen aralas­tyrmaı da, bólmeı de birlestirip, fýndamentalızm men ekstremızmdi sózsiz aıyptaıtyn órkenıet jolyn usynyp otyrǵan qazaq bıliginiń sińirgen eńbegi. Birliktiń baısaldy ustanymy, mine, osyndaı.

Sezd 2019 jyldyń aqpanynda Abý-Dabıde qol qoıylǵan Jalpyadamzattyq baýyrlastyq týraly deklarasııamen sabaqtasqan Qorytyndy deklarasııany talqylap, bekitti. Men osy ilgeri basqan qadamdy uzaq joldyń jemisi retinde túsindirgim keledi: álbette, men 1986 jyly Assızıde II áýlıe Ioann Pavel shaqyrǵan beıbitshilik jolyndaǵy tarıhı dinaralyq kezdesýdi oıǵa alyp turmyn. Ol aldaǵyny durys boljaı bilmeıtinderdiń synyna da ushyraǵan bolatyn. Men áýlıeler XXIII Ioann men VI Paveldiń kóregendigi, sondaı-aq basqa dinderdiń uly rýhtandyrýshylarynyń paıymdary týraly da oılap turmyn, solardyń ishinde tek Mahatma Gandıdi ǵana atap ótemin. Biraq Beıbitshilik pen baýyrlastyq qudaıyna adaldyǵy úshin jandaryn qıǵan, jasy da, tili de, ulty da ártúrli azap shegýshilerdi, er adamdar men áıelderdi qalaı eske almasqa? Biz saltanatty sátterdiń mańyzdy ekenin bilemiz, biraq barshamyz úshin jaqsy álem tek kún saıynǵy mindettemelerdi oryndaý, tek naqty kýágerlik etý arqyly qurylady.

Sezden bólek, bul sapar maǵan Qazaqstan bıligimen jáne sol jerde ómir súrip jatqan shirkeýmen tanysýǵa múmkindik berdi.

Respýblıka Prezıdentimen kezdesken soń – men onyń meıirbandyǵy úshin taǵy da alǵys aıtamyn, biz jańa Konsert zalyna bardyq. Onda men ákim­der­men, azamattyq qoǵamnyń jáne dıplo­matııalyq korpýstyń ókilderimen tildesý múmkindigine ıe boldym. Men Qazaq­stannyń kezdesýler eline aınalýǵa qulshy­nysyn atap óttim: munda seksennen astam tilde sóıleıtin kóptegen etnos ókil­deri turady. Bul geografııalyq erek­she­likter men tarıhqa negizdelgen qulshy­nys – kezdesýler, mádenıetter, tilder eli bolý­ǵa qulshynys – yntalandyrý men qol­daý­ǵa laıyq jol retinde qabyldanyp, quptaldy.

Men sondaı-aq búkil qoǵamnyń sura­ny­syna tıimdi jaýap berýge qabiletti, áldeqaıda kemel demokratııany qurý jal­ǵas­tyrylady dep úmittenetinimdi bildir­dim. Bul ońaı is emes, qyrýar ýaqytty qa­jet etedi. Biraq Qazaqstan qazirdiń ózinde ıadrolyq qarýdan bas tartý jáne izgi energetıkalyq jáne ekologııalyq saıa­satt­y júrgizý sııaqty óte oń tańdaýlar jasaǵa­nyn moıyndaý kerek. Bul batyldyq boldy. Qazirgi qasiretti soǵys bireýlerdi ıadrolyq qarý týraly, ıaǵnı naǵyz esýastyq týraly oılandyryp jatqan ýaqytta Qazaqstan áýel bastan ıadrolyq qarýǵa «joq» dep keledi.

Shirkeýge keletin bolsaq, men baqytty, ynta-qulshynysy zor adamdar qaýymyn kezdestirgenime qýanyshtymyn. Bul ulan-baıtaq elde katolıkter sany óte az. Biraq olardyń senimmen qabyl alyp otyrǵan búgingi jaǵdaıy evangelııalyq jemis bere alady: eń aldymen, bul – azǵantaı nárseniń berekeli bolýy týraly, áldebir mańyzdy adamǵa emes, tek Jaratýshy Iege senim artyp, ashytqy, tuz jáne nur bola bilý týraly sóz. Onyń ústine, kato­lıkter sanynyń azdy­ǵy bas­qa denomınasııadaǵy hrıstıandar­men qarym-qatynasty, sondaı-aq adamdardyń bári­men baýyrlastyqty damytýǵa yqylas tý­dyrady. Sonymen bul – shaǵyn qaýym, biraq jabyq emes, ashyq; ol ózin qor­ǵamaıdy, biraq qaıda bolsa da óz qalaýy­men erkin tynys alatyn Kıeli Rýhqa qusha­ǵyn ashyp, onyń áreketine senedi.

Biz Qudaıdyń osy qasıetti halqynyń – osydan 30 jyl buryn azattyq alǵanǵa deıin ateıstik qysymnyń astynda ondaǵan jyldar boıy azap shekken, uzaq qýǵyn-súrgin kezeńinde óz senimderi úshin qatty jazalanǵan er adamdar men áıelderdi eske aldyq. Olar óz senimderi úshin óltirildi, azaptaldy, túrmege qamaldy.

Biz azǵantaı bolǵanymen, kóńilderi shat dindarlarmen birge Evharıstııany Astanada, EKSPO-2017 kórme kesheni­niń aýmaǵynda, asqan zamanaýı sáýlet orta­synda atap óttik. Osynda Qasıetti Krest merekesi boldy. Munyń ózi bizdi oılan­dyrmaı qoımaıdy: progress pen regress almasyp jatqan álemde Hrıstos Kresi árqashan qutqarý zákiri bolyp qala bermek: ol – túńildirmeıtin úmit belgisi. О́ıtkeni ol asa meıirimdi de senimdi Qudaı­dyń súıispenshiligine súıengen. Biz oǵan osy saparymyz úshin rıza­shy­lyq bildiremiz jáne ol Qazaqstannyń bola­shaǵy úshin jáne sol jerdegi táýep etýshi Shirkeýdiń ómiri úshin mol jemis berýin tilep, duǵa etemiz. Rahmet!».

Daıyndaǵan

Káribaı MUSYRMAN,

«Egemen Qazaqstan»