«Pis, qazanym, bes aı!..» nemese «Memlekettik satyp alý týraly» jańa zań qashan qabyldanady?

Memleket basshysynyń bul málimdemesi otandyq taýar óndirýshilerdi qýantyp tastaǵany daýsyz. Alaıda múddeli memlekettik organdar Prezıdent tapsyrmasyn oryndaýǵa onsha asyqpaıtyn tárizdi. Joǵary laýazymdy sheneýnikter quddy ertegidegi Shyq bermes Shyǵaıbaısha: «Pis, qazanym, bes aı!..», des­kendeı bolyp, mańyzdy isti ádeıi sozbaqqa salyp otyrǵandaı áser qaldyrady. Biraq olardy Aldar kóseshe on aı omala otyryp kútýge otandyq kásipkerlerdiń júı­keleri shydaǵanymen, sharýalary­ qojyrap, jaǵ­daı­­­­lary qıyndap tur.­ Sol se­bepti jýyr­da Parla­ment­ Májilisiniń depýtaty,­ belgili memleket­ jáne­ qo­ǵam­­­ qaıratkeri Baq­ty­qo­ja­­ Izmuhambetov Úkimetke de­pý­tat­­tyq saýal joldaýǵa máj­búr boldy.

«Amanat» partııasynyń 2023-2027 jyldarǵa arnalǵan «Halyqpen birge» saılaýaldy baǵdarlamasynda otan­­dyq óndiristi damytý, bız­nes­tiń aınalym qarjysyn qamtamasyz etý, ónim shy­ǵa­rýshynyń qazaq­standyq us­ta­nymǵa umty­ly­syn qorǵaý kózdelgen. Son­dyqtan mem­le­kettik satyp alý shar­tyn,­ Dúnıejúzilik saýda uıy­my­nyń halyqaralyq saýda erejelerin saqtaı otyryp, ishki ónimdi óndirýdiń utymdy jaqtaryn qarastyrý basty nazarda bolýy qajet. Meniń depýtattyq saýa­lym­ mal júninen sapaly ja­myl­ǵy­lardy daıyndaıtyn otan­dyq­ kásipkerdiń ónimin qor­ǵaý­ǵa qatysty. Mysaly, Aty­raý­ qalasynda ıtalııalyq teh­nologııamen 300 tonna qoı­dyń, 100 tonna túıeniń júnin tazalap, boıap, ıirip, dúnıejúzilik standartqa sáıkes jamylǵy shyǵaratyn tamasha óndiris aınalym qarjysynyń jet­pe­ýinen qıyndyq kórip tur. Sebebi temirjol, balabaqsha, aýrýha­na­, mektep-ınternattar, demalys oryndary baǵasy tó­me­nirek sıntetıkalyq ja­myl­­ǵylardy satyp alady. Ol jamylǵylar shetelderden­ ke­ledi. Bul jerde kor­­rýp­­sııa­lyq­ qyzyǵýshylyq ta joq emes. Partııamyzdyń saılaýaldy baǵdarlamasynda mem­le­­kettik satyp alý kezinde aı­­qyn­daýshy kórsetkish – baǵa emes, onyń sapasy bolýy kerek ekeni aıtylǵan. Satyp alý shartynda densaýlyqqa paıdaly tabıǵı materıaldan jasalǵan jamylǵy bolýy kerek ekeni qarastyrylsa, tapsyrys berýshiler jergilikti taýar óndirýshilerdiń sapa­ly­ ónimderin ǵana satyp alǵan bolar edi. Onyń ústine, elimizde mal júnin paı­da­laný máselesi de asa ma­­ńyz­dy­ ekenin eskerip, «Mem­le­­­­kettik satyp alý tý­ra­ly»­­ zańǵa ózgerister men to­lyq­­­ty­rýlar engizgende ishki ónim­di qoldaıtyn osyndaı usynystardy eskerýdi su­raı­myn»­, dedi májilismen.

Atyraýdaǵy jún óńdeý fab­­rı­kasynda osydan birne­she­­ jyl buryn biz de bolyp,­ kóp aýylda kádege aspaı jat­qan qoı men túıe júninen ta­ma­sha ónimder shyǵarylyp jat­­qanyn óz kózimizben kó­rip, tánti bolǵanbyz. Keı­bir meı­mandardyń qy­zyq­­­­­qandyǵy sondaı, túıe­ jú­ni­nen jasalǵan ja­myl­ǵy­nyń­ 5-10 danasyn bir-aq­ sa­typ alyp jatty. Sol jo­ly­ atalǵan kásiporynnyń kele­she­gi jarqyn bolaty­ny­na úl­ken úmit artyp at­tan­ǵan edik.­ О́kinishke qaraı, Baq­ty­­qoja Izmuhambetovtiń de­pý­tat­tyq saýalynan onyń qa­zir­gi jaǵdaıy máz emes ekeni ań­ǵarylyp tur.

Depýtattyq saýalǵa Úki­met­­­tiń qaıtarǵan jaýabynda:­ «Qazirgi ýaqytta Qarjy mı­nıs­­trligi satyp alynatyn taýar­lardyń, jumystar men kór­setiletin qyzmetterdiń eń tómengi baǵasynan sapa­nyń, sondaı-aq jergilikti qam­týdyń basym bolýyn kózdeıtin «Memlekettik satyp alý týraly» jańa zańdy ázirleý jumysyn júrgizýde. Osylaısha, «Memlekettik sa­typ alý týraly» Zań joba­­­synyń retteýshilik saıa­sat­­­­tyń konsýltatıvtik qu­ja­­­tynda otandyq taýar óndi­rý­­shilerdi qoldaý, sondaı-aq sapaly taýarlardy satyp­ alý maqsatynda tapsyrys­ berýshige otandyq ónim berý­shi­ler óndiretin birneshe taýar­dyń fırmalyq ataýlaryn kórsetýge múmkindik berý kózdelgen. Qazirgi kezde atalǵan zań jobasy múddeli mem­lekettik organdarmen keli­silýde», delingen.

Memleket basshysy­ atal­ǵan­ zań­dy ázirleý qajettigin óz Joldaýynda aıtqannan beri­ segiz aıdan astam ýaqyt ótti­. Alaıda zań jobasy Par­­la­ment Májilisiniń qara­­ýyna áli­ túsken joq. Osy­ oraıda Prezıdenttiń bıyl­ǵy­ 19 sá­ýir­de elimiz­­­­diń áleý­­­met­­­tik­ekonomı­ka­lyq da­­­­­­mý­­ máse­le­le­ri jónindegi ke­ńeı­tilgen keńeste sóılegen sózinde: «Jarııa etilgen kóptegen reforma áli de baıaý júrip jatyr. Ony moıyndaýymyz kerek. Sondyqtan Úkimet eski jumys tásilin túbirimen joıý úshin erik-jiger tanytýǵa tıis»,­ degeni eriksiz eske túsedi.

Paıymdap qarasaq, depý­tat­ Baqtyqoja Izmuham­be­tov­tiń­ Úkimetke joldaǵan depý­­tat­­tyq saýalyndaǵy: «Bul jer­de kor­rýpsııalyq qyzy­ǵý­shylyq ta joq emes», degen sóz­i­ de bekerden-beker­ aı­­tyl­masa kerek. Sebebi otan­dy­q­ óndiristi otyz jyl boıy­ órge bastyrmaı kelgen­ bas­ty faktor – sy­baı­­las jem­qor­lyq­ bolǵany belgili. «Dánik­­kennen qunyqqan jaman» demekshi, josyqsyz kásip­­kerlermen ym-jymy bir­ keı sheneýnikter eski júıe­niń «barmaq bas­ty,­ kóz qys­tysyna» ábden úı­ren­gen ádet­terinen endi «toq­paq­tyń kúsh­tiliginen» ǵana áreń arylyp jatqan sııaqty...