Qoǵam • 17 Mamyr, 2023

Konslagerde týǵan qyz áli ádildik izdep júr

209 ret kórsetildi

«Adamdy qıyndyq shyńdaıdy» degen sóz ras. 81 jastaǵy Marııa Shtýkar fashıs­tik konslagerde týyp-ósse de áli tyń. О́z quqyǵyn qorǵaý úshin qaıratqa minip, elordanyń talaı mártebeli mekemeleriniń esigin qaǵyp, tabaldyryǵyn toz­dy­­­ryp júr.

Konslagerde týǵan qyz áli ádildik izdep júr

– Ekinshi dúnıejúzilik soǵys bastalarda ata-anam Belarýs Respýblıkasynyń shekarasyndaǵy Mozer qalasynda turypty. Ákem áskerı adam retinde zas­tavada qyzmet etken eken. Fashıstik Germanııa tutqıyldan shabýyl jasaǵanda shekarashylar kúshi basym jaýmen toǵyz aı boıy shaıqasypty. Sodan keıin ákem otbasyn úıde qaldyryp, ózi maıdandaǵy keńes áskerlerine qosylýǵa attanypty. Bizdi – ájem, anam jáne tórt baýyrymdy nemister tutqynǵa alyp, Kenıgsberg qalasynyń túbindegi gettoǵa aparyp tyqty. Men sheshemniń qursaǵynda ketken ekenmin, 1942 jylǵy 8 qazanda sol konslagerde týyppyn, – dep eske alady Marııa Mıhaılovna.

Soǵys bitken soń Marııa Shtýkardyń otbasy buryn ózderi turǵan Belarýstiń Mozer qalasyna baryp qonystanǵan. 1955 jyly ákesi qaıtys bolǵan soń sheshesimen birge Qazaqstannyń Aqmola qalasyna kóship kelgen. Ol 25 jasynda kásiptik-tehnıkalyq ýchılısheni támamdap, tońazytqysh qondyrǵysynyń mashınısi mamandyǵyn alǵan. Sol maman­dyǵy bo­ıynsha Selınograd oblystyq tutynýshylar qoǵamynyń tamaq kombı­natynda uzaq jyldar abyroımen eńbek etti. Shańyraq quryp, úsh ul súıdi. О́kinishke qaraı, eki uly er jetken kezderinde qaıǵyly qazaǵa ushyrady. Qazir úshinshi toptaǵy múgedektigi bar uly Mıhaılmen birge turyp jatyr. «Uly Otan soǵysyndaǵy Jeńistiń 60 jyldyǵy» jáne «Uly Otan soǵysyndaǵy Jeńistiń 65 jyldyǵy» merekelik medaldarymen marapattalǵan. Jeńildikter boıynsha soǵysqa qatysýshylarmen teńestirilgen.

Sábı shaǵynan bastap taǵdyrdyń ta­laı taýqymetin basynan ótkizip kele jatsa da esh moıymaǵan Marııa Mı­haı­­­­lovna qazir óz otbasynyń bir má­se­le­­sin sheshe almaı áýre-sarsańǵa tú­sip­ júr. Naqty aıtsaq, onyń Astana qala­sy­nyń Saryarqa aýdanyndaǵy Bes­te­rek kóshesinde ornalasqan jeke úıi bar.­ 1946 jyly salynǵan jalpy alańy 69,8 sharshy metr turǵynjaıynyń to­zy­­ǵy jetip, apattyq jaǵdaıda tur. Son­­dyqtan da 2004 jyly M.Shtýkar Astana qalasy ákimdiginiń 4 tamyzdaǵy №3-1-1566p qaýlysymen óziniń jeke úıi­ ornalasqan jer ýchaskesi kóppáterli tur­ǵyn úıdiń qurylysyna alynatyny­ já­ne turǵynjaıy súrýge jatatyny tý­raly habarlama alǵanda qýanyp qal­ǵan­. Odan memleket muqtajdyǵyna aly­na­tyn jer ýchaskesi men buzylatyn tur­ǵyn­jaıyna aqshalaı ótemaqy tóletý tý­ra­­ly sheshimin sol jyldyń 1 qazanyna de­ıin­gi merzimde habarlaý da suralǵan edi.

Arada kóp ýaqyt ótpeı, M.Shtýkarǵa «Aq kerege» jaýapkershiligi shekteýli seriktestiginiń basshysy kelip jolyǵyp, kóppáterli turǵyn úı qurylysyn bas­taý úshin aýyzsha ruqsat surap, ýádeni úıip-tókken. Onyń sózine sengen Marııa Mıhaılovna kelisimin bergen. Sóıtip, M.Shtýkardyń úıine tıip turǵan jerde qurylys jumystary bastalyp ketken. Alaıda qalalyq ákimdiktiń M.Shtýkardyń jer ýchaskesin memleket muqtajdyǵyna alyp, turǵynjaıyn súrip, ótemaqy tóleý týraly qaýlysy qaǵaz júzinde ǵana qalǵan.

Al kópqabatty turǵyn úıdi salý ke­zin­de onyń jan-jaǵyna qorshaý or­na­tylmaı, qaýipsizdik tehnıkasy saq­tal­maǵandyqtan, M. Shtýkardyń jeke úıi­niń aýmaǵyna qurylys qoqystary tú­sip, densaýlyǵyna udaıy qaýip tón­di­rip turdy. Aqyry 2005 jylǵy 27 qyr­kúıekte salynyp jatqan kópqabatty tur­ǵyn úıdiń aýlasynda jumys istep júr­gen ekskavator shómishinen onyń ús­tine topyraq túsip ketip, sol ıyǵyn ja­ra­lady. Sol úshin sot sheshimimen «Aq ke­re­ge» JShS M.Shtýkarǵa 30 myń teńge ótem­aqy tóledi.

Bir qaıran qalarlyǵy, M.Shtýkardyń jer ýchaskesin memleket muqtajdyǵy úshin alý jáne turǵynjaıyn súrip, tıisti ótemaqy tóleý týraly Astana qalasynyń Jolaýshylar kóligi jáne­ avtomobıl joldary basqarmasy oǵan taǵy da bir emes, eki ret – 2011 jylǵy 12 qazanda jáne 2014 jylǵy 11 naýryzda jazbasha habarlama jiberipti. Biraq másele naqty sheshilmegen kúıi qalǵan.

Osy oraıda erekshe nazar aýdararlyq jaıt – 2009 jyly M.Shtýkardyń jazbasha suraýyna jaýap bergen Astana qalasy bo­ıynsha Tótenshe jaǵdaılar departamenti kóppáterli turǵyn úıdi salý kezinde órt qaýipsizdigi talaptary buzylǵandyǵyn resmı moıyndaǵan. Atap aıtqanda, kóp­páterli turǵyn úı men M.Shtýkardyń jeke úıiniń sharýashylyq qurylystary arasynda órtke qarsy qashyqtyq saqtalmaǵanyn rastaǵan. О́ıtkeni kóppáterli turǵyn úı M.Shtýkardyń jeke úıiniń qorasyna tym jaqyn salynǵan. Onyń turǵyndary balkonnan laqtyrǵan qoqys qora ústine jıi túsedi, al qatty jel soqqanda kóp­páterli úıdiń qaptama materıalynyń elementteri ushyp túsip jatady. «Jaman aıtpaı, jaqsy joq» eger M.Shtýkardyń tozyǵy jetken aǵash qorasy órtense, ot kóppáterli turǵyn úıdiń tez tutanatyn alıýkobondtan jasalǵan qaptamasyna lezde aýysary anyq.

Jýyrda Marııa Shtýkar Astana qala­sy­nyń ákimi Jeńis Qasymbektiń atyna ótinish jazyp, kóp jyldan beri sozbaqqa saly­nyp kele jatqan máselesin sheshýge­ kó­mektesýin suraǵan eken. Haty qala bas­shysyna jetpese kerek, Sáýlet, qala­ qurylysy jáne jer qatynastary bas­qarmasy basshysynyń orynbasary Nur­han Serikbaev qol qoıǵan ja­ýapty alyp, kóńili alańdap otyr. De­genmen onyń memlekettik organdardy­ jaı­laǵan bıýrokratızmmen kúreste be­ril­­gisi joq. Endi ádildikti qaıdan izdesem eken dep oılanady. Sábı kezinen soǵys taý­qymetin kórip, konslagerde azap shek­se de eńsesin túsirmegen jannyń kókeıkesti máselesi keshikpeı sheshilse degen tilektemiz.