О́zbekstan musylmandary dinı basqarmasynyń baspasóz qyzmeti jarııalaǵan aqparatta dinı kıim kııý men syrtqy túr-álpetke qatysty qatyp qalǵan qaǵıdalar joq ekenin alǵa tartyp, keıbir azamattardyń jasap júrgen áreketi dinge qıǵash bolatynyn aıtady. «Dinge saı kıinemiz dep biz keıde artyq ketip qalyp jatyrmyz. Qoǵamda ıslam dini belgili bir kıimdi ǵana kııýge shaqyrady degen pikir qalyptasyp qalǵan. Paıǵambardyń bizge qaldyrǵan erejesi bar. Biraq ıslamda kıimniń qandaı da bir formasy týraly eshteńe aıtylmaǵan, ol múmkin de emes, óıtkeni ıslam bir ulttyń jáne bir klımattyń ǵana dini emes» degen ol paıǵambardyń «Alla senderdiń túrlerińe, dúnıelerińe qaramaıdy...» degen hadısin keltiredi.
Onyń aıtýynsha, eger sen ıslam dinin qabyldasań, budan bylaı belgili bir kıimmen júrýiń kerek degen talap joq. О́ıtkeni bul din búkil adamzatqa túsken, al ár halyqtyń óz ulttyq kıimderi bar. «Islam bizdi sabyrlylyq pen ustamdylyqqa shaqyrady, kıim kııýde de sol nárse qajet. Biz álemge ábúıirimizdi ashatyn jartylaı jalańash kıimdi de, arabtyń qap-qara kıimin de kımeýimiz kerek. Jaýyp júrý talap etilmegen dene bólikterin búrkemeleý durys emes», dedi ol.
Sonymen qatar ol erlerdiń saqal qoıý máselesine de toqtaldy. «Saqal qoıý – súnnet, ony eshkim joqqa shyǵarmaıdy. Alaıda sahabalar da, ǵalymdarymyz da saqaldyń uzyndyǵy bir qabzadan (shamamen tórt eli) artyq bolmaýy jáne uqypty qoıylýy týraly aıtyp ketken», dedi Nurıddın Holıknazarov.
О́zbekstan múftıiniń osy jáne ózge de birqatar dinı máseleni qozǵaǵany kórshi memlekette de dinge qatysty pikirtalas baryn bildirse kerek. Qazirgi kúni ınternettiń qazaqtildi segmentin, sonyń ishinde áleýmettik jeli qoldanýshylaryn qatty tolǵandyryp turǵan taqyryptardyń biri – din desek, qatelese qoımaspyz. Jańa oqý jyly bastalar aldynda ádettegideı hıdjab taqyryby kóterilip, qyzý pikirtalas legi áli de jalǵasyp jatyr. Qoǵamdyq rezonans týdyrǵan máselege Mádenıet jáne aqparat mınıstri Aıda Balaeva da óz pikirin bildirip, memleket din ustaný bostandyǵyna kepildik bergendigin, alaıda biz zaıyrly el bolǵandyqtan, memlekettik saıasattyń barlyq máselesi dinı pátýalarmen emes, azamattyq normalarmen retteletinin aıtqan bolatyn. «Mektepte bala eń aldymen sapaly bilim alýy kerek. Sodan keıin baryp, erjete kele dinı nanym-senimin, qandaı kıim úlgisin kıetinin ózi sheshedi dep oılaımyn», dedi mınıstr.
Taıaý kúnderi elimizdegi jalǵyz ıslamı dinı birlestik retinde múftııat ta bul máseleden tys qalmaı, oqýshy qyzdardyń mektepke hıdjab tartyp barýyna qatysty óz málimdemesin jarııalady. Onda aıtylǵandaı, tek balıǵat jasyna tolǵan qyzdarǵa ǵana oramal taǵý – paryz. Sol sekildi dinimizde bilim alýdyń da úkimi – paryz. «Múftııat sharıǵat boıynsha balıǵat jasyna tolǵan musylman qyzǵa oramal taǵý paryz ekenin joqqa shyǵarǵan emes. Sondaı-aq oramal taǵý – ulttyq dástúrimiz. Muny musylman qaýymy tereń túsinýge tıis. Alaıda sharıǵatymyz balıǵat jasyna tolmaǵan qyzǵa oramal taǵýdy mindettemeıdi. Muny da musylman jamaǵaty durys túsinýi kerek», degen QMDB óz quzyreti aıasynda osy máselege qatysty ýákiletti memlekettik mekemelerge tıisti usynys berilgendigin jetkizdi.
Aıta keteıik, hıdjab máselesinen bólek, jýyrda áleýmettik jelilerde áldebir qyzdyń «dombyra – haram» degen vıdeosy tarap, ol da qyzý talqyǵa túsip, tipti Májilis tóraǵasy Erlan Qoshanov osy oqıǵaǵa oraı pikir bildirgeni belgili. Árıne, elimizde teris dinı aǵymdy ustanatyn azamattar qatary áli de kóp. Olar ultymyzdyń salt-dástúrin, mýzykalyq aspaptaryn, bir sózben aıtqanda, dinde joq nárseniń bárin haram dep aıtyp qalyp júr. Ondaı qate kózqarasqa qarsy tegeýrindi toıtarys berilgeni durys. Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy buǵan nazar aýdaryp: «San ǵasyrdan beri Islam dinin ustanyp kele jatqan qazaq halqy ulttyq aspabymyz – dombyra arqyly án, terme-tolǵaý shyrqap, tyńdaýshyny ımandylyqqa, izgilikke, adamgershilikke, Otandy qorǵaýǵa, ata-anamyzdy qadirleýge shaqyrǵan. Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy áleýmettik jeli qoldanýshylaryn «dombyra shertý, betashar jasaý, sálem salý – haram» degen maǵynada birjaqty, negizsiz pikir aıtyp, halyq arasynda túsinbeýshilik týdyrmaýǵa úndeıdi. Ulttyq qundylyqtarǵa qarsy kelý durys emes ekenin málimdeımiz», dedi.
Oraıy kelgende aıtarymyz, «dombyra – haram» degen sózdiń elge tanymal tulǵanyń emes, eshkimge belgisiz qarapaıym turǵynnyń aýzynan shyqqanyna qaramastan, osynsha qoǵamdyq dúmpý týǵyzýyna TikTok sekildi taralymy jyldam jelilerdiń de áseri bolǵany kórinip tur. Bul ádeıi jasalǵan arandatý áreketi bolýy da ǵajap emes. Dinı saýaty tómen jeli qoldanýshysynyń bir teris sózi úshin búkil qoǵamnyń dúrligip, jappaı shýlaýy qanshalyqty oryndy? Muny kórgen jat aǵym ókilderi men qoǵam tynyshtyǵyn shaıqaltqysy keletin aram pıǵyldylar dámelenip alyp, erteńgi kúni osyndaı arandatý maqsatyndaǵy vıdeolar jarııalaýdy ádetke aınaldyrmasyna kim kepil? Mundaı kezde din salasyndaǵy ýákiletti organ – Din isteri komıteti men múftııat tarapynan der kezinde pikir bildirilip, jelini shýlatqan teris pikirlerge ýaqtyly toıtarys berilýi kerek. Al ózge jurt máseleni san-saqqa júgirtpeı, mamandardyń túsiniktemesine qulaq assa quba-qup.
О́kinishke qaraı, elimizde resmı oryndar tarapynan qoǵam dúrlikpeı turyp, resmı málimdeme berý jaǵy baıaý ekenin moıyndaýǵa týra keledi. Jyl basynda Qasym-Jomart Toqaev memlekettik organdardyń basshylarymen ótkizgen jıynda: «Ákimderge quzyrly organdarmen birlesip, din salasyndaǵy jumysty jandandyrýdy tapsyramyn», degen bolatyn. Bul tapsyrma qanshalyqty talapqa saı oryndalyp jatqanyn aıtý qıyn.
